Współdziałanie, władza, precedensy społeczne. Omówienie i uzupełnienie teorii granic społecznych

• Authors: Lubaś Marcin

Title variants

EN

Coactivity, Power, Social Precedents: A Discussion and Addendum to the Theory of Social Boundaries

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest omówienie i uzupełnienie (doprecyzowanie) teorii granic społecznych. Przedstawiam metodologiczne podstawy teorii oraz odnoszę się do badań terenowych prowadzonych przeze mnie w dwureligijnej społeczności lokalnej w zachodniej części Macedonii Północnej. Charakteryzuję główne pytania i siatkę pojęciową teorii, w tym kluczowe pojęcie granic społecznych oraz typy procesów podtrzymywania granic społecznych, takie jak wykluczenie, stygmatyzacja, konflikt, ograniczanie relacji. Streszczam kontrowersje związane z wyjaśnieniem społecznych uwarunkowań podtrzymywania granic społecznych, w tym kontekście analizuję krytycznie koncepcje Fredrika Bartha oraz Andreasa Wimmera. W dalszej części prezentuję proponowane przez siebie uzupełnienie teorii. Polega ono na doprecyzowaniu wyjaśnienia procesów podtrzymywania granic społecznych. Dowodzę, że podtrzymywanie granic społecznych przeciwdziała „społecznym precedensom”, czyli powtarzającym się naruszeniom specyficznych zasad generatywnych warunkujących odtwarzanie określonych form społecznych stosunków władzy. Na koniec wskazuję pytania i problemy, do jakich prowadzi przedstawiona tu propozycja teoretyczna.

EN

This text constitutes a discussion and addendum to the theory of social boundaries. With this theory’s methodological foundations in mind, I specifically address ethnographic fieldwork practice, case study approach, and present the outcomes of my own ethnographic study of a multireligious community living in the western part of Northern Macedonia. First, I elaborate the main questions and key concepts of this theory, especially the concepts of social boundaries and social boundary maintenance. Next, I distinguish types of processes for the maintenance of social boundaries: exclusion, stigmatization, conflict and separation of activities. In the context of debates pertaining to the analyses of the social conditions under which people maintain social boundaries, I discuss critically the works of Fredrik Barth and Andreas Wimmer. Finally, drawing on the ethnographic evidence from my own fieldwork research in Northern Macedonia, I specify my proposed contribution to the theory of social boundaries. According to my explanation, the maintaining of the social boundaries is a reaction to specific ‘precedents’ – the social situations, in which breaches of the generative principles, i.e. the principles that condition continuity of the specific social relations of power, occur. I conjecture that the process of social boundary maintenance diminishes the possibilities for establishment of such a precedent – and thus secures the continuity of the social relations of power.

Keywords

PL

granice społeczne; współdziałanie; społeczne stosunki władzy; zasady generatywne; precedens społeczny; społeczności wieloreligijne; Macedonia Północna

EN

social boundaries; coactivity; social relations of power; generative principles; social precedent; multireligious communities; Northern Macedonia

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2022
• Issue: 3(246)
• Pages: 29-54

Contributors

author

Lubaś Marcin

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Anthias, Floya, Nira Yuval-Davis. 1992. Racialized Boundaries. Race, nation and class and the anti-racist struggle. London and New York: Routledge.
• Anzaldúa, Gloria. 1987. Borderlands/La Frontera. The New Mestiza. San Francisco: aunt lute books.
• Austin, John. 1993. Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne. Przekład Bohdan Chwedeńczuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Babiński, Grzegorz. 1997. Pogranicze polsko-ukraińskie. Etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Banks, Marcus. 1996. Ethnicity: Anthropological Constructions. Routledge: London and New York.
• Banton, Michael. 1983. Racial and Ethnic Competition. Cambridge: Cambridge University Press.
• Barth, Fredrik. 1983. Sohar: Culture and Society in Omani Town. Baltimore: The John Hopkins University.
• Barth, Fredrik. 1994. Enduring and emerging issues in the analysis of ethnicity. In: H. Vermeulen, C. Govers, eds. Anthropology of Ethnicity. Beyond ‘Ethnic Groups and Boundaries’. Amsterdam: Het Spinhuis, 11–32.
• Barth, Fredrik. 1998a. Introduction. In: F. Barth, ed. Ethnic Groups and Boundaries. The Social Organization of Culture Difference. Long Grove, Illinois: Waveland Press, 9–38.
• Barth, Fredrik. 1998b. Pathan Identity and its Maintenance. In: F. Barth, ed. Ethnic Groups and Boundaries. The Social Organization of Culture Difference. Long Grove, Illinois: Waveland Press, 117–134.
• Barth, Fredrik. 2007. Sixty Years in Anthropology. Annual Review of Anthropology, 36: 1–16. DOI: 36.081406.094407.
• Becker, Howard. 2018. Triki badawcze w socjologii. Jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych. Przekład Paweł Tomanek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Blom, Jan-Petter. 1998. Ethnic and Cultural Differentiation. In: F. Barth, ed. Ethnic Groups and Boundaries. The Social Organization of Culture Difference. Long Grove, Illinois: Waveland Press, 74–85.
• Bourdieu, Pierre. 1977. Outline of a Theory of Practice. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bourdieu, Pierre. 1991. Language and Symbolic Power. Cambridge: Polity Press.
• Bourdieu, Pierre. 2014. On the State. Lectures at the Collage de France, 1989–1992. Cambridge: Polity Press.
• Bourdieu, Pierre. 2018. Classification Struggles. General Sociology, Vol.1 Lectures at the Collage de France, 1981–82. Cambridge: Polity Press.
• Boyd, Robert, Peter Richerson. 2005. The Origin and Evolution of Cultures. Oxford: Oxford University Press.
• Burawoy, Michael. 2009. The Extended Case Method. Four Countries, Four Decades, Four Great Transformations and One Theoretical Tradition. Berkely: University of California Press.
• Canclini, Nestor, Garcia. 1995. Hybrid Culture. Strategies for Entering and Leaving Modernity. London and Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Macedonia, Book X. 2002. Skopje: Republic of Macedonia, State Statistical Office. https://www.stat. gov.mk/PrikaziPublikacija_en.aspx?id=54&rbr=222.
• Chandra, Kanchan. 2012. What is Ethnic Identity? Minimalist Definition. In: K. Chandra, ed. Constructivist Theories of Ethnic Politics. Oxford: Oxford University Press, 51–96.
• Clark, Herbert H. 2006. Social Actions, Social Commitments. In: N.J. Enfield, S. Levinson, eds. Roots of Human Sociality. Oxford, New York: Berg, 126–150.
• Clifford, James. 2005. Rearticulating Anthropology. In: D.A. Segal, S. Yanagisako eds. Unwrapping the sacred bundle. Reflections on the Discipline of Anthropology. Durham Duke University Press (Kindle Edition).
• Cohen, Anthony. 1989. The Symbolic Construction of Community. London and New York: Routledge.
• Cohen, A. Yehudi. 1969. Social Boundary Systems. Current Anthropology, 1: 103–126.
• Cole, John, Eric Wolf. 1999. The Hidden Frontier. Ecology and Ethnicity in an Alpine Valley. Berkeley: The University of California Press: Berkeley.
• Connolly, Jennifer. 2009. Forbidden intimacies: Christian-Muslim intermarriage in East Kalimantan, Indonesia. American Ethnologist. 3: 492–506. DOI: 10.1111/j.l548-1425.2009.0117.
• Dolińska, Kamila. 2020. Granice. W: E. Opiłowska i in., red. Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 117–127.
• Donnan, Hastings, Wilson, Thomas. 2007. Granice tożsamości, narodu, państwa. Przekład Małgorzata Głowacka-Grajper. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Donnan, Hastings, Thomas Wilson. 2010. Ethnography, security and the ‘frontier effect’ in borderlands. In: H. Donnan, T. Wilson, eds. Borderlands. Ethnographic Approaches to Security, Power, and Identity. Lonham: University Press of America (Kindle Edition).
• Eidheim, Harald. 1998. When Ethnic Identity is a Social Stigma. In: F. Barth, ed. Ethnic Groups and Boundaries. The Social Organization of Culture Difference. Long Grove, Illinois: Waveland Press, 39–57.
• Elias, Norbert. 2008. Społeczeństwo jednostek. Przekład Janusz Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Eriksen, Thomas Hylland.1991. The Cultural Contexts of Ethnic Differences. Man, New Series, 26, 1: 127-144. DOI: 10.2307/2803478.
• Eriksen, Thomas Hylland. 1992. Us and Them in Modern Societies. Ethnicity and Nationalism in Mauritius, Trinidad and Beyond. Oslo: Scandinavian University Press.
• Eriksen, Thomas Hylland. 2010. Ethnicity and Nationalism: Anthropological Perspectives. London: Pluto Press.
• Eriksen, Thomas Hylland. 2013. Ethnicities: from Boundaries to Frontiers. In: J. Carrier, D. Gewertz, eds. The Handbook of Sociocultural Anthropology. London: Bloomsbury, 280–298.
• Eriksen, Thomas Hylland. 2015. Fredrik Barth. An Intellectual Biography. London: Pluto Press.
• Eriksen, Thomas Hylland, Marek Jokoubek. 2019. Introduction: ethnic groups, boundaries and beyond. In: T. Hylland Eriksen, M. Jakoubek, eds. Ethnic groups and boundaries today. A legacy of fifty years. London: Routledge (Kindle Edition).
• Fassin, Didier. 2020. Connecting Borders and Boundaries. In: D. Fassin, ed. Deepening Divides. How Territorial Borders and Social Boundaries Delineate our World. London: Pluto Press, 1–20.
• Fenton, Steve. 2007. Etniczność. Przekład Ewa Chomicka. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Freud, Sigmund. 1995. Kultura jako źródło cierpień. Przekład Jerzy Prokopiuk. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Furnivall, John C. 1967. Netherlands India. A Study in the Plural Economy. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gieryn, Thomas F. 1983. Boundary-Work and the Demarcation of Science from Non-Science: Strains and Interests in Professional Ideologies of Scientists. American Sociological Review, 6: 781–795. DOI: 10.2307/2095325.
• Goffman, Erving. 1981. Człowiek w teatrze życia codziennego. Przekład Helena i Paweł Śpiewakowie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Golka, Marian. 2010. Imiona wielokulturowości. Warszawa: Muza SA.
• Grillo, R.D. 1998. Pluralism and the Politics of Difference. State, Culture, and Ethnicity in Comparative Perspective. Oxford University Press.
• Haaland, Gunnar. 1998. Economic Determinants in Ethnic Process. In: F. Barth, ed. Ethnic Groups and Boundaries. The Social Organization of Culture Difference. Long Grove, Illinois: Waveland Press, 58–73.
• Hammersley, Martyn, Paul Atkinson. 2019. Ethnography. Principles in Practice. London and New York: Routledge.
• Hannerz, Ulf. 1996. Transnational connections. Culture, People, Places. London and New York: Routledge.
• Hughes, Everett. 2017. The Sociological Eye. Selected Papers. New York and London: Routledge (Kindle Edition).
• Hurst, Charles E., David McConnell. 2010. An Amish Paradox. Diversity and Change in the World’s Largest Amish Community. Baltimore: The John Hopkins University Press (Kindle Edition).
• Izikowitz, Karl G. 1998. Neighbors in Laos. In: F. Barth, ed. Ethnic Groups and Boundaries. The Social Organization of Culture Difference. Long Grove, Illinois: Waveland Press, 135–148.
• Jarman, Neil. 1997. Material Conflicts. Parades and Visual Displays in Northern Ireland. Oxford: Berg.
• Jenkins, Richard. 2008. Rethinking Ethnicity. Arguments and Explorations. London: Sage Publications.
• Knutsson, Karl-Eric. 1998. Dichotomization and Integration. In: F. Barth, ed. Ethnic Groups and Boundaries. The Social Organization of Culture Difference. Long Grove, Illinois: Waveland Press, 86–100.
• Kroneberg, Clemens, Andreas Wimmer. 2012. Struggling over the Boundaries of Belonging: A Formal Model of Nation Building, Ethnic Closure, and Populism. American Journal of Sociology, 1: 176–230. DOI: 10.1086/666671.
• Kubica, Grażyna. 2013. Wytyczanie granic między nauką a literaturą: proza etnograficzna. W: G. Kubica, H. Kurek, red. Granice i pogranicza: państw, grup, dyskursów… Perspektywa antropologiczna i socjologiczna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 65–85.
• Kymlicka, Will. 2007. Multicultural Odysseys. Navigating the New International Politics of Diversity. Oxford: Oxford University Press.
• Lacy, Karyn R. 2007. Blue-Chip Black. Race, Class, and Status in the New Black Middle Class. Berkeley: University of California Press.
• Lamont, Michele. 1992. Money, Morals, and Manners. The Culture of the French and the American Upper-Middle Class. Chicago and London: The University of Chicago Press.
• Lamont, Michele. 2000. The Dignity of Working Men. Morality and the Boundaries of Race, Class, and Immigration. Cambridge, Mass, New York: Harvard University Press, Russell Sage Foundation.
• Lamont, Michele, Virág Molnár. 2002. The Study of Boundaries in the Social Sciences. Annual Review of Sociology, 28: 167–195. DOI: 10.1 146/annurev.soc.28.110601.141107.
• Lawson, E. Thomas, Robert McCauley. 1990. Rethinking Religion. Connecting Cognition and Culture. Cambridge: Cambridge University Press.
• Lieberson, Stanley. 1992. Small N’s and big conclusions: an examination of the reasoning in comparative studies based on small number of cases. In: C. Ragin, H. Becker, eds. What is a Case? Exploring the foundation of social inquiry. Cambridge: Cambridge University Press (Kindle Edition).
• Leach, Edmund. 1954. Political Systems of Highland Burma. A Study of Kachin Social Structure. London: The Athlone Press.
• Levinson, Stephen. 2006. On the Human “Interaction Engine”. In: N.J. Enfield, S. Levinson, eds. Roots of Human Sociality. Oxford, New York: Berg, 39–69.
• Lubaś, Marcin. 2011. Różnowiercy. Współistnienie międzyreligijne w zachodniomacedońskiej wsi. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Lukes, Steven. 2021. Power. A Radical View. Third Edition. London: Red Globe Press.
• Łodziński, Sławomir. 2021. Nazwy i granice etniczne. Dodatkowe nazwy miejscowości w językach mniejszości w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Malinowski, Bronisław. 1987. Argonauci Zachodniego Pacyfiku. Przekład Barbara Olszewska-Dyoniziak, Sławoj Szynkiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Mann, Michael. 2012. The Sources of Social Power, Volume 1: A History of Power from The Beginning to AD 1760. Cambridge: Cambridge University Press.
• Marody, Mirosława, Anna Giza-Poleszczuk. 2004. Przemiany więzi społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar .
• Malešević, Siniša. 2004. The Sociology of Ethnicity. London: Sage Publications.
• Merton, Robert, Elinor Barber. 2004. The Travels and Adventures of Serendipity. Princeton: Princeton University Press.
• Mitchel, J. Clyde. 2006. Case and Situation Analysis. In: T.M.S. Evens, D. Handelman, eds. The Manchester School. Practice and Ethnographic Praxis in Anthropology. New York and Oxford: Berghahn Books, 23–44.
• Modood, Tariq. 2013. Multiculturalism. Cambridge: Polity Press.
• Mol, Annemarie, John Law. 2002. Complexities: An Introduction. In: J. Law, A. Mol, eds. Complexities. Social Studies of Knowledge Practices. Durham: Duke University Press (Kindle Edition).
• Mucha, Janusz. 1999a. Badania stosunków kulturowych z perspektywy mniejszości. W: J. Mucha, red. Kultura dominująca jako kultura obca. Warszawa: Oficyna Naukowa, 11–25.
• Mucha, Janusz. 1999b. Dominacja kulturowa i reakcje na nią. W: J. Mucha, red. Kultura dominująca jako kultura obca. Warszawa: Oficyna Naukowa, 26–53.
• Nowicka, Ewa. 1990. Swojskość i obcość jako kategorie socjologicznej analizy. W: E. Nowicka, red. Swoi i obcy. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Instytut Socjologii, 5–53.
• Obrębski, Józef. 2005. Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Osuji, Chinyere K. 2019. Boundaries of Love. Interracial Marriage and the Meaning of Race. New York: New York University Press.
• Piven, Frances Fox. 2006. Challenging Authority. How Ordinary People Change America. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
• Pokojska, Justyna. 2017. Granice na pograniczu? Przypadek pogranicza polsko-słowackiego Sromowce Niżne-Czerwony Klasztor. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar .
• Poll, Salomon. 2017. The Hasidic Community of Williamsburg. A Study in the Sociology of Religion. London and New York: Routledge (Kindle Edition).
• Sadowski, Andrzej. 2008. Pogranicze, pograniczność, tożsamość pogranicza. Pogranicza. Studia Społeczne, tom XIV (numer specjalny): 17–30.
• Sadowski, Andrzej. 2019. Społeczeństwo wielokulturowe z perspektywy pogranicza. Kraków Nomos.
• Scott, John. 2006. Władza. Przekład Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Siverts, Henning. 1998. Ethnic Stability and Boundary Dynamics in Southern Mexico. In: F. Barth, ed. Ethnic Groups and Boundaries. The Social Organization of Culture Difference. Long Grove, Illinois: Waveland Press, 101–116.
• Smagacz-Poziemska, Marta, Andrzej Bukowski,, Karol Kurnicki. 2018. „Wspólnoty parkingowania”. Praktyki parkowania na osiedlach wielkomiejskich i ich strukturalne konsekwencje. Studia Socjologiczne. 1: 117–142. DOI: 10.24425/119089.
• Smith, M.G. 1986. Pluralism, race, and ethnicity in selected African countries. In: J. Rex, D. Mason, eds. Theories of race and ethnic relations. Cambridge: Cambridge University Press, 187–225.
• Steward, Charles. 2007. Creolization: History, Ethnography, Theory. In: C. Steward, ed. Creolization: History, Ethnography, Theory. Walnut Creek, CA: Left Coast Press, 1–25.
• Straczuk, Justyna. 2006. Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi. Wrocław: Monografie FNP, Seria Humanistyczna.
• Strathern, Marylin. 1988. The Gender of the Gift. Problems with Women and Problems with Society in Melanesia. Berkeley: University of California Press.
• Śliz, Anna, Marek Szczepański. 2021. Różnorodność a równość. Projekty wielokulturowości w perspektywie socjologicznej. Studia Socjologiczne, 2: 13–44. DOI: 10.24425/sts.2021.137287.
• Tambiah, Stanley. 1985. Culture, Thought, and Social Action. An Anthropological Perspective. Cambridge, Mass. Harvard University Press.
• Tomasello, Michael. 2015. Historia naturalna ludzkiego myślenia. Przekład Bartłomiej Kucharzyk, Rafał Ociepa. Kraków: Copernicus Center Press.
• Toren, Christina. 2013. Imagining the World that Warrants Our Imagination: The Revelation of Ontogeny. In: N. J. Long, H. Moore, eds. Sociality. New Directions. New York, Oxford: Berghahn (Kindle Edition).
• Verdery, Katherine. 1994. Ethnicity, nationalism, and state making. Ethnic groups and boundaries: past and future. In: H. Vermeulen, C. Govers, eds. Anthropology of Ethnicity. Beyond ‘Ethnic Groups and Boundaries’. Amsterdam: Het Spinhuis, 33–58.
• Vertovec, Steven. 2019. Fredrik Barth and the Social Organization of difference. In: T. Hylland, Eriksen, M. Jakoubek, eds. Ethnic groups and boundaries today. A legacy of fifty years. London: Routledge (Kindle Edition).
• Wallman, Sandra. 1978. The Boundaries of ‘Race’: Processes of Ethnicity in England. Man. New Series, 2: 200–217. DOI: 10.2307/2800245.
• Weber, Max. 2002. Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Przekład Dorota Lachowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Werbner, Pnina. 2019. Intersectionality and situationalism: toward a (more) dynamic interpretation of Ethnic groups and boundaries. In: T. Hylland Eriksen, M. Jakoubek, eds. Ethnic groups and boundaries today. A legacy of fifty years. London: Routledge (Kindle Edition).
• Wielki Słownik PWN. 2018. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN (wersja elektroniczna).
• Wimmer, Andreas. 2013. Ethnic Boundary Making. Institutions, Power, Networks. Oxford: Oxford University Press.
• Wolf, Eric R. 2001. Pathways of Power. Building Anthropology of the Modern World. Berkeley: University of California Press.
• Wrong, Dennis. 2017. Power. Its Forms, Bases, and Uses. Routledge: London and New York. (Kindle Edition).
• Zenker, Olaf. 2013. Irish/ness is all around us. Language Revivalism and the Culture of Ethnic Identity in Northern Ireland, New York and Oxford: Berghahn Books.
• Znaniecki, Florian. 1990. Współczesne narody. Przekład Zygmunt Dulczewski. Warszawa: PWN.
• Znaniecki, Florian. 2008. Metoda socjologii. Przekład Elżbieta Hałas. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Zununi, Zunun. 2010. Razvojni trendovi vo selata na opština Mavrovo i Rostuša (1945-2010). Skopje.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2022.142633