Obraz kampanii wyborczej w wyborach prezydenta RP w latach 1990–2015 na podstawie wydatków wykazywanych w sprawozdaniach finansowych podmiotów zgłaszających kandydatów w tych wyborach

• Authors: Gąsior Tomasz

Title variants

EN

Depiction of election campaigns in the elections of the President of the Republic of Poland in 1990–2015 on the basis of expenditure reported in financial statements by the entities that nominated the candidates for these elections

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Obraz kampanii wyborczej w wyborach Prezydenta RP w latach 1990–2015 na podstawie wydatków wykazywanych w sprawozdaniach finansowych podmiotów zgłaszających kandydatów w tych wyborach. Wynik wyborów w istotnej mierze uzależniony jest od wielu zróżnicowanych działań prowadzonych w różnych formach w ramach kampanii wyborczej, w szczególności od działań agitacyjnych, mających na celu nakłonienie lub zachęcenie do głosowania w określonysposób lub do głosowania na kandydata określonego komitetu. Uznaje się, że sposoby i formy prowadzenia kampanii są różnorodne, że podmioty przygotowujące ją stosują najróżniejszetechniki agitacji, że na przestrzeni lat zmieniają się działania podejmowane w ramach agitacji wyborczej, że następuje dynamiczny rozwój metod i środków jej prowadzenia. Próba przeanalizowania tych kwestii podjęta została na podstawie sprawozdań finansowych podmiotów zgłaszających kandydatów w wyborach prezydenckich w Polsce od 1990 roku, ze świadomością i odniesieniem się do mogących pojawiać się wątpliwości co do rzetelności danych zamieszczanych w tych sprawozdaniach. Mimo tych – bywa, że zasadnych – wątpliwości, możliwe jest sformułowanie ogólnych wniosków i konkluzji w tej materii. Niewątpliwie, na przestrzeni ostatnich ponad 25 lat zwiększyło się w kampaniach wyborczych znaczenie środków masowego przekazu, a przede wszystkim telewizji. Nie oznacza to jednak, że do lamusa przeszły „niemedialne” sposoby prowadzenia kampanii. Skala ich wykorzystania jest nadal znacząca, chodź często – niestety – koszty tego rodzaju działań nie znajdują odbicia w sprawozdaniach finansowych. Niezależnie od metod prowadzenia kampanii z punktu widzenia Państwa i jego obywateli ważniejsze wydaje się natomiast to, by kampanie były zgodne z prawem, uczciwe, pluralistyczne, konkurencyjne, finansowane w legalny i jawny sposób. Legalna i uczciwa kampania wyborcza stanowi bowiem podstawę uczciwych wyborów, dając jednocześnie legitymację do rządzenia wybranym w ich wyniku organom.

EN

Depiction of election campaigns in the elections of the President of the Republic of Poland over the period of 1990–2015 on the basis of expenditure reported in financial statements by the entities that nominated the candidates for these elections. The election outcome depends to a considerable extent on a number of diverse activities conducted in various forms in an election campaign – in particular on canvassing – that are aimed at inducing or encouraging people to vote in a certain way or to vote for a candidate of a particular committee. It is deemed that campaigning methods and forms are diverse, that the entities that prepare them use various canvassing techniques, that the actions taken as part of canvassing change over the years, that the canvassing methods and means develop dynamically. An attempt to analyse these issues was taken on the basis of the financial statements of the entities that have nominated the candidates for the presidential elections in Poland since 1990, bearing in mind the possible doubts about the reliability of the data published in these reports. Despite these – sometimes justified – doubts, it is possible to formulate general conclusions in this matter. Undoubtedly, the importance of mass media, in particular television, has increased in election campaigns over the last 25 years. However, this does not mean that the “non-media” ways of campaigning have been put on the shelf. The scale of their use is still significant, but – unfortunately – the costs of such activities are often not reflected in financial statements. Regardless of campaigning methods, from the point of view of the State and its citizens it is more important that the campaigns should be lawful, fair, pluralistic, competitive, financed in a legal and transparent way. A legal and fair election campaign is the basis of fair elections, and it also ensures the legitimacy to rule for the bodies elected as a result of the elections.

Keywords

PL

agitacja wyborcza; jawność; kampania wyborcza; konkurencyjność wyborów; środki finansowe; środki masowego przekazu; wybory prezydenckie

EN

canvassing; transparency; election campaign; competitiveness of elections; financial resources; mass media; presidential elections

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Studia Wyborcze
• Year: 2017
• Volume: 23
• Pages: 41-82

Dates

published

2017

Contributors

author

Gąsior Tomasz

• główny specjalista w Zespole Kontroli Finansowania Partii Politycznych i Kampanii Wyborczych Krajowego Biura Wyborczego, międzynarodowy ekspert OSCE/ODIHR, wykładowca Krajowej Szkoły Administracji Publicznej

References

• Antoszewski Andrzej. 2004. W Andrzej Antoszewski, Ryszard Herbut (red.). Leksykon politologii wraz z aneksem o: reformie samorządowej, wyborach do sejmu, prezydenckich oraz gabinetach rządowych. Wrocław.
• Bidziński Mariusz. 2008. Finansowanie kampanii wyborczych do samorządu. W Marek Chmaj (red.) Finansowanie polityki w Polsce na tle europejskim. Toruń.
• Borowicz Marlena. 2010. „Kampania wyborcza – definicje i cechy charakterystyczneˮ. Athenaeum.
• Buczkowski Jerzy. 1998. Podstawowe zasady prawa wyborczego III Rzeczypospolitej. Lublin.
• Chmaj Marek. 2011. Przepisy wspólne kodeksu wyborczego. W Marek Chmaj, Wiesław Skrzydło. System wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa.
• Czakowska Marta, Raźny Paweł. 2011. „Konstrukcja prawna komitetu wyborczego w kontekście zasady równych szans wyborczychˮ. Studia Biura Analiz Sejmowych 3.
• Ferejohn John., Pasquino Pasquale. 2010. Demokracja i rządy prawa. W José Maria Maravall, Adam Przeworski (red.) Demokracja i rządy prawa. Warszawa.
• Gajda Agnieszka. 2004. „Reprezentacja komitetu wyborczegoˮ. Gdańskie Studia Prawnicze, Miscellanea Konstytucyjnoprawne (red.) XII.
• Gapski Maciej P. 2010. Treść zasady wolnych wyborów. W Dariusz Dudek, Maciej Gapski, Wojciech Łączkowski (red.). Amicus Hominis et Defensor Iustitiae. Przyjaciel człowieka i obrońca sprawiedliwości. Księga Jubileuszowa w 70. rocznicę urodzin Sędziego Ferdynanda Rymarza. Lublin.
• Garlicki Lech. 1997. (przekład i opracowanie). „Zagadnienia parlamentarne w orzecznictwie konstytucyjnym innych państw. Zimbabwe: finansowanie partii politycznychˮ (orzeczenie Sądu Najwyższego Zimbabwe z 5 września 1997 r.), Przegląd Sejmowy 6 (23).
• Gąsior Tomasz. 2010. Finansowanie i rozliczanie kampanii wyborczej w wyborach samorządowych. Warszawa.
• Gąsior Tomasz. 2015. Kontrola finansowania komitetów wyborczych. Zagadnienia prawnoadministracyjne. Warszawa.
• Gąsior Tomasz. 2016. „Prawne i praktyczne zagadnienia finansowania kampanii wyborczej w wyborach prezydenckich w Polsce w latach 2010 i 2015ˮ. Przegląd Sejmowy 6 (137).
• Gebethner Stanisław. 2001. Wybory do Sejmu i do Senatu. Komentarz do ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa.
• Godlewski Tadeusz, Miętkiewicz Katarzyna. 2006. „Prezydencka kampania Lecha Kaczyńskiego w 2005 roku – zastosowanie marketingu politycznegoˮ. Studia Wyborcze 1.
• Haman Jacek. 2003. Demokracja, decyzje, wybory. Warszawa.
• Kowal Paweł. 2014. Wnioski z wyborów samorządowych. W Piotr. Kosiewski (red.) Wybory: wiarygodność i sprawność. Warszawa.
• Kryszeń Grzegorz. 2017. „Standardy rywalizacji wyborczej w wyborach parlamentarnych”. Przegląd Sejmowy 2 (79).
• Lemańska Magdalena. 2017. „Kres klasycznej TV jest już bliskoˮ. Rzeczpospolita 50 (10688).
• Lemańska Magdalena. 2017. „Przybywa nas w sieciˮ. Rzeczpospolita 55 (10693).
• Łączkowski Wojciech. 2009. „Prawo wyborcze a ustrój demokratyczny”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2.
• Maćkowiak Tomasz. 2004. „Bioenergo-biznesmeni”. Newsweek, 19.04.
• Muszyński Jerzy. 2001. Leksykon marketingu politycznego. Wrocław.
• Rakowska-Trela Anna. 2015. Kampania wyborcza w regulacji prawnej i praktyce. Łódź.
• Rymarz Ferdynand. 2010. Kampania wyborcza. W Kazimierz W. Czaplicki, Bogusław Dauter, Andrzej Kisielewicz, Ferdynand Rymarz. Samorządowe prawo wyborcze. Warszawa .
• Rymarz Ferdynand. 2017. „Sondaże przedwyborcze a tzw. „demokracja sondażowa”, http://niezniknelo.pl/OK2/artykul/sondaze-przedwyborcze-a-tzw-demokracja-sondazowa/2/index. html (dostęp 15.02.2017).
• Skotnicki Krzysztof. 2012. „Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r., sygn. akt K9/11ˮ. Przegląd Sejmowy 1.
• Skotnicki Krzysztof. 2007. „Wpływ funkcji wyborów na prawo wyborcze i system wyborczy. Zarys problematykiˮ. Przegląd Sejmowy 2.
• Sobiesiak-Penszko Paulina, Pazderski Filip. 2016a. Pieniądze i polityka na szczeblu lokalnym. Raport z monitoringu finansowania samorządowej kampanii wyborczej 2014. Warszawa.
• Sobiesiak-Penszko Paulina, Pazderski Filip. 2016b. Przejrzystość lokalnych finansów wyborczych w Polsce. Raport ISP. Warszawa.
• Solska Joanna. 2010. „20 lat prywatnych mediów w Polsce. Wizjonerzy i piraciˮ. http://www. polityka.pl/tygodnikpolityka/rynek/1502439,1,20-lat-prywatnych-mediow-w-polsce.read.
• Szymanek Jarosław. 2011. Prawna regulacja komitetów wyborczych w kodeksie wyborczym. W Krzysztof Skotnicki (red.) Kodeks wyborczy. Wstępna ocena. Warszawa.
• Szymielewicz Katarzyna. 2017. „Algorytm zwycięstwa”. Polityka 5.
• Winczorek Piotr. 2006. Polska pod rządami Konstytucji z 1997 r. Warszawa.
• ŹRÓDŁA
• Kodeks dobrej praktyki w sprawach wyborczych, przyjęty przez Komisję Wenecką na 52 Sesji w październiku 2002 r.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. nr 78 poz.483 ze zm.
• Monitoring wyborczy telewizyjnych programów publicystycznych. Wybory prezydenckie 2015.
• Raport podsumowujący, http://www.krrit.gov.pl/dla-nadawcow-i-operatorow/kontrola--nadawcow/kampanie-wyborcze/.
• Postanowienie SN z 12 października 2011 r., sygn. akt III SW 9/11.
• Projekt ustawy o zmianie ustawy o partiach politycznych, ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw z 24 kwietnia 2009 r.
• Protokół Nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Dz.U. z 1995 r., nr 36 poz. 175 ze zm. wprowadzonymi przez Protokół Nr 11, Dz. U. z 1998 r.,Nr 147 poz. 962.
• Relacjonowanie przebiegu kampanii wyborczej na Urząd Prezydenta RP w 2015 r. w programach Polskiego Radia SA (Programy: 1, 3 i 4) oraz wybranych programach nadawców koncesjonowanych (RMF FM, Radio ZET, Radio Maryja, TOK FM) na przykładzie dzienników i audycji publicystycznych.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 19 lipca 2000 r. w sprawie określenia wzoru sprawozdania wyborczego, szczegółowego zakresu zawartych w nim informacji oraz wykazu rodzajów dokumentów załączonych do sprawozdania, Dz. U. nr 65 poz. 764.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 19 września 2011 r. w sprawie sprawozdania finansowego komitetu wyborczego, Dz. U. nr 198 poz. 1173.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 21 czerwca 2010 r. w sprawie określenia wzoru sprawozdania wyborczego w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. nr 115 poz. 769.
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z 19 kwietnia 2011 r. w sprawie sprawozdania wyborczego Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Grzegorza Napieralskiego, http://pkw.gov.pl/pliki_mce/useruploads0/files/napieralski_.pdf.
• Ustawa z 5 stycznia 2011 roku Kodeks wyborczy, tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 15.
• Ustawa z 28 kwietnia 2000 r. o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. nr 43 poz. 488.
• Ustawa z 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny, tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 1137.
• Ustawa z 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. nr 67 poz. 398.
• Wybory na urząd Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej w 2015 r. Informacja o wydatkach i wykorzystaniu czasu na emisję płatnych audycji wyborczych w radiu i telewizji. Departament Monitoringu Biura KRRiT, http://www.krrit.gov.pl/Data/Files/_public/Portals/0/komunikaty/wybory-2015/wybory2015prezydent.pdf. http://gadzetomania.pl/2282,tradycyjna-telewizja-zniknie-za-16-lat-a-gdzie-tam. http://wiadomosci.onet.pl/swiat/the-observer-miliarder-ktory-wspieral-trumpa-odegral-kluczowa-role-w-brexicie/t0jxx5h.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 lipca 2011 roku, sygn. akt K 9/11.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 lipca 2011 roku, sygn. akt K 9/11.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 5 maja 2004 roku, sygn. akt P 2/03.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 5 maja 2004 roku, sygn. akt P 2/03.
• http://wiadomosci.onet.pl/swiat/the-observer-miliarder-ktory-wspieral-trumpa-odegral-kluczowa- role-w-brexicie/t0jxx5h
• http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/szef-netflixa-zapowiada-koniec-tradycyjnej-telewizji-zastapia-ja-interaktywne-filmy-i-wirtualna-rzeczywistosc.

Identifiers

ISSN

1898-0082