Architektura galicyjskich dworców kolejowych (na wybranych przykładach drugorzędnych linii kolejowych)

• Authors: Stojak Grażyna

Title variants

EN

The architecture of Galician railway stations (as illustrated by selected branch railway lines)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zajęto się przemianami, jakie zachodziły w architekturze drugorzędnych stacji kolejowych na obecnym Podkarpaciu, m.in.: w Rozwadowie, Tarnobrzegu, Mielcu, Zbydniowie, Nadbrzeziu, Nisku, Strzyżowie, Czudcu, Boguchwale. Badaniami objęto dworce na liniach: Dębica – Nadbrzezie z odnogą do Rozwadowa, a także Jasło – Rzeszów. Na podstawie analizy planów została scharakteryzowana m.in. struktura przestrzenna poczekalni, pomieszczeń restauracyjno-barowych dla podróżnych, kas, mieszkań pracowniczych. Podjęto próbę nakreślenia przekształceń wnętrz stacji kolejowych pod kątem ich funkcji użytkowych. Na przykładzie stacji w Rozwadowie zaprezentowano m.in. plany budowy łaźni natryskowych dla wycofującego się wojska z frontu w 1916 r. W tekście zajęto się również próbą ukazania ekonomicznego znaczenia tzw. linii gospodarczych dla rozwoju obecnego Podkarpacia i warunków podróżowania koleją po liniach drugorzędnych.

EN

The article discusses the transformations in the architecture of branch railway lines in the territory of the contemporary Podkarpacie, including Rozwadów, Tarnobrzeg, Mielec, Zbydniów, Nadbrzezie, Nisko, Strzyżów, Czudec and Boguchwała. The research covers the stations in the following lines: Dębica – Nadbrzezie with the branch to Rozwadów, but also Jasło – Rzeszów. On the basis of the analysis of plans, the present study characterises e.g. the spatial structure of waiting rooms, bars and restaurants for the travellers, ticket offices, employees’ accommodation. The author attempts to outline the transformation of the interiors of railway stations from the perspective of their utilitarian role. As illustrated by the station in Rozwadów, the article presents e.g. plans of the creation of shower baths for the retreating soldiers from the front in 1916. The text also attempts to show the economic significance of the so-called economic lines, for the development of the contemporary Podkarpacie and to present the conditions of travelling by rail in branch lines.

Keywords

PL

stacja; kolej; Galicja; linia kolejowa Dębica – Nadbrzezie; linia kolejowa Jasło – Rzeszów

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Galicja. Studia i materiały
• Year: 2020
• Issue: 6
• Pages: 594-624

Dates

printed

2020-12-13

Contributors

author

Stojak Grażyna

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• 200 lat Centralnej Administracji Drogowej – Monografia drogownictwa na Podkarpaciu, cz. 2, https://www.gddkia.gov.pl/pl/aprint/32371/200-lat-Centralnej-Administracji-Drogowej-Monografia-drogownictwa-na-Podkarpaciu-cz2 [dostęp 6.10.2019].
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zespół nr 310 (C.K. Ministerstwo Kolei Żelaznych).
• Machowski T., Stacja kolejowa w Strzyżowie nad Wisłokiem w latach 1890–1914, „Strzyżowski Rocznik Muzealny” 2018, t. IV, s. 128–129.
• Opaliński D., Kolej [w:] Encyklopedia Rzeszowa, red. Z. Budzyński i in., Rzeszów 2004, s. 230.
• Pawłowski A., Powstanie i rozwój kolejnictwa w Anglii, „Inżynier Kolejowy” [Warszawa] 1926, nr 8–9, s. 202.
• Stojak G., Dworzec kolejowy w Czudcu jako materialny dokument linii kolejowej Jasło – Rzeszów [w:] Miasteczko galicyjskie. Tożsamość i możliwości rozwoju na przykładzie Błażowej, Czudca, Głogowa Małopolskiego i Sokołowa Małopolskiego, red. R. Mazur, Rzeszów 2019.
• Stojak G., Kolejowym szlakiem – przez Rozwadów, w stulecie polskiej niepodległości, Stalowa Wola 2018.
• Stojak G., Stacja kolejowa Rozwadów. Akta galicyjskie C.K. Ministerstwa Kolei Żelaznych. Kwerenda w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, Stalowa Wola 2017.
• Szuro S., Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji. Koleje żelazne w Galicji w latach 1847–1914, Kraków 1997.
• Wierzbicki L., Rozwój kolei żelaznych w Galicji od roku 1847 włącznie do roku 1890, Lwów 1907.
• https://www.bazakolejowa.pl [dostęp: 30.10.2020]

Identifiers

DOI

10.15584/galisim.2020.6.25