Georg Simmel jako przewodnik po utopiach, w których rzeczy ludzi łączą, a nie dzielą

• Authors: Waśkiewicz Andrzej

Title variants

EN

Georg Simmel’s insight into the utopian world in which things only unite people

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia w szerokim kontekście relację wymiany według Georga Simmla jako podstawową formę życia społecznego. Zestawia wymianę dóbr z zarysem trzech wyszczególnionych przez siebie nurtów utopii, w których rzeczy ludzi łączą, a nie dzielą. Każdy z tych nurtów odrzuca wymianę towarową, przeciwstawiając jej reglamentowanie rzeczy we wspólnocie, odtowarowienie poprzez ich wymianę w charakterze darów oraz odwartościowanie (w sensie ekonomicznym) poprzez zapewnienie społeczeństwu ich obfitości. Pierwszemu nurtowi patronuje Platon w Prawach, drugiemu Arystoteles z koncepcją przyjaźni ze względu na korzyść, trzeciemu Francis Bacon jako autor Nowej Atlantydy – pierwszej utopii rządzonej przez ludzi nauki. Po kryzysie roku 2008 te trzy nurty zarysowały się ponownie w myśli społecznej, występując pod nazwą gospodarki dobra wspólnego, społeczeństwa postwzrostu, ekonomii współdzielenia, społeczeństwa krańcowych kosztów zerowych czy internetu przedmiotów. Według autora trzy wyróżnione przez niego w historii nurty odpowiadają dziś utopiom przedkapitalistycznym, „akapitalistycznym” i postkapitalistycznym. Simmlowska analiza instytucji wymiany pozwala uchwycić specyfikę dawnych projektów, a także wskazać na zasadnicze defekty uspołecznienia w nowych.

EN

The article presents in a wider context Georg Simmel’s idea of exchange as a key institution of social life. In particular, the exchange of commodities is juxtaposed with the pivotal institutions of a utopian social order that is deprived of it: the rationing of goods, decommodification of goods that are exchanged as gifts, and the depreciation of their values in an affluent society. These ideas can be traced back as early as Plato’s Laws, Aristotle’s idea of friendship for benefit, and New Atlantis by Francis Bacon – the first imaginary state run by scientists. After the 2008 economic crisis, those three concepts reemerged under the names of the public good economy, post-growth society, sharing economy, zero marginal cost society, the Internet of things, etc. According to the author, the three historical utopian currents distinguished in this article foreshadowed the present-day pre-capitalist, a-capitalist, and post-capitalist utopias. Simmel’s analysis helps to specify the differences between the old utopias as well as to pinpoint the deficit of Vergesellschaftung (sociation) in the new ones.

Keywords

PL

Simmel; uspołecznienie; wymiana towarowa; racjonowanie dóbr; odtowarowienie

EN

Simmel; Vergesellschaftung (sociation); exchange of commodities; rationing of goods; decommodification; depreciation; anti-capitalist utopia

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2019
• Volume: LXVIII (68)
• Issue: 1
• Pages: 99-118

Contributors

author

Waśkiewicz Andrzej

• Uniwersytet Warszawski, Instytut Socjologii

References

• Abramowski Edward. 1986. Rzeczpospolita przyjaciół. Wybór pism społecznych i politycznych. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
• Bacon Francis. 1995. Nowa Atlantyda. Z wielkiej Odnowy. Przeł. W. Kornatowski, J. Wikarjak. Warszawa: Wydawnictwo Alfa.
• Bellamy Edward. 1890. W roku 2000. Przeł. J.K. Potocki. Warszawa: Wydawnictwo „Głosu”.
• Botsman Rachel, Roo R gers. 2010. Whats mine is yours. How collaborative consumption is changing the way we live. London: Harper Collins Publishers.
• Felber Christian. 2014. Gospodarka dobra wspólnego. Przeł. E. Skowrońska. Rzeszów: Wydawictwo Biały Wiatr.
• Frase Peter. 2016. Four futures: Life after capitalism. London and New York: Verso.
• Frisby David. 1981. Sociological impressionism. A reassesment of Georg Simmel’s Social Theory. London and New York: Routledge.
• Gansky Lisa. 2010. The mesh. Why the future of business is sharing. London: Portfolio Penquin.
• Manuel Frank E ., Fritzie P . Manuel. 1979. Utopian thought in the Western World. Oxford: Basil Blackwell.
• Mason Paul. 2015. PostCapitalism. A Guide to Our Future. Allen Lane.
• Mauss Marcel. 2001. Socjologia i antropologia. Przeł. M. Król, K. Pomian, J. Szacki. Warszawa: Wydawnictwo KR .
• Monteskiusz. 2002. O duchu praw. Przeł. T. Boy-Żeleński. Kęty: Wydawnictwo DeAgostini.
• More Thomas (Morus). 1954. Utopia. Przeł. K. Abgarowicz. Warszawa: Wydawnictwo Pax.
• Morris William. 1902. Wieści z nikąd: powieść utopijna. Przeł. M. Kreczowska. Lwów: Księgarnia Polska.
• Nelson Anitra, Frans Timmerman (eds.). 2011. Life without money: Building fair and sustainable economies. London: Pluto Press.
• Piasecki Bruce. 2013. Mniej znaczy więcej. Nowa koncepcja bogactwa. Przeł. O. Kwiecień-Majewska, K. Rojek. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
• Platon. 1990. Państwo. Przeł. W. Witwicki. Warszawa: Wydawnictwo Akme.
• Platon. 1997. Prawa. Przeł. M. Maykowska. Warszawa: Wydawnictwo Alfa.
• Polanyi Karl. 2010. Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów. Przeł. M. Zawadzka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rifkin Jeremy. 2016. Społeczeństwo zerowych kosztów krańcowych. Przeł. A.D. Kamińska. Warszawa: Studio Emka.
• Sennett Richard. 2009. Upadek człowieka publicznego. Przeł. H. Janowska. Warszawa: Wydawnictwo Literackie Muza S.A.
• Simmel Georg. 2006. Wyprawy w Alpy. W: Most i drzwi. Przeł. M. Łukaszewicz, 3–8. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Simmel Georg. 2007a. Przemiany form kultury. W: Filozofia kultury. Wybór esejów. Przeł. W. K unicki, 23–28. Kraków: Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Simmel Georg. 2007b. O filozofii kultury. Pojęcie i tragedia kultury. W: Filozofia kultury. Wybór esejów. Przeł. W. Kunicki, 29–52. Kraków: Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Simmel Georg. 2007c. Konflikt nowoczesnej kultury. Wykład. W: Filozofia kultury. Wybór esejów. Przeł. W. Kunicki, 53–71. Kraków: Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Simmel Georg. 2007d. Kryzys kultury. W: Filozofia kultury. Wybór esejów, Przeł. W. Kunicki, 73–81. Kraków: Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Simmel Georg. 2012. Filozofia pieniądza. Przeł. A. Przyłębski. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Srnicek Nick, Alex Williams. 2015. Inventing the future: Postcapitalism and the world without work. London and New York: Verso.
• Waśkiewicz Andrzej. 2017. „Przyjaźń dla korzyści, ale też z korzyścią dla społeczeństwa”. Przegląd filozoficzno-literacki 3–4(48).
• Weinstein Deena, Michael A . Weinstein. 1993. Postmodern(ized) Simmel. London and New York: Routledge.