Humor jako płaszczyzna oporu wobec negatywnych doświadczeń wspomagająca proces resocjalizacji

• Authors: Karłyk-Ćwik Anna

Title variants

EN

Humor as a “site of resistance” to negative experiences and a support in the resocialization process

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Refleksje i badania nad humorem młodzieży niedostosowanej społecznie w kontekście koncepcji resilience wynikają z potrzeby redefinicji procesu pogrążonej w kryzysie polskiej resocjalizacji poprzez otwarcie się teorii i praktyki resocjalizacyjnej na inspirujące koncepcje oraz wynikające z nich nowoczesne rozwiązania. Prezentowane w tekście rozważania mają na celu zainteresowanie badaczy, teoretyków i praktyków resocjalizacji problematyką humoru postrzeganego w kategoriach płaszczyzny oporu umożliwiającej nieletnim odbicie się od dna i uzyskanie oczekiwanego poziomu społecznego przystosowania. Teoretyczne ramy zaprezentowanej analizy adaptacyjnych i kreacyjnych funkcji humoru w kontekście resocjalizacji stanowią dwie koncepcje z obszaru psychologii pozytywnej: koncepcja resilience oraz koncepcja stylów humoru.

EN

Reflections and research on humor in socially maladjusted youth based on the concept of resilience are driven by an urgent need to redefine Polish crisis-ridden resocialization/rehabilitation system by embracing rehabilitative theories and practices inspired by new frameworks and ensuing modern intervention models. The paper presents some thoughts in this respect with an aim of encouraging rehabilitation researchers, theoreticians and practitioners to deal with humor as a “site of resistance” that offers juveniles the springboard for achieving expected levels of social adjustment. It outlines the theoretical framework of adaptation and creative functions of humor in the context of resocialization process. These rely on two concepts of positive psychology, i.e. the concept of resilience and the concept of humor styles.

Keywords

PL

humor; funkcje humoru; resocjalizacja; płaszczyzna oporu; resilience

EN

humor; functions of humor; resocialization; “resistance site”; resilience

• Publisher: Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW
• Journal: Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja
• Year: 2016
• Volume: 31-32
• Pages: 53-72

Dates

published

2016

Contributors

author

Karłyk-Ćwik Anna

References

• Albisetti, Valerio (2007) Śmiać się̨ całym sercem. Prosta metoda, aby pogodniej żyć. Kielce: Wyd. Jedność.
• Adamczuk, Elżbieta (1999) Humor jako środek budzenia refleksji nauczyciela. [w:] Bogusław Śliwerski, red., Jak skutecznie nauczać i wychowywać́ we współczesnej szkole. Kraków: Wyd. Impuls, s. 110-115.
• Ahern, Nancy R. (2006) Adolescent resilience: An evolutionary concept analysis. „Journal of Pediatric Nursing” 21(3): 175-185.
• Antonovsky, Aaron (2005) Rozwikłanie tajemnicy zdrowia: Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Warszawa: Fundacja IPN.
• Borucka, Anna (2011) Koncepcja resilience: Podstawowe założenia i nurty. [w:] Wioletta Junik, red., Resilience: Teoria - badania - praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia, s. 11-28.
• Borucka, Anna, Krzysztof Ostaszewski (2008) Koncepcja resilience: Kluczowe pojęcia I wybrane zagadnienia. „Medycyna Wieku Rozwojowego” 12(2): 587-597.
• Borucka, Anna, Krzysztof Ostaszewski (2012) Czynniki i procesy resilience wśród dzieci krzywdzonych. „Dziecko Krzywdzone” 3(40): 7-22.
• Corey, Gerald (2005) Teoria i praktyka poradnictwa i psychoterapii. Warszawa: Wyd. Zysk i S-ka.
• Dixon, Norman F. (1980) Humour: A cognitive alternative to stress?. [w:] Irwin C. Sarason, Charles D. Spielberger, red. Stress and Anxiety. Washington: Hemisphere, s. 281-289.
• Drzewiecka-Krawczyk, Hanna (2012) Czy można odbić się̨ od dna? O pokonywaniu niepomyślności losu w świetle koncepcji resilience. „Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny. Meritum” 3(26): 82-86.
• Dudzikowa, Maria (1996) Osobliwości śmiechu uczniowskiego. Kraków: O.W. „Impuls”, PTP.
• Fergus, Stevenson, Marc A. Zimmerman (2005) Adolescent resilience: A framework for understanding healthy development in the face of risk. „Annual Review of Public Health” 26: 399-419.
• Garmezy, Norman (1985) Stress-Resistant Children: The Search for Protective Factors. [w:] James E. Stevenson, red., Recent Research in Developmental Psychopathology. Oxford, New York, Toronto, Sydney, Paris, Frankfurt: Pergamon Press, s. 213-234.
• Garmezy, Norman (1991) Resilience in children’s adaptation to negative life events and stressed environments. „Pediatric Annals” 20: 459-466.
• Gilly, Michel (1987) Nauczyciel-uczeń: Role instytucjonalne a reprezentacje. Warszawa: PWN.
• Grzybowski, Paweł P. (2015) Śmiech w edukacji. Od szkolnej wspólnoty śmiechu po edukację międzykulturową. Kraków: O.W. „Impuls”.
• Holmes, Janet, Meredith Marra (2002) Having a laugh at work: how humour contributes to workplace culture. „Journal of Pragmatics” 34(12): 1683-1710.
• Hornowska, Elżbieta, Jolanta Charytonik (2011) Polska adaptacja Kwestionariusza Stylów Humoru (HSQ) R. Martina, P. Puhlik-Doris, G. Larsena, J. Gray i K. Weir. „Studia Psychologiczne” 49(4): 5-22.
• Kaplan, Howard B. (1999). Toward an understanding of resilience: A critical review of definitions and models. [w:] Meyer D. Glanz, Jannette L. Johnson, red., Resilience and development: Positive life adaptations. New York: Kluwer Academic, Plenum Publishers, s. 17-78.
• Karłyk-Ćwik, Anna (2012) Wypalenie zawodowe pedagogów resocjalizacyjnych a samoocena ich kompetencji zawodowych. [w:] Małgorzata Sekułowicz, Małgorzata Oleniacz, red., Niesamodzielność: Studia z pedagogiki specjalnej. Wrocław: Wyd. Nauk. Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, s. 91-111.
• Karłyk-Ćwik, Anna (2013) Rehabilitation educator as a reflective practitioner in the eyes of the students of resocialization. [w:] Kinga Łapot-Dzierwa, red., A teacher in the contemporary multicultural world. Kraków: Wyd. Nauk. Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 132–157.
• Karłyk-Ćwik, Anna (2016a) Style humoru wychowanków i wychowawców a klimat społeczny placówek resocjalizacyjnych dla nieletnich. „Resocjalizacja Polska” 12 (w druku).
• Karłyk-Ćwik, Anna (2016b) Humor styles in socially maladjusted girls and boys: a resilience perspective. „CBU International Conference Proceedings” 4: 464-470.
• Kmita, Maria (2013) Zagadnienie humoru w kształceniu pedagogów resocjalizacyjnych. [w:] Dorota Rybczyńska-Abdel Kawy, Marek Heine, Anna Karłyk- -Ćwik, red., Współczesne wyzwania dla teorii i praktyki resocjalizacyjnej. Toruń: WE „Akapit”, s. 114–134.
• Konopczyński, Marek (2008a) Współczesne nurty w resocjalizacji. [w:] Bronisław Urban, Jan M. Stanik, red., Resocjalizacja. Tom 1. Warszawa: PWN, Pedagogium, s. 203-212.
• Konopczyński, Marek (2008b) Metody twórczej resocjalizacji. Warszawa: PWN, Pedagogium.
• Kottler, Jeffrey A. (2003) Skuteczny terapeuta. Gdańsk: GWP.
• Kubie, Lawrence S. (1971) The destructive potential of humor in psychotherapy. „American Journal of Psychiatry” 127(7): 37-42.
• Kuiper, Nicolas A., Rod A. Martin, Kathryn A. Dance (1992) Sense of humor and enhanced quality of life. „Personal and Individual Differences” 13(12): 1273-1283.
• Kumpfer, Karol L. (1999) Factors and processes contributing to resilience: The resilience framework. [w:] Meyer D. Glanz, Jeannette L. Johnson, red., Resilience and development: Positive life adaptations. New York: Kluwer Academic, Plenum Publisher, s. 179-224.
• Lefcourt, Herbert M. (2001) Humor: The Psychology of Living Buoyantly. New York: Kluver Academic, Plenum Publishers.
• Lefcourt, Herbert M., Rod A. Martin (1986) Humor and Life Stress: Antidote to adversity. New York: Springer Verlag.
• Lethierry, Hugues (1998) (Se) former dans l’humour: Mûrir de rire. Lyon: Chronique Sociale.
• Luthar, Suniya S., Dante Cicchetti, Bronwyn Becker (2000) The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. „Child Development” 71(3): 543-562.
• Luthar, Suniya S., Laurel B. Zelazo (2003) Research on Resilience: An Integrative Review. [w:] Suniya. S. Luthar, red., Resilience and Vulnerability. Cambridge: Cambridge University Press, s. 510-549.
• Martin, Rod A. (2003) Sense of humor. [w:] Shane J. Lopez, C.R. Snyder, red., Positive psychological assessment: A handbook of models and measures. Washington: APA, s. 313-426.
• Martin, Rod A. (2007) The psychology of humor: An integrative approach. London (Canada): Elsevier Academic Press.
• Martin, Rod A., Patricia Puhlik-Doris, Gwen Larsen, Jeanette Gray, Kelly Weir (2003) Individual differences in uses of humor and their relation to psychological well-being: Development of the Humor Styles Questionnaire. „Journal of Research in Personality” 37(1): 48-75.
• Masten, Ann S. (2007) Resilience in developing systems: Progress and promise as the fourth wave rises. „Development and Psychopathology” 19(3): 921-930.
• Masten, Ann S., Jenifer L. Powell (2003) Resilience Framework for Research Policy and Practice. [w:] Suniya S. Luthar, red., Resilience and Vulnerability. Cambridge: Cambridge University Press, s. 1-28.
• McGhee, Paul E. (1994) Humor and physical health. Humor and mental/emotional health: The natural stress remedy. [w:] Paul E. McGhee, red., How to develop your sense of humor. Dubuque: Kendall, Hunt, s. 3-40.
• McGhee, Paul E. (2010) Humor: The Lighter Path to Resilience and Health. Bloomington: AuthorHouse.
• McIlheran, John (2006) The use of humour in corporate communication. „Corporate Communications: An International Journal” 11(3): 267-274.
• Michel, Małgorzata (2014) Wzmacnianie czynników chroniących w innowacyjnych oddziaływaniach resocjalizacyjnych w kontekście koncepcji resilience. [w:] Wiesław Ambrozik, Anna Dąbrowska, red., Innowacje resocjalizacyjne. Warszawa: WSNS Pedagogium, s. 97-112.
• Mishinsky, Masha (1977) Humor as a “courage mechanism”. „Israel Annals of Psychiatry and Related Disciplines” 15: 352-363.
• Mudrecka, Irena (2013) Wykorzystanie koncepcji resilience w profilaktyce niedostosowania społecznego i resocjalizacji. „Resocjalizacja Polska” 5: 49-61.
• O’Donnell, Deborah A., Mary E. Schwab-Stone, Adaline Z. Muyeed (2002) Multidimensional Resilience in Urban Children Exposed to Community Violence. „Child Development” 73(4): 1265-1282.
• Opora, Robert (2009) Ewolucja niedostosowania społecznego jako rezultat zmian w zakresie odporności psychicznej i zniekształceń poznawczych. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
• Ostaszewski, Krzysztof, Anna Rustecka-Krawczyk, Magdalena Wójcik (2011) Czynniki chroniące i czynniki ryzyka związane z zrachowaniami problemowymi warszawskich gimnazjalistów: klasy I-III. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
• Peterson, Christopher, Martin E.P. Seligman (2004) Character strength and virtues: A handbook and classification. Washington: American Psychological Association, Oxford University Press.
• Petlák, Erich (2007) Klimat szkoły, klimat klasy. Warszawa: Wyd. Akademickie „Żak”.
• Prince-Embury, Sandra, Donald H. Saklofske (2013) Resilience in Children, Adolescents, and Adults: Translating Research into Practice. New York: Springer.
• Radomska, Anna (2002) Rola poczucia humoru w procesie radzenia sobie ze stresem - przegląd badań. [w:] Irena Heszen-Niejodek, Joanna Mateusiak, red., Konteksty stresu psychologicznego. Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, s. 150-166.
• Radomska, Anna (2003) Poczucie humoru jako cecha osobowości wspomagająca rozwój. [w:] Barbara Kaja, red., Wspomaganie rozwoju: Psychostymulacja i psychoedukacja. Tom 5. Bydgoszcz: Wyd. Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego, s. 83-100.
• Radomska, Anna (2011) Humor From The Perspective Of Positive Psychology: Implications For Research On Development In Adulthood. „Polish Psychological Bulletin” 42(4): 215-225.
• Ribner, Neil G. (2005) Terapia nastolatków. Gdańsk: GWP.
• Rutter, Michael (1987) Psychosocial Resilience and Protective Mechanisms. „American Journal of Orthopsychiatry” 57(3): 316-331.
• Rutter, Michael (1993) Resilience: Some conceptual considerations. „Journal of Adolescent Health” 14(8): 626-631.
• Seligman, Martin E.P., Mihaly Csikszentmihalyi (2000) Positive psychology: An introduction. „American Psychologist” 55(1): 5-14.
• Skuza, Aneta (2014) Działalność́ sportowa jako jeden z czynników chroniących - wzmacniających oddziaływania resocjalizacyjne wobec nieletnich (w kontekście koncepcji resilience). [w:] Wiesław Ambrozik, Anna Dąbrowska, red., Innowacje resocjalizacyjne. Warszawa: WSNS Pedagogium, s. 157-168.
• Smith, Wanda J., K. Vernard Harrington, Christopher P. Neck (2000) Resolving conflict with humour in a diversity context. „Journal of Managerial Psychology” 15(6): 606-625.
• Snyder, Charles R., Michael E. McCullough (2000) A positive psychology field of dreams: “If you build it, they will come...”. „Journal of Social and Clinical Psychology” 19(1): 151-160.
• Szuman, Stefan (1947) Pogodne i poważne zagadnienia afirmacji życia. Katowice: Wydawnictwo Józefa Nawrockiego.
• Tomczuk-Wasilewska, Jolanta (2009) Psychologia humoru. Lublin: Wyd. KUL.
• Urban, Bronisław (2000) Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Urban, Bronisław (2012) Agresja młodzieży i odrzucenie rówieśnicze. Warszawa: PWN.
• Webster, Jeffrey D. (2003) An exploratory analysis of a Self-Assessed Wisdom Scale. „Journal of Adult Development” 10(1): 13-22.
• Webster, Jeffrey D. (2007) Measuring the character strength of wisdom. „The International Journal of Aging and Human Development” 65(2): 163-183.
• Webster, Jeffrey D. (2010) Wisdom and positive psychosocial values in young adulthood. „Journal of Adult Development” 17(2): 70-80.
• Werner, Emmy E. (1994) Overcoming the odds. „Developmental and Behavioral
• Pediatrics” 15(2): 131-136.
• Werner, Emmy E. (2000) Protective factors and individual resilience. [w:] Jack P. Shonkoff, Samuel J. Meisels, red., Handbook of Early Childhood Intervention (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press, s. 115-132.
• Werner, Emmy E., Ruth S. Smith (1982) Vulnerable but invincible: A longitudinal study of resilient children and youth. New York: McGraw-Hill.
• Wright, Margaret O’Dougherty, Ann S. Masten (2005) Resilience processes in development: Fostering positive adaptation in the context of adversity. [w:] Sam Goldstein, Robert B. Brooks, red., Handbook of Resilience in Children. New York: Kluwer, s. 17-37.
• Yates, Tuppett, Byron Egeland, L. Alan Sroufe (2003) Rethinking resilience: A developmental process perspective. [w:] Suniya S. Luthar, red., Resilience and Vulnerability. Cambridge: Cambridge University Press, s. 243-259.
• Zillmann, Dolf (1983) Disparagement humor. [w:] Paul E. McGhee, Jeffrey H. Goldstein, red., Handbook of humor research (Vol. 1). New York: Springer-Verlag, s. 85-107.
• Ziv, Avner (1980) Humor and creativity. „The Creative Child and Adult Quarterly” 5: 159-170.
• Ziv, Avner (1984) Personality and sense of humor. New York: Springer-Verlag.

Identifiers

ISSN

2300-3952