Polscy duchowni – heftlindzy a rozgrywki piłki nożnej w Konzentrationslager Dachau. Cz. I

• Authors: Brakowski Jacek

Title variants

EN

Polish Clergymen – Prisoners and the Football Contest in Konzentrationslager Dachau. Part One

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The first German concentration camp on the land of the Third Reich was the KL Dachau, established in 1933. Starting from 1940, about 3000 clergymen of different faiths and nationalities were imprisoned there. 97% of them were the clergy of the Catholic Church among which there were 1807 Poles. KL Dachau was therefore a camp, where the largest number of Catholic clergymen was gathered during the whole World War II. After the defeat of Germans at Stalingrad at the beginning of 1943 the discipline in the concentration camp in Dachau was somewhat loosened. The prisoners were allowed to read German books and press, or to stage theatrical performances. This article deals with a hardly known phenomenon of organizing sport contests in KL Dachau, and especially football games, in which Polish clergymen also participated.

Keywords

PL

II wojna światowa;; obozy koncentracyjne;; KL Dachau;; piłka nożna;

EN

World War II;; concentration camps;; KL Dachau;; football;

• Publisher: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
• Journal: Seminare. Poszukiwania naukowe
• Year: 2016
• Volume: 37
• Issue: 3
• Pages: 191-200

Dates

published

2016-09-30

Contributors

author

Brakowski Jacek

• salezjanin; dr historii, rzeczoznawca MEN ds. podręczników szkolnych z historii

References

• Archiwum Prowincji Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Poznaniu (AMONP)
• Zmarli współbracia, akta bez sygn.
• T. O. Antoni Wilhelm Matura, Personalia (nr oblacji 5579).
• - o. J. Niesłony, O. Antoni Matura (1912-1997) (mps), s. 1-14.
• Archiwum Kurii Archidiecezjalnej w Poznaniu (AKP)
• Zmarli kapłani, akta bez sygn.
• T. Personalna ks. Jana Kaczóra,
• - ks. S. Tomalik, Nekrolog ks. Jana Kaczóra (1911-2002) (mps), s. 1-3.
• Archiwum Parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Lubaszu (APL)
• T. Duszpasterze, akta bez sygn., Ks. Jan Kaczór (1911-2002) proboszcz Parafii pw. Narodzenia NMP w Lubaszu w l. 1963-1984 (mps).
• oraz:
• - Strona internetowa: www.sanktuariumlubasz.pl (dostępność z dn. 10.11.2015 r.)
• Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (APPTJ)
• - L. Grzebień SJ, Słownik jezuitów polskich 1564-1990, Kraków 1993 (mps).
• Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej (ASIP)
• Zmarli współracia – Spuścizna ks. Wiktora Jacewicza, akta bez sygn.
• T. Personalna ks. Wiktora Jacewicza
• T. Notatnik obozowy kl. Wiktora Jacewicza
• T. Maszynopisy B
• 2. Opracowania
• Bakalarz Józef. 1983. Działalność ks. Wiktora Mrozowskiego wśród Polonii (1945-1978), „Collectanea Theologica - Biuletyn Polonijny”. 53: 164-170.
• Banaszak Antoni. 2011. Wspomnienia z pobytu w obozach koncentracyjnych Dachau–Gusen 1940-1945. Toruń. Oficyna Wydawnicza Kucharski.
• Beevor Antony.1998. Stalingrad. The Fateful Siege 1942-1943, New York. Viking.
• Biskupski Stefan. 1946. Księża polscy w niemieckich obozach koncentracyjnych. w: Chart Edmund. Spis pomordowanych Polaków w obozie koncentracyjnym w Dachau, IV-XXIV, Dachau-Monachium-Freiman-Dillingen. Wyd. „Słowo Polskie”:
• Biskupski Stefan. 1987. Męczeńskie biskupstwo ks. Michała Kozala. Włocławek. Kuria Diecezjalna we Włocławku.
• Borowiec Jan, Peloso Flavio. 1999. Ks. Franciszek Drzewiecki Nr 22666: Światło w ciemnościach Dachau. Warszawa. „Michalineum”.
• Brakowski Jacek. 2015. Treść zapisów w notatniku obozowym kl. Wiktora Jacewicza odzwierciedleniem elementów życia obozowego w KL Dachau. „Seminare” t. 36(1): 193-211.
• Bujacz Ludwik., Dachau, (brak wyd.) Łódź 1946.
• Czyżewski Bogdan, Wętkowski Krzysztof. (red.), 2010. Kanonicy Kapituły Katedry Gnieźnieńskiej 1918-2009. Gniezno. Prymasowskie Wyd. Gaudentinum.
• Distel Barbara, Jakusch Ruth. (red.), 1978. Konzentrationslager Dachau 1933-1945
• (album fot.). Dachau. Brüssel: Comité International de Dachau.
• Domagała Jan. 1957. Ci, którzy przeszli przez Dachau. Warszawa. Wyd. „PAX”. Frątczak Wojciech., 1987. Biskup Michał Kozal. Życie – męczeństwo – kult. Warszawa. Akademia Teologii Katolickiej.
• Gerlach Heinrich. 2004. Zdradzona armia, Warszawa. „Bellona”.
• Gędziorowski Tadeusz., Dachau, Książka i Wiedza, Warszawa 1961.
• Grabowski Stanisław. 1947. Znienawidzeni… Z przeżyć polskiego księdza w niemieckich obozach koncentracyjnych. Philadelphia. Polish Star Publishing Company.
• Hoffman Bedrich., 1946. A kdo vás zabije… Život a utrpení kněžstva v koncentračních táborech, Přerov. Vydaly Společenské prodniky Přerov.
• Jacewicz Wiktor, Woś Jan. 1977-1981. Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, w: Kościół katolicki na ziemiach Polski w czasie II wojny światowej, z. I-V. Warszawa. Akademia Teologii Katolickiej – Collectanea Theologica.
• Jagodzińska Anna. 2012. Dachau i śmierć są synonimami, „Biuletyn IPN” 2: 27-31.
• Jagodzińska Anna. 2009. Dachau we wspomnieniach księży – więźniów, „Biuletyn IPN” 4: 46-60.
• Jagodzińska Anna. 2009. Ksiądz Kanonik Leon Stępniak więzień Dachau i Gusen 1940-1945. Byłem tylko numerem 11424 i 22036. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
• Jastrzębski Włodzimierz. 2012. Powiat chojnicki w latach II wojny światowej. Okupacyjna rzeczywistość w świetle akt rehabilitacyjnych Sądu Grodzkiego w Chojnicach 1945-1950 „Zeszyty Chojnickie” 27: 11-22.
• Jeż Ignacy. 1992. Błogosławcie Pana światło i ciemności, Koszalin. Nakładem Kurii Biskupiej w Koszalinie.
• Kapłani ekskardynowani. Ks. Zygmunt Lewandowski, w: Spis kościołów i duchowieństwa diecezji chełmińskiej na rok 1969. 1968. Pelplin. Wydano Nakładem Kurii Diecezjalnej Chełmińskiej, 107.
• Kehrig Manfred. 1974. Analyse und Dokumentation einer Schlacht, Stuttgart. Deutsche Verlags-Anstalt.
• Konecki Tadeusz. 2009. Stalingrad 1942-43. Warszawa. Alama-Press.
• Korszyński Franciszek. 1985. .Jasne promienie w Dachau. Poznań-Warszawa. Pallotinum.
• Kozłowiecki Adam., Ucisk i strapienie. 1995. Kraków, cz. I i II. Wydawnictwo WAM.
• Ks. Wiktor Mrozowski. 1978. „Słowo Powszechne” 92: 3.
• Lenz Johann M. 1957. Christus in Dachau oder Christus der Sieger. „Libri Catholici. Wien.
• Majdański Kazimierz. 1999. Będziecie moimi świadkami. Łomianki. Fundacja „Pomoc Rodzinie”.
• Malak Henryk M. 1961. Klechy w obozach śmierci. Londyn. Veritas.
• Matura Antoni. 1985. Piłka nożna w Dachau. „Biuletyn Informacyjny dla Księży Byłych Więźniów Obozu Koncentracyjnego w Dachau” 12: 14-17.
• Musioł Teodor. 1968. Dachau 1933-1945. Katowice. Wydawnictwo „Śląsk”.
• Nitecki Piotr. 2004. Czapliński Bernard. w: Encyklopedia Kościoła, Cross F. L., Livingstone E.A. (red.), t. I, 463-464. Warszawa. Vocatio. Warszawa.
• Ormiński Henryk. 1995. Sługa Boży Stefan Wincenty Frelichowski. Kartuzy. „Bernardinum”.
• Poprawa Leon. 2014. Okruchy wojennych wspomnień. Kalisz. Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu.
• Samsonow Alexander M. 1962. Bitwa Stalingradzka. Warszawa. Biblioteka Wiedzy Wojskowej MON.
• Skowron Stanisław. 1945. Wspomnienia z Dachau. Kraków. Wydano nakładem Księgarni S. Kamiński.
• Urbański Albert Z. 1945. Duchowni w Dachau. Kraków. Nakładem oo. Karmelitów w Krakowie na Piasku.
• Wąsowicz Jarosław. 2011. Sługa Boży ks. Franciszek Miska SDB (1898-1942). Życie i męczeństwo, Piła. Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej.
• Weiler Eugen. 1971. Die Geistlichen in Dachau, Mödling. Missiondruckerei St. Gabriel.
• Weisler Piotr. 2003. Mecze piłki nożnej w obozie koncentracyjnym w Gross-Rosen. Wałbrzych. Muzeum Gross-Rosen.
• Wielgoszewski Wojciech. 23-30 XII 2007 r. Świadek męczeństwa patrona diecezji toruńskiej. „Niedziela” - „Głos z Torunia” 51-52.
• Zadura Robert. 2006. Błogosławiony Ksiądz Stefan Wincenty Frelichowski (1913-1945), Toruń. Toruńskie Wydawnictwo Diecezjalne.
• Zámečnik Stanislav. 2002. Das war Dachau, Luxemburg. Comité International de Dachau.
• Zmarli kapłani. Ks. Alfons Kropidłowski. 1975. „Orędownik Diecezji Chełmińskiej”. 9-10: 325.

Identifiers

DOI

http://doi.org/10.21852/sem.2016.3.16