SOCREALIZM SKONSUMOWANY. WYKORZYSTANIE DYSKURSU SOCREALIZMU W POP-ARCIE I WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE POPULARNEJ*

• Authors: Kal Elżbieta

Title variants

EN

SOCIAL REALISM CONSUMED. THE DISCOURSE OF SOCIAL REALSIM IN POP-ART AND MODERN POP CULTURE

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article is an attempt to analyse how the code of social realism was used in two areas not necessarily but rather intertwined: in the artistic area, in the iconography of pop-art in its strategy of transforming pop-culture and industrial signs as well as in the commercial area, in the advertisement, mass entertainment and activity of places uniting consumption with play. In her analysis the author reminds J. Baudrillard theory of cultural consumption “as a practise of manipulating signs” and Ch. Pierce “unlimited semiosis” and U. Eco as well as various different concepts of memory (including that of J. Baudrillard). The text ex-plains the essence and features of Social realism reigning in the arbitrary way in Poland in the period 1949-1955 often wrongly associated with the full period of Polish Peoples Republic existence (1949-1989). The use of social realistic elements in pop-culture can be seen as a final defeat of communist doctrine that included contempt for commercial-ism and banal entertainment identified as bourgeois Western culture features. The con-tradiction results from the idea that social realistic works were supposed to appeal to the masses yet should also have easily readable form and also very high artistic quality. In the text there are examples of social realistic slogans and motives from the paintings, sculptures and posters in the modern promotional campaigns of cosmetics, in computer games, in advertisement as well as in the gadgets, restaurants and entertainment venues etc. From the earlier artistic inspirations and transformations (consumptions) of social re-alism the text includes several examples of pop-art artists’ works: A. Warhol, T. Wessel-mann or R. Lichtenstein, and also examples of the works of the artist from the German movement called capitalistic realism like K. Lueg, G. Richter, S. Polke and others. Mod-ern popular culture and commercial mass entertainment exploit art on its own terms and both social realism and pop-art nurture popular and mass culture.

Keywords

PL

socrealizm; pop-art; kultura popularna; realizm kapitalistyczny; konsumpcja kulturowa; manipulacja znakami; reklama

EN

social realism; pop-art; pop-culture; capitalistic realism; cultural consumption; manipulation of signs; advertising

• Publisher: Uniwersytet Pomorski w Słupsku
• Journal: Ars inter Culturas
• Year: 2016
• Issue: 5
• Pages: 209-240

Dates

published

2017

Contributors

author

Kal Elżbieta

• Akademia Pomorska Słupsk

References

• Alloway L., Popular culture and Pop Art, „Studio International” 1969, nr 7-8 (July--August).
• Alloway L., The Arts and the Mass Maedia, www.warholstars.org/warhol/warhol1/andy /warhol/articles/popart/popart.html [dostęp: 30.06.2016].
• Baraniewski W., Ideologia w architekturze Warszawy okresu realizmu socjalistycznego. „Rocznik Historii Sztuki” 1996, t. XXII.
• Baudrillard J., Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, tłum. S. Królak, War-szawa 2006.
• Bauman Z., Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000.
• Bierut B., Sześcioletni plan odbudowy Warszawy, Warszawa 1950.
• Bondanella P., Umberto Eco. Semiotyka, literatura, kultura masowa, tłum. M.P. Mar-kowski, Kraków 1997.
• Bryant M., Poster Boy: Alfred Leete, „History Today”, Volume 59, Issue 7 July 2007, http://www.historytoday.com/mark-bryant/poster-boy-alfred-leete [dostęp: 29.06.2016].
• Brzóstowicz-Klajn M., Socrealizm w sieci, [w:] Tekst w sieci. Literatura, społeczeństwo, komunikacja, Warszawa 2009.
• Bussmann F., Leben mit Pop! Einführung, [w:] Leben mit Pop!. Grafik der 60er Jahre von Warhol bis Richter, [katalog], Hrsg. H.-W. Schmidt, F. Bussmann, Museum der bildenden Künste Leipzig 2012.
• Capozzola C., Uncle Sam Wants You. World War I and the Making of the Modern Ameri-can Citizen, New York 2008.
• Czartoryska U., Od pop-artu do sztuki konceptualnej, Warszawa 1976.
• Dyskusja architektów o Placu Konstytucji, „Architektura” 1953, nr 1.
• Eco U., Apokaliptycy i dostosowani. Komunikacja masowa a teorie kultury masowej, tłum. P. Salwa, Warszawa 2010.
• Eco U., Lector in fabula. Współdziałanie w interpretacji utworów narracyjnych, tłum.
• P. Salwa, Warszawa 1994.
• Eco U., Nieobecna struktura, tłum. A. Weinsberg, P. Bravo, Warszawa 1996.
• Foucault M., To nie jest fajka, tłum. T. Komendant, Gdańsk 1996.
• Ilkosz J., Malarstwo realizmu socjalistycznego w Polsce, [w:] Sztuka polska po 1945 ro-ku, red. T. Hrankowska, Warszawa 1987.
• Jeszczerzewska M., Umiejscowiona rozrywka, [w:] Karnawalizacja. Tendencje ludyczne w kulturze współczesnej, red. J. Grad, H. Mamzer, Poznań 2004.
• Kal E., Aby „Lud wszedł do śródmieścia”. Ludowość i inne paradoksy realizmu socjali-stycznego w architekturze, [w:] Pod dyktando ideologii. Studia z dziejów architektury i urbanistyki w Polsce Ludowej, red. P. Knap, Szczecin 2013.
• Kal E., Malarstwo gdańskie 1945-1959. Ludzie, słowa i obrazy, Słupsk 2009.
• Kal E., Manewry przed walką. Krytyka w latach 1945-1949, [w:] eadem, „Tego się nie krytykuje, na kogo się nie liczy”. Polska krytyka artystyczna okresu realizmu socjali-stycznego, Słupsk 2010.
• Kal E., Między pomnikiem a gadżetem. Z problemów rzeźby okresu realizmu socjali-stycznego, [w:] Rzeźba w Polsce (1945-2008), red. K. Chrudzimska-Uhera, B. Gu-towski, „Rzeźba Polska”, t. XIII, Orońsko 2008.
• Kal E., Od „Planu sześcioletniego” do Elementarza, [w:] Nie tylko o pocztówkach. Szki-ce dedykowane Profesorowi Pawłowi Banasiowi, red. S. Bednarek, J. Jackowski, Warszawa-Wrocław 2011.
• Kapralski S., Pamięć, przestrzeń, tożsamość. Próba refleksji teoretyczne, [w:] Pamięć, przestrzeń, tożsamość, red. S. Kapralski, Warszawa 2010.
• Kłoskowska A., Kultura masowa. Krytyka i obrona, Warszawa 1980.
• Kolekcja tematyczna: plakaty Wielkiej Wojny Ojczyźnianej www.knigi.pl/index.php? p1836,kolekcja-tematyczna-plakaty-wielkiej-wojny-ojczyznianej [dostęp: 28.06.2016].
• Kotarbiński A., Na drodze ku realizmowi socjalistycznemu w architekturze, Warszawa 1952.
• Kowadłowska J., Uwagi o współczesnym malarstwie amerykańskim, „Przegląd Kultural-ny” 1952, nr 17-18.
• Kölle B., Die Kunst des Austellens.Untersuchungen zum Werk des Künsters und Kunst-vermittlers Konrad Lueg/Fischer (1939-1966), [rozprawa doktorska] Unvesität Hil-desheim 2005.
• Kunst und Kalter Krieg. Deutsche Positionen 1945-89, [katalog], Hrsg. S. Barron,
• S. Ecmann, New York [?] 2009.
• Lenica J., Plakat – sztuka dzisiejszych czasów, „Przegląd Artystyczny” 1952, nr 5.
• Leśniakowska M., Architektura w Warszawie. Lata 1945-1965, Warszawa 2003.
• Lippart L.R., Le Pop Art en Europe et au Canada, [w:] eadem, Le Pop Art, Paris 1969.
• Lisowska-Magdziarz M., Socrealizm bez wartościowania. Fascynacja socrealizmem w tekstach kultury popularnej w Polsce po 1989 roku, [w:] Socrealizm. Fabuły – ko-munikaty – ikony, red. K. Stępnik, M. Piechota, Lublin 2006.
• Master Builder, czyli lepiej miasto pobudować, niż Kramera skrytykować, www.games-fanatic.pl/2009/01/28/master-builder-czyli-lepiej-miasto-pobudowac-niz-kramera-skrytykowac/ [dostęp: 24.06.2016].
• MDM, [hasło w:] Hiphopedia. e-NCYKLOPEDIA POLSKIEGO HIP-HOPU, www.hipho-pedia.info/index.php?site=show_artist&id=866&typ=Z [dostęp: 25.06.2016].
• Meschede F., Stumme Freiheit oder Versuch einer Porträts nach Efemehren Archivalien, [w:] Mit der Möglichkeit gesehen zu Werden. Dorothee und Konrad Fischer: Archiv einer Haltung, [katalog], Hrsg. F. Meschede, G. de Werd, Düsseldorf 2010.
• Międzynarodówka, [hasło w:] Nowa encyklopedia powszechna PWN, red. B. Petrozolin--Skowrońska, Warszawa 1996, t. 4.
• Morawski S., Dwa oblicza kultury burżuazyjnej w U.S.A., „Przegląd Artystyczny” 1953, nr 3.
• Możejko E., Realizm socjalistyczny jako metoda twórcza i jej komponenty, [w:] idem, Realizm socjalistyczny. Teoria. Rozwój. Upadek, Kraków 2001.
• Neue Realisten. Konrad Lueg, Sigmar Polke, Gerd Richter, Galeria Parnass Wuppertal, Allemagne 20 Novembre 1964-30 Décembre 1964, www.gerhard-richter.com/fr/ exhibitions/neue-realisten-konrad-lueg-sigmar-polke-gerd-richter-534/ deer-5476/?p=1 [dostęp: 2.07.2016].
• Nora P., Czas pamięci, tłum. W. Dłuski, „Res Publica Nowa” 2001, nr 7.
• Ricoeur P., Pamięć, historia, zapomnienie, tłum. J. Margański, Kraków 2007.
• Simkins P., Kitchener’s Army. The raising of the New Army, 1914-16, New York 1988.
• Sobczyński J., Przodownik pracy… elektronicznej, „Głos Wielkopolski” 19.05.2011.
• Stefański K., Architektura polska w latach 1949-1956, „Kwartalnik Architektury i Urba-nistyki” 1982, t. XXVII, z. 1-2.
• Stępiński Z., Od Mariensztatu do MDM, „Przegląd Kulturalny” 1953, nr 14.
• Studzińska J., Socrealizm w malarstwie polskim, Warszawa 2014.
• Śliwińska K., Ludowość, [w:] eadem, Socrealizm w PRL i NRD, Poznań 2006.
• Tomasik W., Ludowość, [hasło w:] Słownik realizmu socjalistycznego, red. Z. Łapiński, W. Tomasik, Kraków 2004.
• Toniak E., Olbrzymki. Kobiety i socrealizm, Kraków 2008.
• Trojanowska I., Pieśń o cegle, 1981, tekst J. Krzaklewski, A. Mogielnicki, muzyka
• A. Mrożek, www.tekstowo.pl/piosenka,izabela_trojanowska,pies__o_cegle.html [do-stęp: 24.06.2016].
• Włodarczyk W., Postmodernistyczna przemiana. Obrazy i instalacje, [w:] Sztuka świata, t. 10, red. W. Włodarczyk, Warszawa 1996.
• Włodarczyk W., Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950-1954, Paryż 1986 (Kraków 1991).
• Wroński M., Come back PeeReLu. O antynomiach reklamy „peerelowskiej”, „Aida Media” 1998, nr 10, dreamland.net.pl/roza/katalog.php#wronski-prl [dostęp: 11.06.2016].
• Yoriko T., Rozwój społeczeństwa konsumpcyjnego i różne koncepcje wolności, [w:] W cywilizacji konsumpcyjnej, red. M. Golka, Poznań 2004.
• Zieliński J., Realizm socjalistyczny w Warszawie. Urbanistyka i architektura (1949-1956), Warszawa 2009. barprl.pl/ [dostęp: 27.06.2016].
• beautyteller.pl/2011/08/21/przodownik-pracy-na-nocnej-zmianie/ [witryna już nieosią-galna].
• boardgamegeek.com/boardgame/37738/master-builder [dostęp: 23.06.2016].
• hotparty.pl/prl-klubokawiarnia-zamkniety-gliwice-lokal-997.html [dostęp: 27.06.2016].
• mieszkaniedlamlodych.com/ [dostęp:26.06.2016].
• soxo.pl/product-pol-16333-Kapcie-meskie-SOXO-PRL-Strzez-tajemnicy-panstwowej.html [dostęp: 25.06.2016].
• soxo.pl/product-pol-16334-Kapcie-meskie-SOXO-PRL-200-Normy-Przodownik-Pracy.html [dostęp: 25.06.2016].
• www.e-krakow.com/lokal/60-Propaganda [dostęp: 26.06.2016].
• www.elite-music.pl/prl.html [dostęp: 27.06.2016].
• www.forumbezimienni.pun.pl/mdm--historia-utwory-122.htm [dostęp: 25.06.2016].
• www.komarandmelamid.org/ [dostęp: 2.07.2016].
• www.krainaplanszowek.pl/nasze-gry/produkt,29,podaj-cegle.html#opis [dostęp: 23.06.2016].
• www.krakowlife.pl/12-Propaganda-Pub [dostęp: 26.06.2016].
• www.moma.org/collection/artists/3542?=undefined&page=1 [dostęp: 30.06.2016].
• www.moma.org/collection/artists/4397?locale=en [dostęp: 30.06.2016].
• www.prl.gda.pl/index.php? [dostęp: 27.06.2016].
• www.prl.wroc.pl/ [dostęp: 27.06.2016].
• www.proletaryat.pl [dostęp: 27.06.2016].
• www.pubspolem.pl/ [dostęp: 27.06.2016].
• www.spodlady.com/prod_18017_Krawat_Przodownik_pracy.html [dostęp: 25.06.2016].
• www.youtube.com/watch?v=PQvg1i4_924 [dostęp: 23.06.2016].

Identifiers

ISSN

2083-1226