Tęsknię Więc Jestem, O Zachowywaniu Pamięci. Na Przykładzie Miasteczka Bełz

• Authors: Kiec Izolda

Title variants

EN

I Miss Therefore I Am, About Savining of Memory. Based on the Example of the Song Miasteczko Bełz

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł jest poświęcony kolejnym wersjom piosenki Miasteczko Bełz Aleksandra Olshanetsky’ego (muzyka): 1) Mein sztetełe Bełz, 1932 (słowa w jidysz Jacob Jacobs; przekład polski 1935 – J. Roman); 2) Miasteczko Bełz dwadzieścia lat po wojnie, dwie wersje z lat sześćdziesiątych (słowa Agnieszka Osiecka); 3) Miasteczko Bełz. Pół wieku później, połowa lat dziewięćdziesiątych (słowa Roman Kołakowski); 4) Warszawo ma, 1947 (słowa Ludwik Starski). Kolejne zmiany tekstu działają na zasadzie palimpsestu – częścią, która nie ulega zatarciu, jest słowo „miasteczko” i jego nacechowane historycznie znaczenie oraz melodia z żydowskim ludowym motywem muzycznym. Te dwa powtarzalne elementy sprawiają, że kolejne kontrafaktury ujawniają źródła wszechobecnej we współczesnym świecie nostalgii oraz dokumentują sposoby działania pamięci. Kontekstem dla rozważań jest opowiadanie Zygmunta Haupta Lili Marleen.

Keywords

PL

piosenka; miasto; nostalgia; contrafactum; palimpsest

EN

song; town; memory; nostalgia; contrafactum; palimpsest

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
• Journal: Sztuka i Dokumentacja
• Year: 2018
• Issue: 18
• Pages: 275-284

Contributors

author

Kiec Izolda

• Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Katedra Kuratorstwa i Teorii Sztuki

References

• Barańczak, Anna. Słowo w piosence. Poetyka współczesnej piosenki estradowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983.
• Benjamin, Walter. Twórca jako wytwórca. Tłum. Hubert Orłowski i Janusz Sikorski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1975.
• Boym, Svetlana. „Dyskomfort nostalgii.” Tłum. LIDEX [brak autora]. W (Kon)teksty pamięci. Antologia, red. Kornelia Kończal, 327-344. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2014.
• Burstein, Pescha`ke i Lillian Lux. What a Life. The Autobiography of Pescha’ke Burstein. Syracuse: University Press, 2003.
• Donato, Eugenio. Ruiny pamięci: fragmenty archeologiczne i artefakty tekstowe. Tłum. Dorota Gostyńska. Pamiętnik Literacki, 3 (1986): 319-339.
• Haupt, Zygmunt. „Lili Marleen.” W Idem, Szpica. Opowiadania, warianty, szkice, 38-48. Paryż: Instytut Literacki, 1989.
• Kolbuszewski, Jacek. „Wielkie rzeki w wielkiej literaturze.” W Rzeki: kultura – cywilizacja – historia, red. Jerzy Kułtuniak, t. 10, 35-53. Katowice: Wyd. Śląsk, 2001.
• Kowalski, Piotr. „Rzeka – próba uporządkowania znaczeń w kulturze magicznej.” W Rzeki: kultura, cywilizacja, historia, red. Jerzy Kułtuniak, t. 6, 85-105. Katowice: Wyd. Śląsk, 1997.
• Młynarski, Wojciech. „Tak jak malował pan Chagall.” W Idem. Od oddechu do oddechu, 212. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2017.
• Osiecka, Agnieszka. „Miasteczko Bełz dwadzieścia lat po wojnie.” W Eadem. Nowa miłość. Wiersze prawie wszystkie, t. 2, 28-29. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2009.
• Proust, Marcel. W stronę Swanna. Tłum. Tadeusz Żeleński (Boy). Warszawa: PIW, 1956.
• Słonimski Antoni. „Elegia miasteczek żydowskich.” W Idem, 138 wierszy, 175. Warszawa: PIW, 1979.
• Starobinski, Frances Amelia. Atrament melancholii. Tłum. Krystyna Belaid. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2017.
• Yates, Frances Amelia. Sztuka pamięci. Tłum. Witold Radwański. Warszawa: PIW, 1977.
• Zaleski, Marek. Formy pamięci. O przedstawianiu przeszłości w polskiej literaturze współczesnej. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 1996.
• Ziomek, Jerzy. „Kontrafaktura.” W Prace ostatnie. Literatura i nauka o literaturze, red. Janina Abramowska, 265-284. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
• Źródła internetowe
• Błahut, Grzegorz. „Rzeka życia. Woda w poetyckich obrazach ludzkiej egzystencji.” Dostępny 27 kwietnia 2018. http://refleksje.zcdn.edu.pl/wp-content/uploads/2017/01/2014_04_Rzeka_%C5%BCycia.pdf.
• Kołakowski, Roman. „Miasteczko Bełz. Pół wieku później.” Dostępny 17 kwietnia 2018. http://teatr-piosenki.pl/index.php/tworczosc/236-miasteczko-belz-pol-wieku-pozniej.
• Starski, Ludwik. „Warszawo ma.” Dostępny 30 kwietnia 2018. https://www.youtube.com/watch?v=2uXc3S8AlnY, dostęp.