Zaufanie społeczeństwa do edukacji w Polsce i w krajach europejskich

• Authors: Zbigniew Sawiński

Title variants

EN

Social trust in education in Poland and European countries

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zaufanie do edukacji ma swoje źródło w przekonaniach o prawomocności władzy. Teoretyczne uzasadnienie tej zależności sformułował David Easton w latach 60. XX w., zaś empirycznego potwierdzenia doczekała się ona dopiero obecnie, dzięki wynikom Europejskiego Sondażu Społecznego. Badanie to dowiodło, że wpływ przekonań o legitymizacji władzy na zaufanie do edukacji kształtuje się niejednakowo w różnych krajach. Tam, gdzie system szkolny cechuje się decentralizacją i autonomicznością, rodzice oceniają edukację pod kątem jakości szkół w najbliższym sąsiedztwie, przez co w tych krajach zaufanie do edukacji jest względnie niezależne od poparcia dla struktur ogólnopaństwowych. Natomiast w krajach, w których edukację uważa się za agendę systemu władzy, podporządkowaną celom politycznym, ocenia się ją tak samo jak inne instytucje państwa. Europejski Sondaż Społeczny dostarcza też wniosków na temat indywidualnych czynników decydujących o zaufaniu do edukacji. Okazuje się, że zajmowanie wysokiej pozycji społecznej – w tym uzyskanie wysokiego wykształcenia – nie sprzyja pozytywnej ocenie edukacji. Polska, na tle krajów europejskich, wyróżnia się wyraźną nadwyżką zaufania do edukacji wobec oceny rządu, demokracji i gospodarki. Zarazem w Polsce nadzwyczaj silnie ujawnia się negatywna ocena edukacji przez ludzi wykształconych. W artykule podjęto próbę wyjaśnienia tego dość nieoczekiwanego zjawiska.

EN

Social trust in education is at least partly rooted in the legitimacy of the principal institutions which organise the social order, such as the political system, democracy and economy. Easton formulated the theoretical justification for this hypothesis in the 1960s, while empirical confirmation was delayed until the first decade of this century, when the data was collected in the European Social Survey. The results of ESS confirmed the hypothesis that trust in education is influenced by the legitimacy of the more fundamental state institutions but the mechanisms of this effect vary across Europe. In countries where schools are autonomous and control over them is located at community level, trust in education becomes independent from social support for the state. However, in countries where education is considered to be a government agency, strongly shaped by political goals, people tend to evaluate education together with other state institutions. The ESS data also provide insight into factors determining trust in education at the level of the individual. Surprisingly, the lowest degree of trust was shown by the upper classes, including the educated, whom the education system had benefited most. This is not conducive to the involvement of such people in countries that are building their educational resources.

Keywords

PL

edukacja; zaufanie społeczne; legitymizacja; Europejski Sondaż Społeczny

EN

education; social trust; legitimacy; European Social Survey

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2013
• Issue: 2(122)
• Pages: 56–77

Dates

issued

2013-06-30

Contributors

author

Zbigniew Sawiński

• Instytut Badań Edukacyjnych

References

• Bogaj, M. (2005). Przemiany aspiracji edukacyjnych młodzieży (1945–2004). Edukacja, 91(3), 38–45.
• Coleman, J. S. (1990). Foundations of social theory. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Domański, H. (2009). Społeczeństwa europejskie. Stratyfikacja i systemy wartości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Domański, H. i Rychard, A. (2010). Wstęp: o naturze legitymizacji i jej kryzysów. W: A. Rychard i H. Domański (red.), Legitymizacja w Polsce. Nieustający kryzys w zmieniających się warunkach (s. 7–16). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Domański, H. i Słomczyński, K. M. (2010). Pozycja społeczna a poparcie dla systemu polityczno-ekonomicznego: kontekst europejski. W: A. Rychard i H. Domański (red.), Legitymizacja w Polsce. Nieustający kryzys w zmieniających się warunkach (s. 61–87). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Domański, H., Słomczyński, K. M. i Przybysz, D. (2012). Skale zawodów. W: H. Domański, Z. Karpiński, A. Pokropek, D. Przybysz, Z. Sawiński, K. M. Słomczyński i R. Trzciński. Metodologia badań nad stratyfikacją społeczną (s. 62–114). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Easton, D. (1965). A systems analysis of political life. New York: Wiley.
• ESS (2012). European Social Survey cumulative file, ESS 1–5 (2012). Data file edition 1.0. Norwegian Social Science Data Services, Norway – Data Archive and distributor of ESS data. Pobrano z: http://ess.nsd.uib.no/downloadwizard/
• Freeman, R. B. (1976). The overeducated American. New York: Academic Press.
• Gaul, M. i Machowski, A. (2011). Wprowadzenie do analizy ścieżek. W: J. M. Brzeziński (red.), Metodologia badań społecznych. Wybór tekstów (s. 461–502). Poznań: Zysk.
• Gerber 2005
• Gmerek, T. (2012). Edukacja wyższa i nierówności społeczne w Rosji – od socjalizmu do neoliberalizmu. W: W. Żłobicki i B. Maj (red.), Nierówność szans edukacyjnych – przyczyny, skutki, koncepcje zmian (s. 125–147). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• James, E. (1984). Benefits and costs of privatized public services: lessons from the Dutch educational system. Comparative Education Review, 28(4), 605–624.
• Kumlin, S. (2007). Overloaded or undermined? European welfare states in the face of performance dissatisfaction. W: S. Svallfors (red.), The Political sociology of the welfare state: institutions, social cleavages, and orientations. Studies in social inequality (pp. 80–116). Stanford, CA: Stanford University Press.
• Mejding, J. i Roe A. (red.). (2006). Northern lights on PISA 2003 – a reflection from the Nordic countries. Copenhagen: Nordic Council of Ministers.
• Newton, K. i Montero J. R. (2007). Patterns of political and social participation in Europe. W: R. Jowell, C. Roberts, R. Fitzgerald i G. Eva (red.), Measuring Attitudes Cross-Nationally. Lessons from the European Social Survey (s. 205–237). London: Sage Publications.
• OECD (2010). PISA 2009 Results: Executive Summary. OECD Publications.
• OECD (2012). Education at a glance 2012: OECD indicators. Paris: OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/eag-2012-en
• Putnam, R. D. (2008). Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych (przeł. P. Sadura i S. Szymański). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Roosma, F., Gelissen, J. i Oorschot, W. van (2012). The multidimensionality of welfare state attitudes: a European cross-national study. Social Indicators Research (on-line). http://dx.doi.org/10.1007/s11205-012-0099-4
• Sawiński, Z. (1987). Aspiracje edukacyjne młodzieży polskiej w latach 1977-1987. Warszawa: Instytut Badań Problemów Młodzieży.
• Sawiński, Z. (2012a). Ocena rozmiarów nierówności. W: H. Domański, Z. Karpiński, A. Pokropek, D. Przybysz, Z. Sawiński, K. M. Słomczyński i R. Trzciński. Metodologia badań nad stratyfikacją społeczną (s. 115–151). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Sawiński, Z. (21012b). Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Wykształcenia ISCED: wzorzec z Sevres czy wymysł Szatana? Edukacja, 120(4), 100–119.
• Sekuła, P. (2009). Kultura polityczna a konsolidacja demokracji. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
• Simola, H. (2005). The Finnish miracle of PISA: historical and sociological remarks on teaching and teacher education. Comparative Education 41, No 4 (November 2005), 455–470.
• Svallfors, S., red. (2007). The Political sociology of the welfare state: institutions, social cleavages, and orientations. Studies in social inequality. Stanford, CA: Stanford University Press.
• Wciórka, B. (2009). Aspiracje i motywacje edukacyjne Polaków w latach 1993–2009. Komunikat z badań BS/70/2009. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
• Wierzbiński, J. (2009). Socjodemograficzne uwarunkowania zaufania do instytucji. W: M. Zahorska i E. Nasalska (red.), Wartości, polityka, społeczeństwo (s. 102–118). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wiśniewski, W. (1984). Aspiracje edukacyjne społeczeństwa polskiego. W: W. Wiśniewski (red.), Oświata w społecznej świadomości (s. 66–88). Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza.
• World Bank (2012). GDP per capita [The World Bank on-line service]. Pobrano z : http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2013/2-4-sawinski-zaufanie-spoleczenstwa-do-edukacji.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858