Element syntaktyczny w analizie semowej

• Authors: Tokarski Ryszard

Title variants

EN

The syntactic element in sememe analysis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Analiza semowa w porównaniu z tradycyjnymi ujęciami leksykograficznymi ma wiele zalet, ale wiele zasadniczych dla tej teorii problemów pozostaje wciąż jeszcze nierozwiązanych. Dotyczy to centralnych dla tej teorii kwestii związanych z teoretycznym statusem semu, z metajęzykiem opisu, z relacją między znaczeniem leksykalnym i konotacją semantyczną oraz ze składnią cech znaczeniowych. Autor koncentruje się na jednym z tych problemów – składni cech znaczeniowych. Analizie poddaje tylko znaczenie leksykalne, ściślej: definicję znaczeniową wyrazu, jaką można spotkać w słowniku objaśniającym. Próbuje znaleźć taki sposób zapisywania znaczenia jednostki leksykalnej, który byłby nie tylko sumowaniem cech znaczeniowych, lecz odtworzeniem ich rzeczywistych relacji względem siebie. Sugeruje konieczność weryfikacji przedstawionej przez niego propozycji opisu, gdyż zaproponowany rejestr walencji semantycznych może okazać się niewystarczający.

EN

One of the fundamental tasks of classic versions of Componential Analysis has been a juxtaposition of semantic features isolated in the course of linguistic analysis. Since the features were presented in the form of differentiating matrices or sequences of features joined by connectives and derived from those matrices, the meaning of linguistic expressions was in effect analysed with no recourse to syntax, in terms of a semantic language alone. This paper is devoted to the analysis of concrete nouns. Underlying this endeavor is U. Weinreich's thesis that the general semantic form of a word is similar to that of a sentence. On this analysis the semantic graph splits into two parts. One part represents a semantic formula expressing a semantic classificatory relation between a lexeme analysed and its hyperonym. Three such classificatory relations have been postulated: the "kind-of-what", the "part-of-what" and the "set-of-what" relations. The other part of the graph constitutes a formula of semantic features assuming the form of argument-predicate defining expressions, with the semanto-syntactic interdependencies between the predicate and the arguments being stated on the basis of the modified list of semantic valences. Apart from the classificatory relations and the argument-predicate defining expressions the semantic formula also includes connectives of conjunction and inclusive disjunction.

Keywords

PL

analiza semowa; walencje semantyczne; znaczenie leksykalne a konotacja

EN

sememe analysis; semantic valences; lexical meaning vs connotation

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1988
• Volume: 1
• Pages: 47 – 76

Contributors

author

Tokarski Ryszard

References

• Abraham Werner, 1975, A linguistic approach to metaphor, Lisse : The Peter de Ridder Press.
• Apresjan Jurij Derenikowicz ,1969, O jazyke dla opisanija znaczenij słow, „Izwiestija AN SSSR” Sierija Litteratury i Jazyka, t. XXVIII.
• Apresjan Jurij Derenikowicz, 1980, Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wyd. PAN.
• Daneś František, 1971, Pokus o strukturni analyzu slovesnych uyznamu, „Slovo a Slovesnost”, t. XXXII, z. 3.
• Dixon Robert Malcolm Ward, 1971, A method of semantic description, [w:] Semantics. An interdisciplinary reader in philosophy, linguistics and psychology, ed by D. D. Steinberg, L. A. Jakobovits, Cambrige: Cambridge University Press.
• Fillmore Charles J., 1968, The case jor case, [w:] Universals in linguistic theory, ed by E. Bach, R. T. Harms, New York.
• Fillmore Charles J., 1971, Types of lexical information, [w:] Semantics. An inter-disciplinary reader in philosophy, linguistics and psychology, ed by D. D. Steinberg, L. A. Jakobovits, Cambrige : Cambridge University Press.
• Grochowski Maciej, 1975, Środek czynności w strukturze zdania, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wyd. PAN.
• Grzegorczykowa Renata (red.), 1984, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Ikegami Yoshihiko, 1970, Field Theory and Stratificational Grammar [w:] Actes du X* Congrés International des Linguistes, vol. 2, Bucarest.
• Kleszczowa Krystyna, 1981, Ograniczenia semantyczne w procesie derywacji nazw narzędzi, Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Laskowski Roman, 1973, Struktura formalna, a struktura semantyczna rzeczowników słowotwórczo podzielnych, „Studia Semiotyczne”, t. IV.
• Platt John T., 1971, Grammatical form and grammatical meaning. A tagmemic view of fillmore’s deep structure case concept [w:] North-Holland linguistic series, Amsterdam & London: North–Holland Publishing Company.
• Pulman S. G., 1983, Word meaning and belief, London: Croom Heim.
• Puzynina Jadwiga, 1969, Nazwy czynności we współczesnym języku polskim (słowotwórstwo, semantyka, składnia), Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Puzynina Jadwiga, 1976, Z problematyki opisu słowotwórczego przymiotników dewerbalnych, [w:] Semantyka tekstu i języka, red. M.R. Mayenowej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wyd. PAN.
• Sambor Jadwiga, 1976, Kompozycje rzeczownikowe dwunominalne i nominalno-werbalne w tekstach współczesnego języka polskiego, [w:] Semantyka tekstu i języka, red. M. R. Mayenowej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wyd. PAN.
• Sapogowa E. G., 1976, O minimalnych znaczenijach, [w:] Woprosy lingwisti- czeskoj siemantiki, red. I. P. Susów, Tuła.
• Skorochod’ko Eduard Fedorovič, 1974, Siemanticzeskije swiazi w leksikie i tiekstach. „Wo- prosy informacyonnoj tieorii i praktiki”, t. 23, Moskwa.
• Thrane Torben, 1980, Referential- semantic analysis. aspects of a theory of linguistic reference, Cambrige: Cambridge University Press.
• Tokarski Ryszard, 1983, Składnikowa analiza znaczenia wyrazu. Przegląd problemów, „Przegląd Humanistyczny”, z.7.
• Tokarski Ryszard, 1983, Teorie pól znaczeniowych a analiza semowa, „Język Polski”, t. LXIII, z. 3.
• Tokarski Ryszard, 1987, Znaczenie słowa i jego modyfikacje w tekście, Lublin: UMCS.
• Topolińska Zuzanna, 1984, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Weinreich Uriel, 1966, Explorations in Semantic Theory, [w:] Current Trends in Linguistics, t. III, The Hague: Mouton.
• Zołotowa E. A.,1976, Opyt primienienija komponientnogo i walentnostno- -distributiwnogo analiza pri issledowanii raznokorniewych głagołow-antonimów. (Na matieriale niemieckogo jazyka), [w:] Woprosy lingwisticzeskoj siemantiki, red. I. P. Susów i in., Tuła.