Morgan etnografem, czyli analiza ornamentyki Irokezów

• Authors: Laburda Małgorzata

Title variants

EN

Morgan as a ethnographer, analysis of Iroquois ornamentation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka podejmuje próbę analizy i interpretacji opisów zdobnictwa wytworów kultury materialnej Indian zaprezentowanych w monografii Lewisa H. Morgana Liga Ho-de’-no-sau-nee, czyli Irokezów. Na jej podstawie omawia podejście badawcze Morgana do indiańskiego rzemiosła. Celem artykułu jest również ocena materiału etnograficznego dotyczącego wybranych elementów kultury materialnej Irokezów ze szczególnym uwzględnieniem opisów zdobnictwa przedmiotów użytkowych. Analizie poddane zostały także litografie, które przy badaniu ornamentyki są ważnym źródłem etnograficznym.

EN

In this article author attempts to analyze and interpret depiction of Native American ornamentation as works of material culture presented in The League of the Ho-de-no-sau-nee or Iroquois monograph. On this basis she discusses Morgan’s approach to researching Native American craftsmanship. The purpose of this article is also the evaluation of ethnographic materials regarding selected elements of Iroquois material culture with a particular emphasis on depictions of ornamentation on functional objects. The subject of analysis also constitutes lithographs, which, when studying ornamentation, are a valuable ethnographic source.

Keywords

PL

Lewis Henry Morgan; Liga Irokezów; Irokezi; ornament; zdobnictwo; rzemiosło; sztuka użytkowa; etnografia; Laboratorium Kultury

EN

Lewis Henry Morgan; League of the Iroquois; Iroquois; ornamentation; craftsmanship; ethnography; Laboratorium Kultury

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Laboratorium Kultury
• Year: 2014
• Volume: 3
• Pages: 223-237

Dates

published

2014

Contributors

author

Laburda Małgorzata

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Filologiczny, Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych, Zakład Teorii i Historii Kultury

References

• Fenton W.N., Return of Eleven Wampum Belts to the Six Nations Iroquois Confederacy on Grand River, „Ethnohistory”, R. 36 (1989), z. 4, s. 392–410.
• Fryś-Pietraszkowa E., Ceramika, w: Sztuka ludowa w Polsce, red. E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kunczyńska-Iracka, M. Pokropek, Arkady, Warszawa 1988.
• Fryś-Pietraszowa E., Strój, w: Sztuka ludowa w Polsce, red. E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kunczyńska-Iracka, M. Pokropek, Arkady, Warszawa 1988.
• Grzebieniowski T., Mały słownik angielsko – polski i polsko – angielski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975.
• Grzegorczykowa R., O rozumieniu prototypu i stereotypu we współczesnych teoriach semantycznych, w: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1998 ( Język a kultura, t. 12), s. 109–115.
• Hlebowicz B., „Odnaleźć nasze prawdziwe ścieżki”. Naticoke Lenni–Lepanowie i Oneidowie ze Wschodniego Wybrzeża Stanów Zjednoczonych, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2009.
• Hlebowicz B., Strażnicy tradycji, w: I Ogólnopolska Konferencja Naukowa. Rdzenna Ludność Stanów Zjednoczonych – tradycyjne życie i rezerwatowa rzeczywistość, red. M. Górka, TIPI, Kraków–Wielichowo 2006.
• Hlebowicz B., Wprowadzenie. Lewis H. Morgan – szkoła amerykańskiej antropologii, w: L.H. Morgan, Liga Ho-de'-no-sau-nee, czyli Irokezów, przeł. B. Hlebowicz, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011.
• Morgan L.H., League of the Ho-de'-no-sau-nee or Iroquois, Sage and Brothers, Rochester 1851.
• Morgan L.H., Liga Ho-de'-no-sau-nee, czyli Irokezów, przeł. B. Hlebowicz, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011.
• Morgan L.H., Społeczeństwo pierwotne czyli badanie kolei ludzkiego postępu od dzikości przez barbarzyństwo do cywilizacyi, przeł. A. B[ąkowska], Nakładem redakcyi „Prawdy”, Warszawa 1887.
• Muller K.V., The Two "Mystery" Belts of Grand River: A Biography of the Row Wampum and the Friendship Belt,„American Indian Quarterly”, R. 31 (2007), z. 1, s. 129–164.
• Piskorz-Branekova E., Polskie hafty i koronki. Zdobienia stroju ludowego, MUZA, Warszawa 2005.
• Pokropek M., Zdobnictwo w drewnie – snycerstwo, zabawki, w: Sztuka ludowa w Polsce, red. E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kunczyńska-Iracka, M. Pokropek, Arkady, Warszawa 1988.
• Sahlins M., Culture and Practical Reason, The University of the Chicago Press, Chicago 1978.
• Starna W.A., Lewis H. Morgan on Iroquois Material Culture, The Library of Lewis Henry Morgan, „American Indian Quarterly”, R. 20 (1996), z. 1, s. 137–139.
• Tooker E., Lewis H. Morgan on Iroquois material culture, The University of Arizona Press, Tucson 1994.
• Tooker E., The Iroquois White Dog Sacrifice in the Latter Part of the Eighteenth Century, „Ethnohistory”, R. 12 (1965), z. 3, s. 129–140.
• Tooker E., The structure of the Iroquois League: Lewis H. Morgan’s research and observations, „Ethnohistory”, R. 30 (1983), z. 3, s. 141–154.