Socjalizacja dziecka jako proces kształtowania tożsamości

• Authors: Juszczyk-Rygałło Joanna

Title variants

EN

The Socialization of the Child as a Process of Identity Formation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Czynniki społeczne oddziaływają na człowieka przez całe jego życie. Poprzez nie kształtuje on osobiste reguły funkcjonowania w środowisku społecznym, realizując role, które nie zawsze są całkowicie zgodne z wymaganiami społeczeństwa. Podejmowane są więc celowe działania, których zadaniem jest przekazanie norm kulturowych w ten sposób, aby jednostka je zaakceptowała jako warunki społecznego funkcjonowania. Zabiegi te nazywane są socjalizacją. Współcześnie pojawia się problem nieaktualności definiowania siebie, przez co proces socjalizacji jednostki staje się czymś indywidualnie wykreowanym. Zachodzi potrzeba ustanowienia nowej płaszczyzny oddziaływań socjalizacyjnych, którą wydaje się sam proces kształtowania tożsamości młodego człowieka. W artykule podjęto próbę analitycznego określenia uwarunkowań socjalizacji i związanego z nią procesu kształtowania tożsamości oraz odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest socjalizowanie dziecka z odwołaniem się do edukacji tożsamościowej? Przedstawiono analizę współczesnych interpretacji pojęć socjalizacji i tożsamości oraz wskazano na adekwatność ich odniesień do struktur osobowych. Wyróżniono dwa okresy socjalizacji (pierwotną i wtórną) oraz, zbieżne z tymi okresami, aspekty tożsamości: centralną-stabilną jako zamknięty konstrukt związany z socjalizacją pierwotną i peryferyjną-zmienną jako otwartą na zmiany i związaną z socjalizacją wtórną. Konfrontacja tych dwóch spojrzeń na związki socjalizacji z tożsamością pokazuje, jak ważne są rozstrzygnięcia teoretyczne w analizowanym obszarze. Mogą one stać się podstawą do zdefiniowania socjalizacji jako edukacji tożsamościowej.

EN

Social factors have an influence on people throughout their whole life. An individual develops their own rules of functioning in the social environment by means of these factors when he or she takes a role that are not always totally consistent with social requirements. Therefore intentional actions are undertaken that attempt to transmit cultural norms, so that the individual can accept them as conditions of social functioning. These actions are called socialization. Nowadays a frequently occurring problem concerns the outdatedness of defining oneself and hence the process of individual socialization is perceived as something that is individually created. There is a need for setting a new space for social interactions which seems to be precisely the process of young person’s identity formation. This article is an analytical attempt to define the conditions of socialization and related process of identity formation. It tries to answer the question of whether it is possible to socialize children on the basis of identity education. The article presents an analysis of the contemporary interpretation of the notions socialization and identity and indicates their relevance to personal structures. It also mentions two periods of socialization (primary and secondary) and the relevant aspects of identity that are characteristic for each period: central – stable as a closed construct related to primary socialization and peripheral – changing as the identity that is opened to changes and related to secondary socialization. The confrontation of these two views on relations between socialization and identity shows the importance of theoretical settlements in the analyzed field. They may form the basis for defining socialization as identity education.

Keywords

PL

socjalizacja; tożsamość; edukacja; dziecko; społeczeństwo

EN

socialization; identity; education; child; society

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2016
• Volume: 11
• Issue: 4(42)
• Pages: 13-25

Contributors

author

Juszczyk-Rygałło Joanna

References

• Batory A., Wielowymiarowe i dynamiczne Ja podstawą tożsamości, „Roczniki Psychologiczne” XV (2012)4.
• Berger P.L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, tłum. J. Niżnik, wyd. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Delsol Ch., Jak dzisiaj przekazywać wartości?, „Znak” (2005)2.
• Dennett D., Rzeczywiste wzorce, tłum. M. Miłkowski, [w:] Analityczna metafizyka umysłu, red. M. Miłkowski, R. Poczobut, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2008.
• Durkheim E., Zasady metody socjologicznej, tłum. J. Szacki, wyd. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016.
• Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Jarymowicz M., Psychologia tożsamości, [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, red. J. Strelau, Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.
• Juszczyk-Rygałło J., Kształtowanie podmiotowości ucznia w relacji do jego tożsamości, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 11(2016)2(40), DOI: 10.14632/eetp.2016.11.40.13.
• Kozielecki J., Psychologiczna teoria samowiedzy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1986.
• Kuchciński M., Rola grupy rówieśniczej w procesie socjalizacji młodzieży, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Komunikacji i Zarządzania, Poznań 2011.
• Luc J., Samowiedza czy samokreacja? O konsekwencjach nieaktualności pytań o siebie dla problemu samowiedzy, „Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu” 7(2013)1.
• Marcia J.E., Identity in adolescence, [w:] Handbook of adolescent psychology, red. J. Andelson, Wiley, New York 1980.
• Matczak A., Zarys psychologii rozwoju, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2003.
• Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, tłum. J. Hołówka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Müller M.R., Entweder-Oder? Über Praktiken der Selbststilisierung und den postmodernen Mythos vom fragmentierten Selbst, [w:] Nomaden, Flaneure, Vagabunden. Wissensformen und Denkstile der Gegenwart, red. W. Gebhardt, R. Hitzler, Springer VS, Wiesbaden 2006.
• Nowak M., Podstawy pedagogiki otwartej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2000.
• Obuchowski K., Człowiek intencjonalny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
• Pacholski M., Słaboń A., Słownik pojęć socjologicznych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków 2010.
• Pilch T. (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2003.
• Śliwerski B., Pedagogika ogólna: podstawowe prawidłowości, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2012.
• Taylor Ch., Źródła współczesnej tożsamości, tłum. A. Kopacki, [w:] Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castel Gandolfo, red. K. Michalski, Wydawnictwo Znak, Kraków 1995.
• Waszczyńska K., Wokół problematyki tożsamości, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 6(2014).
• Witkowski L., Tożsamość i zmiana. Epistemologia i rozwojowe profile w edukacji, Wydawnictwo Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji TWP, Wrocław 2010.
• Zduniak A., Socjalizacja w kontekście nowoczesnego społeczeństwa, „Zeszyty Naukowe KUL” 221(2013)1.