Zecer jako współautor („Listów z podróży do Ameryki”)

• Authors: Tomasik Wojciech

Title variants

EN

A Compositor as a Co-Author (of “Listy z podróży do Ameryki” <“Portrait of America”>)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Henryk Sienkiewicz wyjechał do Ameryki w 1876 roku. Ze swojej podróży słał korespondencje do warszawskiej redakcji „Gazety Polskiej”, w której ukazywały się one w felietonowych odcinkach. Wkrótce „Listy z podróży do Ameryki” wyszły w wydaniu książkowym. Wydanie krytyczne całości dorobku pisarza przygotował w 1950 roku Julian Krzyżanowski. Rękopisy „Listów” nie zachowały się. Uważna analiza Sienkiewiczowskiej relacji przekonuje, że do drukowanego tekstu wkradły się liczne błędy, najprawdopodobniej spowodowane złym odczytaniem autografów przez warszawskiego zecera „Gazety”. Zdecydowana ich większość przeszła do późniejszych wydań, w tym także do edycji krytycznej Krzyżanowskiego. Liczne błędy zecerskie pojawiły się w pisowni amerykańskich toponimów. W ich usunięciu pomagają XIX-wieczne mapy. Błędy wystąpiły też w nazwach osobowych prawdziwych postaci. Tu korektę umożliwia amerykańska prasa codzienna z lat podróży Sienkiewicza. Skażenie „Listów” błędami pozwala mówić o tym, że współautorem amerykańskiej relacji stał się anonimowy zecer.

EN

Henryk Sienkiewicz travelled to America in 1876. He sent letters from his journey to the Warsaw Publishing House of “Gazeta Polska” (“The Polish Gazette”) that published them in column serials. Soon, “Listy z podróźy do Ameryki” (“Portrait of America”) was issued in a book form. A critical edition of the author’s entire output was prepared in 1950 by Julian Krzyżanowski. The letters’ manuscripts are lost. A careful analysis of Sienkiewicz’s account proves that the printed text contains many errors, most probably an effect of the handwriting’s improper deciphering by the Warsaw compositor of “Gazette.” Vast majority of the errors later entered into the subsequent editions, including the critical one by Krzyżanowski. Numerous misprints are visible in the spelling of American toponyms. The 19th c. maps help to eradicate them. Errors are also found in proper names of real figures, and here correction can be helped by the everyday American press from the years of Sienkiewicz’s travels. Contaminations of the “Portraits” with errors allow to state that the anonymous compositor became a co-author of this American report.

Keywords

PL

podróżopisarstwo; autograf; edytorstwo; krytyka tekstu; koniektura; wydanie krytyczne

EN

travel writing; handwriting; textual scholarship; textual criticism; conjecture; critical edition

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2023
• Volume: 114
• Issue: 2
• Pages: 203-215

Dates

printed

2023-06-25

Contributors

author

Tomasik Wojciech

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2023.2.12