Edukacja całożyciowa osób starszych z perspektywy biopsychospołecznej

• Authors: McFarlane Oliwia , Kędziora-Kornatowska Kornelia

Abstracts

PL

Współcześnie, w dobie szybko dokonujących się̨ przemian we wszystkich sferach funkcjonowania człowieka, wyjątkowego znaczenia nabiera edukacja. Również w okresie starości człowiek poszukuje obszarów i form działalności, które pozwoliłyby mu odnaleźć́ się̨ w nowej rzeczywistości. W świetle obecnej i prognozowanej sytuacji demograficznej, charakteryzowanej przez znaczący wzrost udziału ludzi starszych w ogólnej liczbie ludności, potrzeba nauki przez całe życie staje się̨ kluczowa. Bazując na tradycyjnym przeglądzie literatury przedmiotu, autorki artykułu obrały sobie za cel przedstawienie procesu starzenia się z dwóch perspektyw: wyzwań związanych ze zmianami w płaszczyźnie biologicznej, psychologicznej i społecznej, wpływających na zdolność i efektywność uczenia się̨, oraz szans, jakie niesie ze sobą uczestnictwo w działaniach – zwłaszcza o charakterze edukacyjnym - podejmowane w starości. Przytaczane doniesienia naukowe wskazują, że proces prawidłowego starzenia się, choć niewątpliwie wymaga dostosowania oddziaływań edukacyjnych do możliwości funkcjonalnych odbiorców, nie stanowi przeszkody w uczeniu się przez całe życie, a szczególnie cenną strategię kompensującą zmiany będące wynikiem starzenia się stanowi uczestnictwo w nieformalnych, nie związanych z ocenianiem zajęciach, zwłaszcza jeśli jest ono długotrwałe.

Keywords

PL

aktywność edukacyjna dorosłych edukacja całożyciowa; aktywne starzenie się̨; uczenie się̨; dobrostan

• Publisher: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
• Journal: e-mentor
• Year: 2019
• Issue: 2 (79)
• Pages: 55-60

Contributors

author

McFarlane Oliwia

• Collegium Medicum UMK

author

Kędziora-Kornatowska Kornelia

• Collegium Medicum UMK

References

• Beck, O., Kędziora-Kornatowska, K., Monastryska, E. (2015). Starzenie się i związane z nim wyzwania. W: H. Liberska, A. Malina, D. Suwalska-Barancewicz (red.), Dylematy współczesnych ludzi: radzenie sobie z wielością ról i zadań (s. 155-162). Warszawa: Difin.
• Boudiny, K. (2013). Active ageing: from empty rhetoric to effective policy tool. Ageing & Society, 33(6), 1077-98. DOI: https://doi.org/10.1017/S0144686X1200030X
• Candy, P.C. (1991). Self-Direction for Lifelong Learning. San Francisco: Jossey-Bass.
• Department of Economic and Social Affairs/Population Division. (2017). World Population Prospects-The 2017 Revision. Pobrane z: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/WPP2017_KeyFindings.pdf
• Dolan, P., Fujiwara, D., Metcalfe, R. (2012). Review and Update of Research into the Wider Benefits of Adult Learning. BIS Research Paper 90. London: Department for Business, Innovation & Skills. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/34671/12-1243-review-wider-benefits-of-adult-learning.pdf
• Dubas, E. (2008). Edukacyjny paradygmat badawczy w geragogice. W: M. Kuchcińska (red.), Edukacja do i w starości (s. 43-65). Bydgoszcz: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej.
• Gutowska, A. (2017). Geragogiczny model pracy z seniorami oparty na koncepcji Marii Montessori, Edukacja Dorosłych, 2, 225-239.
• Field, J. (2011). Adult learning, health and well-being - changing lives. Adult Learner (0790-8084), 13-25. Pobrane z: https://dspace.stir.ac.uk/bitstream/1893/15658/1/adult_learner_2011.pdf
• Formosa, M. (2002). Critical geragogy. Developing practical possibilities for critical educational gerontology. Education and Aging, 17(1), 79-82.
• Hammond, C. (2004). Impacts of lifelong learning upon emotion resilience, psychological and mental health: fieldwork evidence. Oxford Review of Education, 30(4), 551-68. DOI: https://doi.org/10.1080/0305498042000303008
• Jenkins, A., Mostafa, T. (2015). The effects of learning on wellbeing for older adults in England. Ageing & Society, 35(10), 2053-70. DOI: https://doi.org/10.1017/S0144686X14000762
• Kilian, M. (2015). Metodyka edukacji osób w starszym wieku: podstawowe wskazówki i zasady. Forum Pedagogiczne 1, 171-185.
• Klimek, E., Wizner, B., Skalska, A., Grodzicki, T. (2012). Stan wzroku i słuchu u osób w wieku podeszłym. W: M. Mossakowska, A. Więcek, P. Błędowski (red.), Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce (s. 109-122). Poznań: Termedia.
• Leung, D., Liu, B. (2011). Lifelong education, quality of life and self-efficacy of Chinese older adults. Educational Gerontology, 37(11), 967-81. DOI: https://doi.org/10.1080/03601277.2010.492732
• Liguz-Lęcznar, M. (2014). Osłabienie sprawności poznawczej w starzeniu. Przyczyny i mechanizmy neurobiologiczne. Gerontologia Polska, 3, 166-171.
• Łęt, P., Polak-Szabela, A., Porzych, K. (2013). The process of human aging and involution changes in the brain. Medical and Biological Sciences, 27(4), 23-26.
• Marcinek, P. (2007). Funkcjonowanie intelektualne w okresie starości. Gerontologia Polska, 15(3), 69-75.
• Marczuk, M. (1994). Uczeń dorosły i uczenie się dorosłych - przegląd stanu badań. W: M. Marczuk (red.), Problemy i dylematy andragogiki (s. 110-123). Lublin: UMCS.
• Matlakiewicz, A., Solarczyk-Szwec, H. (2009). Dorośli uczą się inaczej: andragogiczne podstawy kształcenia ustawicznego (wyd. II). Toruń: Centrum Kształcenia Ustawicznego w Toruniu.
• McFarlane, O., Kędziora-Kornatowska, K. (2017). Przyjmowanie leków w późnej dorosłości - potrzeba edukacji zdrowotnej. Rocznik Andragogiczny, 24, 213-222.
• Miksza, M. (2014). Zrozumieć Montessori. Czyli Maria Montessori o wychowaniu Dziecka. Kraków: Wydawnictwo Impuls.
• Narushima, M., Liu J., Diestelkamp, N. (2018). Lifelong learning in active ageing discourse: its conserving effect on wellbeing, health and vulnerability. Ageing and Society, 38(4), 651-675. DOI: https://doi.org/10.1017/S0144686X16001136
• Neuroandragogika przeciw wykluczeniu. (2017). Neuroandragogika w edukacji dorosłych zagrożonych wykluczeniem. Pobrane z: http://www.neuroandragogy.eu/wp-content/uploads/2018/10/neuro_io2_pl_lekki.pdf
• Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza, struktura, funkcje. Gdańsk: GWP.
• Niezabitowski, M. (2007). Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
• Rudnik, A. (2017). Edukacja w starości - życzenie czy szansa na przeciwdziałanie marginalizacji osób starszych? Pedagogika Społeczna, 1(63), 112-128.
• Skibińska, E. (2008). Proces kształcenia seniorów. W: A. Fabiś (red.), Aktywność społeczna, kulturalna i oświatowa seniorów (s. 95-114). Bielsko Biała: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Administracji.
• Sokołowska, E. (2014). Osobowość seniora - dylemat ciągłości w świecie ponowoczesnym. Rocznik Andragogiczny, 21, 249-258. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/RA.2014.018
• Starzycka, M. (2006). Zmiany starcze i schorzenia narządu wzroku. W: T. Grodzicki, J. Kocemba, A. Skalska, A. (red.), Geriatria z elementami gerontologii ogólnej. Podręcznik dla lekarzy i studentów (s. 357-364). Gdańsk: Via Medica.
• Steuden, S. (2011). Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Suo, C., Gates N., Fiatarone Singh, M, Saigal, N., Wilson, G.C., Meiklejohn, J. ... Valenzuela, M.J. (2017). Midlife managerial experience is linked to late life hippocampal morphology and function. Brain Imaging and Behavior, 11(2), 333-345. DOI: 10.1007/s11682-016-9649-8.
• Thorndike, E. (1950). Uczenie się dorosłych. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Withnall, A. (2009). Improving learning in later life. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203872536.
• World Health Organization, (2002). Active ageing. A policy framework. Pobrane z: http://whqlibdoc.who.int/hq/2002/WHO_NMH_NPH_02.8.pdf
• Zawada, A. (2011). Estetyka starości i estetyka starzenia się w okresie ponowoczesności. W: A. Fabiś, M. Muszyński (red.), Społeczne wymiary starzenia się (s. 121-137). Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Administracji.