Antropologiczne implikacje sztucznej prokreacji

• Authors: Józef Wróbel

Title variants

EN

Anthropological Implications of Artificial Procreation

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The issue of artificial procreation may be analyzed from a variety of points of view. Analyses made from the legal and social points of view, from the point of view of the situation of the child in same-sex relations and from the point of view of the consequences for the health of the child and the mother are the dominant ones. The anthropological dimension is very important, since it takes into consideration artificial insemination and situations that are possible in the future if improved techniques make it possible to depart from the circumstances that may be objectable and from the consequences of their use. The anthropological dimension dominates in all the documents issued by the Magisterium in which the issue of artificial procreation is discussed. In this dimension two aspects may be distinguished. The first one assesses the technical interferences with procreation from the perspectives of human sexuality co-constituting the human person and of fertility as the fruit and the sign of marital love. The act of procreation that is adequate to the spouses’ dignity may not be limited to one dimension only: either exclusively the spiritual, or exclusively the carnal one; and hence it may not be separated from the personal, spiritual-carnal unification of the parents. However, in artificial procreation this „determination of unity and determination of parenthood” is broken off. The other aspect is concerned with the personalistic principle that forbids treating a person as an object or as a means to reach an aim; it orders treating it as a value in itself and an aim in itself. This principle also directs human procreation. At no moment of the existence of the child may the parents treat it as an „object”−„means” satisfying their desire or allowing them to achieve their aims. In the same way the specialists following the procedure of artificial insemination do not have the right to make decisions about the child’s life, for in this way they make themselves „lords” of the child; they usurp the right to make the decisions about the child, its birth, its life or death. This is especially well seen in the case of cryoconservation of human embryos. Such a relation is not permitted by the child's personal dignity.

Problematykę sztucznej prokreacji można analizować z różnych punktów widzenia. Dominują analizy z punktu widzenia prawnego, społecznego, sytuacji dziecka w związkach jednopłciowych oraz z punktu widzenia konsekwencji zdrowotnych dziecka i matki. Bardzo ważny jest wymiar antropologiczny, gdyż uwzględnia on sztuczną inseminację oraz możliwe w przyszłości sytuacje, gdyby ulepszone techniki umożliwiły odejście od budzących sprzeciw okoliczności i następstw ich stosowania. Wymiar antropologiczny dominuje we wszystkich dokumentach Magisterium Kościoła, w których zostaje omówiona problematyka sztucznej prokreacji. W tym wymiarze dają się wyróżnić dwa aspekty. Pierwszy ocenia ingerencje techniczne w prokreację z perspektywy ludzkiej płciowości współkonstytuującej ludzką osobę oraz płodności jako owocu i znaku małżeńskiej miłości. Akt prokreacji, na miarę godności małżonków i ich dziecka, nie może ograniczać się wyłącznie do jednego wymiaru: czy to wyłącznie duchowego, czy też wyłącznie cielesnego, a tym samym nie może być odłączony od osobowego, duchowo-cielesnego zjednoczenia między rodzicami. Tymczasem w sztucznej prokreacji dochodzi do rozerwania tego „oznaczenia jedności i oznaczenia rodzicielstwa”. Drugi aspekt ma na uwadze zasadę personalistyczną, która zabrania traktować osobę jako przedmiot lub jako środek do celu; nakazuje natomiast traktować ją jako wartość samą w sobie i cel sam w sobie. Zasada ta orientuje również ludzką prokreację. W żadnym momencie zaistnienia dziecka rodzice nie mają prawa do traktowania go jako „przedmiotu”−„środka” zaspokajającego ich pragnienie lub też pozwalającego im zrealizować ich cele. Analogicznie specjaliści, stosujący procedurę sztucznego zapłodnienia, nie mają prawa decydować o życiu dziecka, gdyż w ten sposób czynią siebie jego „panami”, uzurpują sobie prawo do decydowania o nim, o jego narodzeniu, o jego życiu lub o jego śmierci. Staje się to w szczególny sposób widoczne w przypadku kriokonserwacji ludzkich embrionów. Takiej relacji nie dopuszcza osobowa godność dziecka.

Keywords

PL

prokreacja; sztuczna prokreacja; FIVET; in vitro; antropologia; zasada personalistyczna

EN

procreation; artificial procreation; in vitro fertilization; anthropology; personalistic principle

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2015
• Volume: 62
• Issue: 3: Teologia moralna
• Pages: 77-100

Contributors

author

Józef Wróbel

• Katedra Bioetyki Teologicznej w Instytucie Teologii Moralnej KUL

References

• Anzenbacher A.: Co oznacza „godność człowieka”? „Horyzonty Wychowania” 5:2006 nr 9 s.53-71.
• Bajda J.: Konsekracja ciała w aspekcie powołania osoby. W: Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do początku. Red. T. Styczeń. Lublin: RW KUL 1998 s. 185-202.
• Bajda J.: Powołanie małżeństwa i rodziny. Łomianki: Fundacja „Pomoc Rodzinie” 2010.
• Bołoz W.: Godność człowieka i bioetyka. „Horyzonty Wychowania” 5:2006 nr 9 s. 185-201.
• Brugès J.-L.: Procreazione assistita e FIVET. W: Pontificio Consiglio per la Famiglia. Lexicon. Termini ambigui e discussi su famiglia, vita e questioni etiche. Bologna: Edizioni Dehoniane Bologna 2003 s. 737-743.
• Buttiglione R.: Chrześcijanie a demokracja. Lublin: TN KUL 1993.
• Drożdż B.: Przymioty ludzkiej godności. „Perspectiva” 5:2006 nr 2(9) s. 22-34.
• Eschbach A.: Disputationes physiologicae-theologicae tum medicis chirurgis tum theologis et canonistis utiles. Romae: Desclée 19013.
• Granat W.: Personalizm chrześcijański. Teologia osoby ludzkiej. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1985.
• Kant I.: Krytyka praktycznego rozumu. Tł. J. Gałecki. Warszawa: PWN 1972.
• Kant I.: Uzasadnienie metafizyki moralności. Tł. M. Wartenberg. Warszawa: PWN 1953.
• Mazurek F.J.: Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka. Lublin: RW KUL 2001.
• Nagórny J.: Płciowość – miłość – rodzina. Lublin: Wyd. KUL 2009.
• Narecki K.: Protagoras z Abdery. W: Powszechna encyklopedia filozofii. T. 8. Red. A. Maryniarczyk [i in.]. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2007 s. 509-512.
• Pokrywka M.: Antropologiczne podstawy moralności małżeństwa i rodziny. Lublin: Wyd. KUL 2010.
• Reale G., Antiseri D.: Il pensiero occidental dalle origini ad oggi. T. 1: Antichità e Medioevo. Brescia: Editrice la Scuola 19844.
• Safjan M.: Prawo i medycyna. Warszawa: Oficyna Naukowa 1998.
• Steininger F.: Bezżeństwo dla królestwa Bożego. W: Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do zmartwychwstania. Red. T. Styczeń. Lublin: RW KUL 1993 s.227-235.
• Styczeń T.: Ciało jako „znak obrazu Stwórcy”. Status quaestionis. W: Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do początku. Red. T. Styczeń. Lublin: RW KUL 1998 s.85-138.
• Styczeń T.: Człowieka portret własny. Karola Wojtyły – Jana Pawła II antropologia adekwatna. Strona internetowa „Ethos” – Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Http://www.ethos.lublin.pl/index.php?mod=article&aid=102 (dostęp: 21.09.2013).
• Styczeń T.: Istota więzi małżeńskiej w perspektywie filozoficzno-teologicznej. W: Jan PawełII. Familiaris consortio. Tekst i komentarze. Lublin: RW KUL 1987 s. 123-142.
• Tatarkiewicz W.: Historia filozofii. T. 1: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN 200522.
• Tettamanzi D.: Bioetica. Nuove frontiere per l'uomo. Casale Monferrato: Edizioni Piemme S.p.A. 1990.
• S. Thomae de Aquino: Summa contra gentiles. W: S. Thomae de Aquino. Opera omnia. Pompaelone: Ad Universitatis Studiorum Navarrensis 2000. Http://www.corpusthomisticum.org/scg3111.html (dostęp: 10.11.2014).
• S. Thomae de Aquino: Summa Theologiae. W: S. Thomae de Aquino. Opera omnia. Pompaelone: Ad Universitatis Studiorum Navarrensis 2000. Http://www.corpusthomisticum. org/sth3061.html (dostęp: 10.11.2014).
• Wojtyła K.: Miłość i odpowiedzialność. Red. T. Styczeń [i in.]. Lublin: TN KUL 2001.
• Wolski J.: In vitro a nadzieje i zagrożenia współczesnej rodziny. „Teologia i Moralność” 4:2008 s. 119-134.
• Wons K.: Wybór życia dla królestwa niebieskiego. Od „dla-czego” do „dla-Kogo” bezżennej czystości. W: Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do zmartwychwstania. Red. T. Styczeń. Lublin: RW KUL 1993 s. 247-254.
• Wróbel J.: Dobro wspólne małżeństwa i rodziny w świetle Jana Pawła II „Listu do Rodzin”. „Roczniki Teologiczne” 43:1996 z. 3 s. 37-48.
• Wróbel J.: Encyklika Leona XIII „Arcanum Divinae Sapientiae”. Pierwsza encyklika o małżeństwie i rodzinie. W: Abyśmy się stali synami Bożymi. Księga pamiątkowa dedykowana księdzu profesorowi Marianowi Graczykowi SDB w 70. rocznicę urodzin. Red. I. Mroczkowski, J.A. Sobkowiak. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2011 s. 267-292.
• Wróbel J.: Prokreacja technicyzowana – wyzwania etyczne. „Roczniki Teologii Moralnej” 1(56):2009 s. 183-202.

Identifiers

DOI

10.18290/rt.2015.62.3-5