Obraz miasta epoki przedprzemysłowej we współczesnych badaniach historycznych

• Authors: Czaja Roman

Title variants

EN

The Representation of the City of the Pre-industrial Era in Contemporary Historical Research

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the material scope and methodological assumptions of the research on the image of cities undertaken since the late 1970s. The author points out that the image of the city is a very broad term in which various research directions are included. The subject matter had been addressed in the works of sociologists, geographers and art historians since the 1920s. The so-called cultural breakthrough in historical sciences in the 1970s has contributed to the increasing interest in the problem of the representation of cities. The essence of the new approach has become the interest in the principles of creating an image, the ways of its construction and its functions. The priority in undertaking new methodological challenges in the research on the perception of cities and its representations should be attributed to researchers of literature and art historians. Historians started to be more seriously interested in the area in the 1980s. According to the author, the studies developing until the beginning of the 21st century were characterized by a large methodological diversity. Over the last ten years, the focus of researchers has been the issue of creating an image of their own city in various research contexts: city representation, city branding, symbolic communication and communal staging.

Keywords

EN

the history of iconography; the representation of cities; perception of cities; pre-industrial city

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 84
• Issue: 1
• Pages: 67-84

Dates

published

2019-03-01

Contributors

author

Czaja Roman

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Adamczewski, Marek. Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII wieku. Warszawa: DiG, 2000.
• Bailly, Antoine. La perception de l’espace urbain. Les concepts, les méthodes, leur utilisation dans la recherche urbanistique. Paris: CRU, 1977.
• Behringer, Wolfang von and Bernd Roeck, eds. Das Bild der Stadt in der Neuzeit 1400–1800. München: C. H. Beck, 1999.
• Benyovsky Latin, Irena and Zrinka Pešorda Vardić, eds. Towns and cities of the Croatian Middle Ages. Image of the Town in the Narrative Sources: Reality and/or Fiction. Zagreb: Hrvatski institut za povijest, 2017.
• Beyer, Andreas. “Wie kommt die Stadt ins Bild? Das Stadtbild zwischen Realienkunde und eigenem Recht.” In Stadtbilder und Denkmalpflege. Konstruktion und Rezeption von Bildern der Stadt, edited by Sigrid Brand and Hans-Rudolf Meier, 20–27. Berlin: Jovis, 2008.
• Biskup, Thomas and Marc Schalenberg, eds. Selling Berlin. Imagebildung und Stadtmarketing von der preußischen Residenz bis zur Bundeshauptstadt. Stuttgart: Steiner, 2008.
• Bocchi, Francesca and Rosa Smurra, eds. Imago Urbis. L’immagine della città nella storia d’Italia. Atti del convegno internazionale. Roma: Viella, 2003.
• Bocchi, Francesca. “Introduzione.” In Imago Urbis. L’immagine della città nella storia d’Italia. Atti del convegno internazionale, edited by Francesca Bocchi and Rosa Smurra, 1–4. Roma: Viella, 2003.
• Bogucka, Maria. “Das Bild der Stadt im Poem ‘Flösserei’ von Sebastian Fabian Klonowic.” In Literatur und Institutionen der literarischen Kommunikation in nordeuropäischen Städten im Zeitraum vom 16. bis zum 18. Jahrhundert, edited by Edmund Kotarski, 38–46. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1996.
• Bogucka, Maria. “Die Weichselstädte im Bild der polnischen Literatur des ausgehenden 16. und der ersten Hälfte des 17. Jahrhunderts.” In Bild und Wahrnehmung der Stadt, edited by Peter Johanek, 71–78. Köln, Wien, Weimar: Böhlau, 2012.
• Boone, Marc, Elodie Lecuppre-Desjardin, Jean-Pierre Sosson, eds. Le verbe, l’image et les representations de la société urbaine au Moyen-Age. Antwerpen, Apeldoorn: Garant, 2002.
• Borgolte, Michael. Sozialgeschichte des Mittelalters. Eine Forschungsbilanz nach der deutschen Einheit. München: De Gruyter, 1996.
• Borsay, Peter. The Image of Georgian Bath, 1700–2000. Towns, Heritage, and History. Cambridge: Oxford University Press, 2000.
• Classen, Carl Joachim. Die Stadt im Spiegel der Descriptiones und Laudes urbium in der antiken und mittelalterlichen Literatur bis zum Ende des zwölften Jahrhunderts. Hildesheim, New York: Olms, 1980.
• Czaja, Roman, ed. Das Bild und die Wahrnehmung der Stadt und der städtischen Gesellschaft im Hanseraum im Mittelalter und in der frühen Neuzeit. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2004.
• Deptuła, Czesław. “Księdza kanonika Jana Długosza osobliwe spojrzenie na miasta Regni Poloniae.” In Ecclesia – cultura – potestas. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa, edited by Paweł Kras, 673–687. Kraków: Towarzystwo Naukowe Młodych Historyków „Societas Vistulana”, 2006.
• Dewilde, Brecht, Jan Dumolyn, Bart Lambert and Bram Vannieuwenhuyze. “‘So one would notice the good navigability.’ Economic decline and the cartographic conception of urban space in late fifteenth- and sixteenth-century Bruges.” Urban History 45/1 (2018): 2–25.
• Emden, Christian, Catherine Keen and David Robin, eds. Imagining the City, vol. 1–2. Midgley, Oxford: Peter Lang, 2006.
• Ethington, Philip J. and Vanessa R. Schwartz. “Introduction. An atlas of the urban icons project.” Urban History 33/1 (2006): 5–19.
• Eysymontt, Rafał. “Laudacja i siatka urbanistyczna. Jak pisano o miastach. Uwagi dotyczące studiów nad urbanistyką miast Śląskich.” In Marmur dziejowy. Studia z historii sztuki, 33–48. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2002.
• Eysymontt, Rafał. Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki europejskiej. Wrocław: Wydawnictwo Via Nova, Marburg: Herder-Institut, 2009.
• Giovannini, Carla. “Italy.” In European Urban History. Prospect and Retrospect, edited by Rochard Rodger, 19–35. Leicester, London: Leicester University Press, 1993.
• Godula-Węcławowicz, Róża, ed. Miasto w obrazie, legendzie, opowieści. Kraków, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2008.
• Goetz, Hans-Werner. “‘Vorstellungsgeschichte.’ Menschliche Vorstellungen und Meinungen als Dimension der Vergangenheit. Bemerkungen zu einem jüngeren Arbeitsfeld der Geschichtswissenschaft als Beitrag zu einer Methodik der Quellenauswertung.” Archiv für Kulturgeschichte 61 (1979): 253–271.
• Goetz, Hans-Werner. “Wahrnehmungs- und Deutungsmuster als methodisches Problem der Geschichtswissenschaft.” In Hans-Werner Goetz. Vorstellungsgeschichte. Gesammelte Schriften zu Wahrnehmungen, Deutungen und Vorstellungen im Mittelalter, edited by Anna Aurast, Simon Elling, Bele Freudenberg, Anja Lutz and Steffen Patzold, 19–29. Bochum: Dieter Winkler, 2007.
• Gräf, Holger Thomas. “Vom dekorativen Wandschmuck zur historischen Quelle – zur Konjunktur der Stadtansichten in der Geschichtswissenschaft.” In Das Ansehen der Stadt Halle in historischen Ansichten, edited by Thomas Müller-Bahlke and Holger Zaunstöck, 25–38. Halle: Otto Harrassowitz, 2009.
• Gruber, Elisabeth. “Bilder, Ansichten und Einschätzung von Stadt im lateinischen Westen Europas.” In Städte im lateinischen Westen und im griechischen Osten zwischen Spätantike und Früher Neuzeit. Topographie – Recht – Religion, edited by Elisabeth Gruber, Mihailo Popović, Martin Scheutz and Herwig Weigl, 257–272. Wien: Vandenhoeck & Ruprecht, 2016.
• Gwiazdowska, Ewa. “Gryfino w świetle źródeł ikonograficznych.” In Dzieje Gryfina i okolic, edited by Przemysław Kołosowski, 303–321. Gryfino: Gmina Gryfino, 2009.
• Hause, Susanne. Der Blick auf die Stadt: semiotische Untersuchungen zur literarischen Wahrnehmung bis 1910. Berlin: Reimer, 1990.
• Hyde, John K. “Medieval Descriptions of cities.” Bulletin of the John Rylands Library 48 (1965–1966): 308–340.
• Jakrzewska-Śnieżko, Zofia. Gdańsk w dawnych rycinach. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
• Jaye, Michael C. and Ann Chalmers Watts, eds. Literature & the American Urban Experience. Essays on the City and Literature. Manchester: Manchester University Press, 1981.
• Johanek, Peter, ed. Bild und Wahrnehmung der Stadt. Wien, Köln, Weimar: Böhlau, 2012.
• Johanek, Peter. “Bild und Wahrnehmung der Stadt. Annährungen an ein Forschungsproblem.” In Bild und Wahrnehmung der Stadt, edited by Peter Johanek, 1–25. Wien, Köln, Weimar: Böhlau, 2012.
• Kaczor, Dariusz. “‘Orbis Gedanense.’ Wizja Gdańska w kronice dominikanina Martina Grunewega (XVIw.).” In Dominikanie. Gdańsk – Polska – Europa. Materiały z konferencji międzynarodowej pt. ‘Gdańskie i europejskie dziedzictwo. Zakon dominikanów w dziejach Gdańska’, edited by Dariusz Aleksander Dekański, Andrzej Gołembnik and Marek Grubka, 549–569. Gdańsk: Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej „Bernardinum”, 2003.
• Kah, Daniela. Die wahrhaft königliche Stadt. Das Reich in den Reichsstädten Augsburg, Nürnberg und Lübeck im Späten Mittelalter. Leiden, Boston: Brill, 2017.
• Kęder, Iwona and Waldemar Komorowski. “Z ikonografii Starego Krakowa.” In Urbs celeberrima. Księga z okazji jubileuszu 750-lecia lokacji Krakowa, edited by Andrzej Grzybkowski, Teresa Grzybkowska and Zdzisław Żygulski, 237–252. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2008.
• Kizik, Edmund. “Danziger Veduten und Straßenszenen aus dem 18. Jahrhundert.” Vana Tallinn 21 (2010): 140–159.
• Kobielus, Stanisław. Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu. Warszawa: Pallottinum, 1989.
• Kolendo-Korczak, Katarzyna. “Utopia czy rzeczywistość. Obraz miasta idealnego w dekoracjach budowli municypalnych w miastach europejskich w okresie nowożytnym.” In Polis – Urbs – Metropolis. Materiały LIX Ogólnopolskiej Sesji Naukowej
• Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Lublin 25–26 listopada 2010, edited by Lechosław Lameński and Elżbieta Błotnicka-Mazur, 91–103. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2010.
• Krüger, Klaus. “Bilder als Medien der Kommunikation. Zum Verhältnis von Sprache, Text und Visualität”. In Medien der Kommunikation im Mittelalter, edited by Karl-Heinz Spieß, 155-204. Franz Steiner Verlag: Stuttgart, 2003.
• Krzyżaniakowa, Jadwiga. “Gdańsk w średniowiecznej historiografii polskiej.” In Gdańsk średniowieczny w świetle najnowszych badań archeologicznych i historycznych, edited by Henryk Paner, 142–146. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne, 1998.
• Lavedan, Pierre. Représentations des villes dans l’art du Moyen Âge. Paris: Van Oest, 1954.
• Le Goff, Jacques. “Miejska metafora Wilhelma z Owernii.” In Jacques Le Goff. Świat średniowiecznej wyobraźni, translated by Maria Radożycka-Paoletti, 239–254. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1997.
• Le Goff, Jacques. “Rycerstwo a wschodzące mieszczaństwo. Obraz miasta w literaturze francuskiej XIIw.” In Jacques Le Goff. Świat średniowiecznej wyobraźni, translated by Maria Radożycka-Paoletti, 207–238. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1997.
• Lees, Andrew. Cities perceived. Urban Society in European and American Thought, 1820–1940. New York: Manchester University Press, 1985.
• Leeuwen, Jacoba Van, ed. Symbolic Communication in Late Medieval Towns. Leuven: Leuven University Press, 2006.
• Lefèbvre, Henri. La production de l’espace. Paris: Éditions Anthropos, 1974.
• Lichtert, Katrien, Jan Dumolyn and Maximiliaan P. J. Martens, eds. Portraits of the City. Representing Urban Space in Later Medieval and Early Modern Europe. Turnhout: Brepols, 2014.
• Lindner, Rolf. “Gestalt of the Urban Imaginary.” In Urban Mindscapes Of Europe, edited by Godela Weiss-Sussex and Franco Bianchini, 35–42. Amsterdam, New York: Editions Rodopi, 2006.
• Luck-Hardt, Jochen and Michael Schmitt, ed. Westfalia Picta. Erfassung westfälischer Ortsansichten vor 1900, vol. 1–10. Bielefeld, Münster: Westfalen-Verlag, 1987–2007.
• Lynch, Kevin. Obraz miasta. Translated by Tomasz Jeleński. Kraków: Archiwolta, 2011.
• Lynch, Kevin. The Image of the City. Cambridge: MIT Press, 1960.
• Manikowska, Halina. “Geografia sakralna miasta.” In Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, edited by Halina Manikowska and Wojciech Brojer, 95–132. Warszawa: Instytut Historii PAN, 2008.
• Meyer, Carla. “‘City branding’ im Mittelalter? Städtische Medien der Imagepflege bis 1500.” In Stadt und Medien. Vom Mittelalter bis zur Gegenwart, edited by Clemens Zimmermann, 19–48. Köln, Weimar, Wien: Böhlau, 2012.
• Michałowski, Roman. Princeps fundator. Studium z kultury politycznej w Polsce X–XIII wieku. Warszawa: Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego w Warszawie, 1989.
• Możdżeń, Julia. “Estetyka i obronność miast w narracji Roczników Jana Długosza.” In Jan Długosz – 600. lecie urodzin. Region – Polska – Europa w jego twórczości, edited by Jacek Maciejewski, Piotr Oliński, Waldemar Rozynkowski and Sławomir Zonenberg, 85–98. Toruń, Bydgoszcz: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2016.
• Możdżeń, Julia. Przedstawianie świata przez kronikarzy gdańskich na przełomie XV i XVI wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016.
• Możejko, Beata. “Przywileje Kazimierza Jagiellończyka z 1457 r. dla Gdańska a zmiany heraldycznego wizerunku miasta.” In Okręt Kościoła z gdańskiego Dworu Artusa, edited by Edward Śledź, 5–37. Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, 2008.
• Oberste, Jörg, ed. Repräsentationen der mittelalterlichen Stadt. Regensburg: Schnell & Steiner, 2008.
• Oexle, Otto Gerhard. “Die funktionale Dreiteilung der Geschichte ‘Gesellschaft’ bei Adalbert Laon. Deutungsschemeta der sozialen Wirklichkeit im früheren Mittelalter.” Frühmittelalterliche Studien 12 (1987): 1–54.
• Opll, Ferdinand, ed. Das Bild und Wahrnehmung der Stadt. Linz: Österreichischer Arbeitskreis für Stadtgeschichtsforschung, 2004.
• Park, Robert E., Ernest W. Burgess and Roderick D. McKenzie. The City. Suggestions for the Study of Human Nature in the Urban Environment. Chicago: University of Chicago Press, 1925.
• Pike, Burton. The Image of the City in Modern Literature. Princeton: Princeton University Press, 1981.
• Pobóg-Lenartowicz, Anna. “‘Bóg nie kocha miast?’ Miasto w średniowiecznej myśli filozoficzno-teologicznej (zarys problemu).” In Miasto czyni wolnym. 790 lat lokacji Opola (ok. 1217–2007), edited by Anna Pobóg-Lenartowicz, 11–21. Opole: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2008.
• Rajman, Jerzy and Dorota Żurek, eds. Klasztory, miasta i zamki w życiu i twórczości Jana Długosza. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2016.
• Roeck, Bernd, Martina Stercken, François Walter and Marco Jorio, eds. Schweizer Städtebilder. Urbane Ikonographien (15.–20. Jahrhundert). Zürich: Chronos, 2013.
• Roeck, Bernd. “Visual turn? Kulturgeschichte und die Bilder.” Geschichte und Gesellschaft 29 (2003): 294–315.
• Samsonowicz, Henryk. “Obraz miasta jako przekaz symboliczny.” In Historia narrat. Studia mediewistyczne oferowane Profesorowi Jackowi Banaszkiewiczowi, edited by Andrzej Pleszczyński [et al.], 65–74. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2012.
• Schloer, Joachim. “Urban Images and Representations during the 20th Century in Europe and beyond.” Accessed December 17, 2018. http://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=28409
• Schmid, Paul Gerhard. “Mittelalterliches und humanistisches Städtelob.” In Die Rezeption der Antike. Zum Problem der Kontinuität zwischen Mittelalter und Renaissance, edited by August Buck, 119–128. Hamburg: Ernst Hauswedell, 1981.
• Schmitt, Michael. Das Stadtbild in Druckgraphik und Malerei. Neuss 1477–1900. Köln, Wien: Böhlau, 1991.
• Seroka, Henryk. Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku. Warszawa: DiG, 2002.
• Seta, Cesare De and Jacques Le Goff, eds. La città e la mura. Bari: Laterza, 1989.
• Seta, Cesare De, ed. Città d’Europa. Iconografia e vedutismo dal XV al. XIX secolo. Napoli: Electa, 1996.
• Seta, Cesare De, ed. Tra oriente e occidente. Cittàe iconografia dal XV al XIX secolo. Napoli: Electa, 2004.
• Sommer, Monika, Marcus Gräser and Ursula Prutsch, eds. Imaging Vienna. Innensichten, Außensichten, Stadterzählungen. Wien: Turia & Kant, 2006.
• Stalljohann-Schemme, Marina. Stadt und Stadtbild in der Frühen Neuzeit. Frankfurt am Main als kulturelles Zentrum im publizistischen Diskurs. Berlin, Boston: De Gruyter, 2016.
• Stercken, Martina and Christian Hesse, eds. Kommunale Selbstinszenierung. Städtische Konstellationen zwischen Mittelalter und Neuzeit. Zürich: Chronos, 2018.
• Stercken, Martina and Lotti Frascoli. “Hülle als Konzept. Konstruktion und Rekonstruktion von Stadtbildern.” In Die mittelalterliche Stadt erforschen – Archäologie und Geschichte im Dialog, edited by Armand Baeriswyl, Georges Descoeudres, Martina Stercken and Dölf Wild, 181–192. Basel: Schweizerischer Burgenverein, 2009.
• Stock, Jan Van, ed. Stadtbilder in Flandern. Spuren bürgerlicher Kultur 1477–1787. Brüssel: Gemeindekredit, 1991.
• Timms, Edward and David Kelley, eds. Unreal City. Urban Experience in Modern European Literature and Art. Manchester: Palgrave Macmillan, 1985.
• Tuan, Yi-Fu. “Images and Mental Maps.” Annals of the Association of American Geographers 65/2 (1975): 205–214.
• Ulzen, Patricia Van. Imagine a Metropolis. Rotterdam’s Creative Class 1970–2000. Rotterdam: 010 Publishers, 2007.
• Wittmann, Helge, ed. Reichszeichen. Darstellungen und Symbole des Reiches in Reichstädten (2. Tagung des Arbeitskreises ‘Reichsstadtgeschichtsforschung’ Mühlhausen 3. bis 5. März 2014). Petersburg: Michael Imhof, 2014.
• Wyrobisz, Andrzej. “Mieszczanie w opinii staropolskich literatów.” Przegląd Historyczny 82/1 (1991): 51–77.
• Zbudniewek, Janusz. “Mały widok Starego Miasta Warszawy na tablicy wotywnej pielgrzymów na Jasną Górę z 1711 roku.” In Artyści włoscy w Polsce XV–XVIII wieku, edited by Juliusz A. Chrościcki, 315–332. Warszawa: DiG, 2004.
• Żółkiewska, Ewa. “Obraz miasta w starofrancuskich fabliaux.” In Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, edited by Agnieszka Bartoszewicz [et al.]. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2019.03