Jeźdźcy Apokalipsy: O trzech wizjach zagrożeń współczesnej kultury Zachodu

• Authors: Jadwiga Clea Moreno-Szypowska

Title variants

EN

Horsemen of the Apocalypse: About Three Visions of Threats to Contemporary Western Culture

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka artykułu porównuje trzy wizje współczesnych myślicieli, którzy obserwując obecny świat, widzą w nim zagrożenie nadchodzącą apokalipsą, w rozumieniu końca ludzkości w jej tradycyjnej formie. Człowiek wykorzeniony oraz zagubiony, nie znając własnej kultury, staje przed pytaniem: kim jest? I w niemożności odpowiedzi na nie upodabnia się do nieświadomych siebie dzieci, które żyjąc w ignorancji, pozostają poza możliwością zarówno potępienia, jak i zbawienia. Dzieci te podlegają jednak procesowi dojrzewania i kiedy osiągają dorosłość, szukają siebie, próbując upodobnić się do innych, lecz ci inni są w tej samej sytuacji co oni. Stąd powstaje społeczeństwo nieokreślonych obywateli, którzy w sytuacji niebezpieczeństwa, oskarżają jedni drugich, tak że każdy staje się poniekąd kozłem ofiarnym, którego wolno lub nawet należy poświęcić dla uratowania większości. Wtedy to każdy staje się tzw. homo sacer, ofiarą, której nie przysługuje żadne prawo, nawet prawo do życia. Aby do tego nie dopuścić, trzej myśliciele wzywają do powrotu do form kultury, w których ludzkość zostaje przedstawiona całościowo i poprzez jej zobrazowanie współczesny człowiek może stworzyć swoją tożsamość

EN

The author of this article compares three visions of modern thinkers who, observing the present world, see in it the threat of the coming apocalypse, in understanding the end of humanity in its traditional form. An uprooted and lost man not knowing his own culture faces the question: who is he? In the impossibility of answering, he becomes like unaware children who, living in ignorance, remain beyond the possibility of both condemnation and salvation. However, these children are in the process of growing up. When they reach maturity, they look for themselves, trying to become like others, but those others are in the same situation as them. Hence, a society of indefinite citizens, who, in danger, accuse one another, so that everyone becomes a scapegoat of which should be sacrificed to save the majority. Then everyone becomes the so-called homo sacer, a victim who has no right, not even the right to live. To prevent this, the three thinkers call for a return to forms of culture, where humanity is presented in a holistic form and by depicting it, modern man can create his identity.

Keywords

PL

Girard; Agamben; Mikołejko; apokalipsa; kultura Zachodu

EN

Girard; Agamben; Mikołejko; Apocalypse; Western culture

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2019
• Volume: 10
• Issue: 2
• Pages: 43-63

Contributors

author

Jadwiga Clea Moreno-Szypowska

• Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

References

• Agamben, Giorgio. Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek. Przełożył Sławomir Królak. Warszawa: Sic!, 2008.
• Agamben, Giorgio. Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie. Przełożył Mateusz Salwa. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2008.
• Agamben, Giorgio. Idea prozy. Przełożyła Ewa Górniak Morgan. Warszawa: Wydawnictwo Kwartalnika KRONOS, 2018.
• Agamben, Giorgio. Wspólnota, która nadchodzi. Przełożył Sławomir Królak. Warszawa: Sic!, 2008.
• Beckett, Samuel. Czekając na Godota. Przełożył Antoni Libera, akt 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985.
• Benjamin, Walter. Źródło dramatu żałobnego w Niemczech. Przełożył Andrzej Kopacki. Warszawa: Sic!, 2013.
• Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Poznań: Pallottinum, 2003. Deon. Dostęp 05.03.2019. http://biblia.deon.pl/.
• Girard, René. Apokalipsa tu i teraz. Rozmawiał Benoît Chantre. Przełożył Cezary Zalewski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2018.
• Girard, René. Kozioł ofiarny. Przełożyła Mirosława Goszczyńska. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1987.
• Girard, René. Sacrum i przemoc. Przełożyli Maria i Jacek Plecińscy. Poznań: Wydawnictwo „Brama”, 1993.
• Heidegger, Martin. Objaśnienia do poezji Hölderlina. Przełożyła Sława Lisiecka. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2004.
• Hölderlin, Friedrich. Poezje zebrane. Przełożył Andrzej Lam. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, 2014.
• Jung, Carl Gustaw. Człowiek i jego symbole. Przełożył Ryszard Palusiński. Katowice: Wydawnictwo KOS, 2018.
• Levi, Primo. Czy to jest człowiek. Przełożyła Halszka Wiśniowska. Warszawa: Książka i Wiedza, 1996.
• Maciejczak, Marek „Tło i postać w Człowieku bez właściwości Roberta Musila”. Sztuka i Filozofia 25 (2004): 62–75. Muzeum Historii Polski w Warszawie. Czasopisma Humanistyczne. Dostęp 06.01.2019. http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Sztuka_i_Filozofia/Sztuka_i_Filozofia-r2004-t25/Sztuka_i_Filozofia-r2004-t25-s62-75/Sztuka_i_Filozofia-r2004-t25-s62-75.pdf.
• Mikołejko, Zbigniew. „Gniew — od religii do polityki”. Wykład wygłoszony w ramach Uniwersytetu Otwartego PWSIiP w Łomży. Youtube. Wideo 1:13:49. Dostęp 04.02.2019. https://www.youtube.com/ watch?v=6j81jXoXN4U.
• Mikołejko, Zbigniew. „Świętość w czasach obojętności”. Wykład wygłoszony w ramach Uniwersytetu Otwartego PWSIiP w Łomży. Youtube. Wideo 1:21:40. Dostęp 05.01.2019. https://www.youtube.com/watch?v=p-Z8BYptj08.
• Mikołejko, Zbigniew. Prowincje ciemności. Eseje przygodne. Warszawa: Sic!, 2018.
• Musil, Robert. Człowiek bez właściwości, t. 1. Przełożyli Krzysztof Radziwiłł, Kazimierz Truchaowski i Janina Zeltzer, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971.
• Nietzsche, Friedrich. Wiedza radosna. Przełożył Leopold Staff, Kraków: Zielona Sowa, 2003.
• Otto, Rudolf. Świętość. Elementy racjonalne i irracjonalne w pojęciu bóstwa. Przełożył Bogdan Kupis. Wrocław: Thesaurus Press, 1993.
• Pascal, Blaise. Myśli. Przełożył Tadeusz Boy-Żeleński. Kraków: Zielona Sowa, 2003.
• Śmierć. Antologia tekstów filozoficznych. Wyboru dokonał, przypisami i wstępem opatrzył Tomasz Sahaj. Toruń: Adam Marszałek, 2008.
• Taubes, Jacob. Apokalipsa i polityka. Eseje mesjańskie. Red. Piotr Nowak. Warszawa: Wydawnictwo Kwartalnika KRONOS, 2013.
• Voltaire. Kandyd czyli optymizm. Przełożył Tadeusz Boy-Żeleński. wolnelektury.pl. Dostęp 07.01. 2019. https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/kandyd.html#m1321142895239-477434565.
• Wołowczyk, Rafał. „Martina Heideggera myślenie poezji”. Racjonalista.pl. Ostatnia zmiana: 30-01-2011. Dostęp 07.01.2019. http://www.racjonalista.pl/kk.php/t,5182#_f141.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult.2019.10.2-3