Wczesnobizantyński system podatkowy w świetle wybranych relacji hagiograficznych

• Authors: Milewski Irenesz

Title variants

EN

The Early Byzantine Tax System in the Light of Selected Hagiographic Texts

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W tekście poddano analizie wybrane relacje dotyczące obciążeń fiskalnych spoczywających na mieszkańcach wschodnich prowincji Cesarstwa Rzymskiego w V i VI wieku. Dwie z nich dotyczą niewypłacalności podatników. W takim przypadku liderzy lokalnych społeczności (w tej roli widzimy cieszących się powszechnym uznaniem eremitów) udawali się nierzadko do stolicy, aby na dworze cesarskim prosić o częściową ulgę, odroczenie terminu płatności lub nawet o całkowite umorzenie podatku. W analizowanych przekazach czytamy o opłatach spoczywających na kolonach oraz o podatku pogłównym obciążającym eremitów i mnichów, w V wieku nadal uznawanych przez ustawodawcę za ludzi świeckich (stąd też brała się niechęć poborców, aby w takich przypadkach przydzielać immunitety podatkowe). Ostatnia analizowana relacja, przekaz Cyryla ze Scythopolis, to opis podróży palestyńskiego mnicha Saby na dwór cesarski w Konstantynopolu celem uzyskania anulowania zobowiązań podatkowych spoczywających na mieszkańcach Palestyny, zrujnowanej wskutek powstania Samarytan (z lat 529-530).

EN

The text contains an analysis of accounts concerning taxation loads laid on the inhabitants of eastern provinces, as found in selected Early Byzantine hagiographic texts. Although the texts have questionable cognitive value and the events written therein may even be fictional (including the cited tax levels), yet they are used in research on Roman economy and society at the end of Antiquity. Two of the analysed accounts (Historia religiosa by Theodoretus of Cyrhus and Apophthegmata Patrum) refer to the insolvency of tax payers. In such cases, the leaders of local communities (we often see famous monks, but hardly ever secular priests, in such roles) would sometimes travel to the capital in order to ask the imperial court for a partial tax relief, for prolongation of the payment deadline or even for a total tax remission. Thus we read in the analysed records about overdue taxes burdening the coloni (tenant farmers) or about the poll tax borne by hermits and monks, who in the 5th century were still considered secular people by the law makers (hence the aversion of local tax collectors to granting them tax immunities). The last record analysed, an account by Cyril of Scythopolis (Vitae monachorum Palaestinae), refers to actions undertaken to annul the tax arrears due from Palestine, which was in ruins at the time as a result of the Samaritan uprising (529-530).

Keywords

PL

późna starożytność; późnoantyczna i wczesnobizantyńska gospodarka; pieniądz; podatki; hagiografia wczesnobizantyńska

EN

late antiquity; late antique and early Byzantine economy; money; taxes; early Byzantine hagiography

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2018
• Issue: 43
• Pages: 87-95

Contributors

author

Milewski Irenesz

• Uniwersytet Gdański

References

• Cyrillus Scythopolitanus, Vitae monachorum Palestinae, w: E. Schwartz, Kyrillos von Skythopolis, Leipzig 1939; tł. E. Dąbrowska, Cyryl ze Scytopolis, Żywoty mnichów palestyńskich, Kraków 2011.
• Libanius, Oratio XLVII, tł. L. Małunowiczówna, Libanios, Wybór mów, Wrocław 1953.
• Sulpicius Severus, Diologus, w: „Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum” 1, Wien 1866.
• Theodoretus Cyrensis, Epistulae, „Patrologia Greaca” 83, col. 1173 – 1409; tł. J. Radożycki: Teodoret z Cyru, Listy, Warszawa 1987.
• Theodoretus Cyrensis, Historia religiosa, éd. P. Canivet – A. Leroy-Molinghen, „Sources Chrétiennes” 234, 257, Paris 1977-1979; tłum. K. Augustyniak: Teodoret z Cyru, Dzieje miłości Bożej. Historia mnichów syryjskich, „Źródła monastyczne” 7, Kraków 1994.
• Choat, M., Property, Ownership and Tax Payment in Fourth-Century Monasticism, w: Monastic Estates in Late Antique and Early Islamic Egypt. Ostraca, Papyri, and Essays in Memory of Sarah Clackson, red. A. Boudhors, J. Clackson, C. Louis, P. Sijpesteijn, Cincinnati 2009, s. 129–15.
• Dalmais, I., Aux origines du manachisme scetiote au Wadi’n–Natroun: saint Macaire le Grand, „Le Monde Copte” 21-22 (1993), s. 45-49
• Fikhman, I.F., Die Kurialen von Oxyrynchos, w: I.F. Fikhman, Wirtschaft und Geselschaft in spätantiken Ägypten, red. A. Jördens, W. Sperling, Stuttgart 2006, s. 61-98; tenże, Les „patrocinia” dans les papyrus d’Oxyrhynchus, w: tamże, s. 152 – 160.
• Francisco Heredero, A., Synesius of Cyrene and the Defence of Cyrenaica, w: New Perspectives on Late Antiquity in the Eastern Roman Empire, red. A. de Francisco Heredero, D. Hernandez de la Fuente, S. Torres Prieto, Cambridge 2014, s. 163-190.
• Garnsey, P., Famine and Food Supply in the Graeco-Roman World. Responses to Risk and Crisis, Cambridge 1993.
• Grey, C., Constructing Communities in the Late Roman Countryside, Cambridge 2011, s. 178-197.
• Guy, J.Cl., Le centre monastique de Scete dans la litteratur du V siecle, „Orientalia Christiana Periodica” 30 (1964), s. 129-147.
• Koptev, A., The Late Roman Colonus as persona iuris alieni, w: “Atti dell’Accademia Romanistica Costantiniana”, XVIII Convegno internazionale in onore di Remo Martini, Roma 2012, s. 305-339.
• Lee, A.D., The Army, w: The Cambridge Ancient History, vol. 13, The Late Empire A. D. 337 – 425, red. A. Cameron, P. Garnsey, Cambridge 1998, s. 211-237.
• Marianos, G., Gotsis, G., Managing Financial Resources in Late Antiquity. Greek Fathers’ Views on Hoarding and Saving, Athens 2017.
• Milewski, I., Pieniądz w Historia religiosa autorstwa Teodoreta z Cyru, „Vox Patrum” 38/69 (2018), s. 481-492.
• J. Martin, Spätantike und Völkerwanderung, München 1987.
• Patrich, J., Sabas, Leader of Palestinian Monasticism. A Comparative Study in Eastern Monasticism, Fourth to Seventh Centuries, Washington 1995.
• Whittaker,C.R., Rural Life in the Later Roman Empire, w: The Cambridge Ancient History, vol. 13, The Late Empire A. D. 337 – 425, red. A. Cameron, P. Garnsey, Cambridge 1998, s. 277-311. Winkler, S., Die Samariter in den Jahren 529/530, “Klio” 43-45 (1965), s. 434-457.