Akadyjski Epos o Gilgameszu i Odyseja

• Authors: Jan M. Kozłowski

Title variants

EN

The Akkadian Epic Of Gilgamesh and The Odyssey

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od kiedy w roku 1902 Peter Jensen wynotował podobieństwa między Odyseją i Eposem o Gilgameszu i opowiedział się za zależnością homeryckiego poematu od mezopotamskiego eposu, uczeni spierają się o naturę relacji między poematami. Niniejszy artykuł stawia sobie za cel wykazanie, że między Eposem o Gilgameszu a Odyseją istnieje nie tylko wiele epizodycznych podobieństw, ale że obiektywna narracja o powrocie Odyseusza na Itakę (Od. 5-13) jest powtórzeniem fabuły wyprawy Gilgamesza po nieśmiertelność (tabliczki IX-XI): epizod dotarcia Gilgamesza do góry Maszu i spotkania Siduri znajduje paralelę w przebywaniu Odyseusza na Ogygii u nimfy Kalipso. Przeprawa Gilgamesza do Dilmun przypomina przeprawę Odyseusza z Ogygii na Scherię. Dilmun i Utanapisztim odpowiadają w wielu elementach Scherii i Alkinoosowi. Wreszcie, istnieją analogie między powrotem Gilgamesza do Uruk a powrotem Odyseusza na Itakę. Wniosek o fabularnym podobieństwie między obiektywną narracją o powrocie Odyseusza a opowieścią o wyprawie Gilgamesza po nieśmiertelność może posłużyć jako argument dla zwolenników tezy o zależności jednego poematu od drugiego.

EN

Since 1902 when Peter Jensen advanced a thesis about the dependence of the Odyssey on the Epic of Gilgamesh, scholars have argued about the nature of the relationship between the two poems. This article aims to show that there are many similarities between the Epic of Gilgamesh and the Odyssey not only in episodes, but also that the objective narrative of Odysseus’s return to Ithaca (Od. 5-13) is a repetition of the plot from Gilgamesh’s quest for immortality (Tablets IX- XI): the episode of Gilgamesh’s arrival to the Mount Mashu and his encounter with Siduri finds its parallel in Odysseus’ stay in Ogygia at nymph Calypso’s. Gilgamesh’s crossing of the sea to Dilmun resembles Odysseus’ crossing of the sea from Ogygia to Scheria. Dilmun and its ruler Utanapishtim correspond in many aspects to Scheria and Alcinous. Finally, there are parallels between Gilgamesh’s return to Uruk and Odysseus journey to Ithaca. The conclusion about the existence of a narrative analogy between the objective narration of the Odysseus return in Odyssey and the Gilgamesh’s quest for immortality deepens the relationship between the two poems.

Keywords

PL

Gilgamesz; Odyseja; Odyseusz; Homer; Siduri; Kalipso; Maszu; Ogygia; Urszanabi; Feakowie; Scheria

EN

Gilgamesh; Odyssey; Odysseus; Homer; Siduri; Calypso; Mashu; Ogygia; Urshanabi; Phaeacians; Scheria

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2015
• Volume: 63
• Issue: 3: Filologia Klasyczna
• Pages: 5-22

Contributors

author

Jan M. Kozłowski

• Zakład Literatur i Języków Klasycznych w Instytucie Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Abusch T.: The Epic of Gilgamesh and the Homeric Epics, [w:] Mythology and Mythologies. Methodological Approaches to Intercultural Influences, R.M. Whiting (ed.), Melammu Symposia 2. Helsinki: The Neo-Assyrian Text Corpus Project 2001, s. 1-6.
• Anderson W.S.: Calypso and Elysium, „The Classical Journal” 54(1958), s. 2-11.
• Burgess J.S.: Gilgamesh and Odysseus in the otherworld, „Échos du monde classique” 18(1999), s. 171-210.
• Burkert W.: The Orientalizing Revolution: Near Eastern Influence on Greek Culture in the Early Archaic Age, Cambridge, Mass.: Harvard University Press 1992.
• Crane G.: Calypso: Backgrounds and Conventions of the Odyssey, Frankfurt: Athenäum 1988.
• Dowden K.: West on the East: Martin West’s East Face of Helicon and Its Forerunners The East Face of Helicon: West Asiatic Elements in Greek Poetry and Myth by M.L. West, „The Journal of Hellenic Studies” 121(2001), s. 167-175.
• Eliade M.: Sacrum i profanum, Warszawa: Wydawnictwo KR 1999.
• George A.R.: The Babylonian Gilgamesh Epic. Introduction, Critical Edition and Cuneiform Texts (vol. I-II), Oxford–New York: Oxford Univeristy Press 2003.
• Germain G.: Genèse de l’Odyssée. Le fantastique et le sacré, Paris: Presses Universitaires de France 1954.
• Gresseth G.K.: The Gilgamesh Epic and Homer, „The Classical Journal” 70(1975), s. 1-18.
• Haubold J.: Greece and Mesopotamia: Dialogues in Literature, New York: Cambridge University Press 2013.
• Jensen P.: Das Gilgameš-Epos und Homer, „Zeitschrift für Assyriologie” 16(1902), s. 125-134.
• Karahashi F., López-Ruiz C.: Love Rejected: Some Notes on the Mesopotamian “Epic of Gilgamesh” and the Greek Myth of “Hippolytus”, „Journal of Cuneiform Studies” 58(2006), s. 97-107.
• Kirk G.S.: The Songs of Homer, Cambridge University Press 1962.
• Kovacs M.G.: The Epic of Gilgamesh, Stanford Calif.: Stanford University Press 1989.
• Lord A.B.: Gilgamesh and Other Epics, w: T. Abusch, J. Huehnergard, P. Steinkeller (eds.), Lingering Over Words: Studies in Ancient Near Eastern Literature in Honor of William L. Moran, “Harvard Semitic Studies” 37, Atlanta, Ga.: Scholars Press1990.
• Louden B.: Homer’s Odyssey and the Near East, Cambridge: Cambridge University Press 2011.
• Łyczkowska K.: Epos o Gilgameszu, Warszawa: Agade 2010.
• Michaux G.: Gilgamesh and Homer. A comparative study of motif sets, distinctions and similarities, „Mathesis” 12(2003), s. 9-25.
• Morris S.: Homer and the Near East, w: I. Morris, B. Powell (ed.), A New Companion to Homer, Leiden–New York: Brill 1997, s. 599-623.
• Parandowski J.: Homer. Odyseja (tłum.), Warszawa: Prószyński i Sk-a 1998.
• Stella L.A.: Il poema di Ulisse, Florence: La Nuova Italia 1955.
• Ungnad A.: Gilgamesch-Epos und Odyssee (Kulturfragen, H. 4/5), Breslau: Selbstverlag 1923, w: K. Oberhuber (Hrsg.), Das Gilgamesch-Epos, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 1977, s. 104-137.
• Webster T.B.L.: From Mycenae to Homer, London: Methuen & Co 1958.
• West M.L.: The East Face of Helicon: West Asiatic Elements in Greek Poetry and Myth, Oxford: Clarendon Press 1997.
• West M.L.: “Odyssey” and “Argonautica”, „The Classical Quarterly” 55(2005), s. 39-64.
• West M.L.: Gilgamesh, w: M. Finkelberg (ed.), The Homer Encyclopedia, vol.1, Chichester: Wiley-Blackwell 2011, s. 313-314.
• Wirth H.: Homer und Babylon, Freiburg im Breisgau: Mo. Herder & Co. 1921.
• von der Mühl P. (ed.): Homeri Odyssea, Stuttgart: Teubner 1984.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2015.63.3-1