Koncepcje rozwoju zawodowego – przegląd wybranych stanowisk teoretycznych

• Authors: Myszka-Strychalska Lucyna

Title variants

EN

Professional development concepts - an overview of selected theoretical positions

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przyglądanie się tematyce kariery okazuje się niezwykle istotne w obliczu zmienności i heterogeniczoności współczesnego świata, którego dynamika nie pozostaje bez znaczenia dla przemian mających miejsce na rynku pracy. W tym kontekście nie sposób pominąć także zagadnienia koncepcji rozwoju zawodowego, których analiza niesie istotne konotacje dla praktyki doradztwa zawodowego. W artykule został przedstawiony przegląd wybranych stanowisk teoretycznych dotyczących kariery zawodowej człowieka, począwszy od teorii cech i czynnika, przez psychodynamiczne oraz psychologiczno-rozwojowe, a na społeczno-poznawczych skończywszy. Jego główna oś narracji koncentruje się na uzmysłowieniu czytelnikowi podmiotowego wymiaru kariery, wokół którego oscylują aktualne rozważania naukowe, jednak zaznacza, że nie należy ignorować także uwarunkowań zastanych w świecie dla kształtowania ich przebiegu. Specyfika współczesnych przeobrażań zachęca do permanentnej refleksji nad przebiegiem rozwoju zawodowego jednostki.

EN

Looking at the subject of careers turns out to be extremely significant in the face of the variability and heterogeneity of the contemporary world, the dynamics of which do not remain insignificant to the changes taking place in the labour market. In this context, the concept of professional development cannot be neglected, the analysis of which has important implications for the practice of vocational guidance. The article presents an overview of selected theoretical positions on the professional career of man, beginning from the theory of traits and factors, through psychodynamic and psychological and development theories, ending with the socio-cognitive ones. Its main axis of narrative focuses on making the reader aware of the subjective dimension of career, around which current scientific considerations oscillate, but points out that the conditions in the world should not be ignored in shaping their course. The specificity of contemporary transformations encourages permanent reflection on the course of a person’s professional deve lopment.

Keywords

PL

kariera; rozwój zawodowy; koncepcje rozwoju zawodowego

EN

career; professional development; career development concepts

• Journal: Szkoła - Zawód - Praca
• Year: 2017
• Issue: 14
• Pages: 52-81

Contributors

author

Myszka-Strychalska Lucyna

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• A. Kargulowa, O teorii i praktyce poradnictwa. Odmiany poradoznawczego dyskursu, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2007, s. 21.
• Arnold J., Managing Careers into the 21 Century, London 1997.
• Arthur M.B., Lawrence B.S., Perspectives on environment and career, “Journal of Occupational Behaviour” 1998, No. 5.
• Bandura A., Teoria społecznego uczenia się, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2007.
• Bańka A., Psychologiczne doradztwo karier, Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań 2007.
• Bańka A., Zawodoznawstwo, doradztwo zawodowe. Pośrednictwo pracy. Psychologiczne metody i strategie pomocy bezrobotnym, Print-B, Poznań 1995.
• Bohdziewicz P., Kariery zawodowe w gospodarce opartej na wiedzy (na przykładzie grupy zawodowej informatyków), Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008.
• Bordin E.S., Intrinsic motivation and the active self: convergence from a psychodynamic perspective, [w:] M.L. Savickas, R.W. Lent (red.), Convergence in career development theories, Palo Alto 1994.
• Bordin E.S., Psychodynamic model of career choice and satisfaction, [w:] D. Brown, L. Brooks (red.), Career choice and development, San Francisco 1984.
• Brown D., L. Brooks, Introduction to career development: origins, evolution and current approaches, [w:] D. Brown, L. Brooks (red.), Career choice and development, San Francisco – Washington – London 1984.
• Brown D., Summary, comparison and critique of major theories, [w:] D. Brown, L. Brooks (red.), Career choice and development, San Francisco – Washington, London 1984.
• Bühler Ch., Der menschliche Lebenslauf als psychologische Problem, Leipzig 1933.
• Crites J.O., Vocational Psychology. The Study of Vocational Behavior and Development, New York 1969.
• Cybal-Michalska A., Młodzież akademicka a kariera zawodowa, Wyd. Impuls, Kraków 2013.
• Czarnecki K., P. Kowolik, Teoria, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Tom V, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2005.
• Czarnecki K., Rozwój zawodowy człowieka i jego uwarunkowania, Wyd. ZZDZ, Warszawa 1983.
• Czarnecki K.M., Kraus E., Aparatura pojęciowa profesjologii jako nowej dziedziny wiedzy, „Problemy Profesjologii” 2008, nr 2.
• Czarnecki K.M., Profesjologia. Nauka o zawodowym rozwoju człowieka, Wyd. Humanitas, Sosnowiec 2010.
• Dalton G., Thomson P., Price R., Career stages: A model of professional careers in organization, “Organizational dynamics” 1977, No. 6.
• Davis R.V., Lofquist L.H., A psychological theory of work adjustment, Minneapolis 1984.
• Dawis R.V., Lofquist L.H., Weiss D.J., A theory of work adjustment (a revision), “Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation” 1968, No. 23.
• Erikson H. E., Tożsamość a cykl życia, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2004.
• Freeman S., Super D.E., A perspective on career development, “Journal of Career Development” 1993, No. 19(4).
• Ginzberg E., Career development, [w:] W.D. Brown, L. Brooks (red.), Career choice and development, San Francisco 1984.
• Ginzberg E., Ginsburg S.W., Axelrad S., Herma J.L., Occupational choice: an approach to a general theory, New York 1951.
• Goździewicz A., Otwartość na karierę międzynarodową studentów ostatnich lat studiów, Wyd. Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2013.
• Havighurst R. J., Developmental Tasks and Education, New York and London 1981.
• Holland J.L., A personality inventory employing occupational titles, “Journal of Applied Psychology” 1958, No. 42.
• Holland J.L., Making vocational choices. A theory of vocational personalities and work environments, Odessa 1997.
• Kargulowa A., O teorii i praktyce poradnictwa. Odmiany poradoznawczego dyskursu, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2007.
• Krumboltz J.D., Improving Carter development theory from a social learning perspective, [w:] M.L. Savickas, Lent R.W. (red.), Convergence in career development theories, Palo Alto 1994.
• Lent R.W., Brown S.D., Hackett G., Career development from a social cognitive perspective, [w:] D. Brown, Brooks i inni (red.), Career choice and development, San Francisco 1996.
• Lent R.W., Brown S.D., Hackett G., Contextual supports and barriers to career choice: A social cognitive analysis, “Journal of Counseling Psychology” 2000, No. 47 (1).
• Lent R.W., Brown S.D., Hackett G., Social Cognitive Career Theory, [w:] D. Brown, L. Brooks i inni (red.), Career choice and development, San Francisco 2002.
• Lent R.W., Brown S.D., Hackett G., Toward a unifying Social Cognitive Theory of Career and academic interest, choice and performance, “Journal of Vocational Behavior” 1994, No. 45 (1).
• Miller D.C., Form W.H., Industrial sociology on introduction to the sociology of work reactions, New York 1951.
• Minta J., Oblicza współczesnych karier w perspektywie poradniczej, „Dyskursy Młodych Andragogów” 2014, nr 15.
• Minta J., Od aktora do autora. Wspieranie młodzieży w wspieraniu własnej kariery, Wyd. Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej, Warszawa 2012.
• Miś A., Kształtowanie karier w organizacji, [w:] Król H., Ludwiczyński A. (red.), Zarządzanie zasobami ludzkimi, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2006.
• Misztal B., Teoria socjologiczna a praktyka społeczna, Wyd. Uniwersitas, Kraków 2000.
• Mitchell L.K., Krumboltz J.D., Krumboltz’s learning theory of career choice and counseling, [w:] D. Brown, L. Brooks (red.), Career choice and development, San Francisco 1996.
• Nowacki T., Leksykon pedagogiki pracy, Wyd. Technologii Eksploatacji, Warszawa 2004.
• Nowacki T., Zawodoznawstwo, Wyd. MGPiPS, Radom 2003.
• Okoń W. Nowy słownik pedagogiczny, Wyd. Akademickie Żak, Warszawa 2007.
• Osipow S.H., Theories of Carter development, Englewood Cliffs 1983.
• Parsons F., Choosing and vocation, Boston 1909.
• Parzęcki R., Symela K., Teorie rozwoju zawodowego i zawodowznawstwo podstawą procesu
• przygotowania zawodowego i podjęcia pracy, [w:] R. Parzęcki, K. Symela, B. Zawadzki, Orientacja i poradnictwo zawodowe. Materiały informacyjno-metodyczne, Wyd. Technologii Eksploatacji, Radom 1995.
• Paszkowska-Rogacz A., Doradztwo zawodowe. Wybrane metody badań, Wyd. Difin, Warszawa 2009.
• Paszkowska-Rogacz A., Psychologiczne podstawy wyboru zawodu. Przegląd koncepcji
• teoretycznych, Wyd. KOWEZiU, Warszawa 2003.
• Piorunek M., Dziecko w relacjach ze światem zawodowym, Wyd. Eruditus, Poznań 1996.
• Pocztowski A., Zarządzanie zasobami ludzkimi, PWE, Warszawa 2003.
• Roe A., Behavior and evolution, New Haven 1964.
• Roe A., Luneborg P., Personality development and career choice, [w:] D. Brown, L. Brooks (red.), Career choice and development, San Francisco 1990.
• Roe A., The psychology of occupations, New York 1956.
• Savickas M.L., Career construction: A developmental theory of vocational behavior, [w:] D. Brown, L. Brooks, (red.), Career choice and development, San Francisco 2002.
• Savickas M.L., Constructing Careers: Actor, Agent and Author, “Journal of Employment Counselling” 2011, nr 48.
• Savickas M.L., Nota L., Rossier J., Dauwalder J.P., Duarte M.E., Guichard J., Soresi S., Van Esbroeck R.., Life designing: A paradigm for career construction in the 21th century, “Journal of Vocational Behavior”, Vol. 75, 2009, No. 3.
• Schein E.H., Career Dynamics. Matching Indywidual and Organizational Needs, Reading M.A., Addison-Wesley 1978.
• Sobierajski T., Doradztwo zawodowe. Uniwersalizm i konceptualizacja, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.
• Spokane A.R., Holland’s theory, [w:] D. Brown, L. Brooks (red.), Career choice and development, San Francisco 1996.
• Super D.E., A Life Span , Life Space. Perspective on Convergence, [w:] M.L. Savickas, R.W. Lent (red.), Convergence in Career Development Theories, California 1994.
• Super D.E., Appraising vocational fitness by means of psychological tests, New York 1949.
• Super D.E., Approaches to occupational choice and career development, [w:] A.G. Watts, D.E. Super, J.M. Kidd (red.), Career development in Britain, Cambridge 1981.
• Szumigraj M., Kariera, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 2, Wyd. Akademickie Żak, Warszawa 2003.
• Ściborek Z., Dylematy rozwoju zawodowego, Wyd. PTM, Warszawa 2009.
• Thomason T.C., Basic of career development, Flagstaff 1999.
• Tiedeman D.V., O’Hara R.P., Career development; choice and adjustment, New York 1963.
• Waters M., Słownik rozwoju osobistego. Pojęcia samodoskonalenia, Wyd. Medium, Warszawa 1999.
• Wiatrowski Z., Dorastanie, dorosłość i starość człowieka w kontekście działalności i kariery zawodowej, Wyd. Technologii Eksploatacji, Radom 2009.
• Wojtasik B., Doradca zawodu. Studium teoretyczne z zakresu poradoznawstwa, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1994.
• Wołk Z., Kultura pracy etyka i kariera zawodowa, Wyd. Technologii Eksploatacji, Radom 2009.