Rehabilitacja wzroku jako oferta optymalizacji szans edukacyjnych uczniów słabowidzących w placówkach ogólnodostępnych

• Authors: Dycht Marzena , Jardzioch Agata Bogumiła

Title variants

EN

Low Vision Rehabilitation as an Offer to Optimize Educational Opportunities for Students with Visual Impairment in Mainstream Schools

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł oscyluje wokół zagadnienia rehabilitacji wzroku jako jednej z form zajęć rewalidacyjnych, proponowanych uczniom słabowidzącym w ramach oferty edukacyjnej i rehabilitacyjnej szkolnictwa ogólnodostępnego. Wskazuje główne założenia usprawniania widzenia, sformułowane na poziomie systemowym, jak i na płaszczyźnie szczegółowych rozwiązań organizacyjno-metodycznych, przydatne do implementacji w Polsce. Z uwagi na znaczący brak rozwiązań w tym zakresie, podnosi potrzebę większej popularyzacji wiedzy na temat istoty i celowości stosowania zajęć rehabilitacji wzroku w odniesieniu do uczniów o obniżonej percepcji wzrokowej.

EN

The article oscillates around the issue of low vision rehabilitation as one of the forms of revalidation classes proposed to students with visual impairment as part of the educational and rehabilitation offer of mainstream education. The paper indicates the main assumptions of visual improvement, formulated at the system level as well as in the area of detailed organizational and methodological solutions, useful for implementation in Poland. Due to the significant lack of solutions in this area, it raises the need for greater popularization of knowledge about the essence and purposefulness of the use of eye rehabilitation activities for students with reduced visual perception.

Keywords

PL

rehabilitacja wzroku; uczeń słabowidzący; możliwości edukacyjne; zajęcia rewalidacyjne; placówka ogólnodostępna

EN

low vision rehabilitation; student with visual impairment; educational opportunities; revalidation classes; mainstream school

• Publisher: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
• Journal: Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania
• Year: 2020
• Issue: 3-4(36-37)
• Pages: 257-287

Dates

published

2021-02-26

Contributors

author

Dycht Marzena

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

author

Jardzioch Agata Bogumiła

• Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin w Warszawie

References

• Adamowicz–Hummel A., Dwadzieścia lat rehabilitacji osób słabo widzących w Polsce, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” 2001a, Nr 3
• Adamowicz-Hummel A., Mędruń J., Pomagamy słabowidzącym, „Pochodnia” 1991, Nr 1–2
• Adamowicz-Hummel A., Posługiwanie się wzrokiem przez dzieci słabo widzące, [w:] Poradnik dydaktyczny dla nauczycieli realizujących podstawę programową w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum z uczniami niewidomymi i słabo widzącymi, red. Jakubowski S., Warszawa, MEN, 2001b
• Adamowicz-Hummel A., Rehabilitacja wzroku dzieci słabowidzących, [w:] Dajmy szansę niewidomym i słabowidzącym. Poradnik metodyczny dla nauczycieli, red. Żółkowska T., Szczecin, WSH, TWP, 2010
• Barraga N. C., Increased visual behavior in low vision children, New York, AFB, 1964
• Barraga N. C., Morris J. E., Program rozwijania umiejętności posługiwania się wzrokiem u dzieci w młodszym wieku szkolnym. Zestaw ćwiczeń usprawniających, Warszawa, WSPS-PZN, 1989
• Barraga N. C., Morris J. E., Program rozwijania umiejętności posługiwania się wzrokiem u dzieci w młodszym wieku szkolnym. Procedura Diagnostyczno-Oceniająca (DAP), Warszawa, WSPS-PZN, 1991
• Bates W. H., Naturalne leczenie wzroku bez okularów, tłum. Palusiński R., Katowice, KOS, 2006
• Bäckman Ö., Inde K., Usprawnianie wzroku u słabowidzących, „Zeszyty Tyflologiczne” 1987, Nr 4
• Corn A., Ćwiczenie posługiwania się wzrokiem przez dzieci i dorosłych z uszkodzeniem wzroku, RE:view, Vol. XXI, No 1, 1989, tłum. Hamziuk A., (maszynopis), Warszawa, PTP, 1987
• Corn A., Model funkcjonowania wzrokowego słabowidzących, [w:] Założenia i metody rehabilitacji wzroku u słabowidzących, „Materiały Tyflologiczne” 1991, Nr 7
• Czerwińska K., Języki obce a osoby z dysfunkcją wzroku, Warszawa, APS, 2008
• Dycht M., Edukacja włączająca uczniów z dysfunkcją wzroku w Polsce – wdrażanie zobowiązań i analiza wątków zaniedbanych, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” 2015b, Nr 2
• Dycht M., Funkcjonalne następstwa schorzeń narządu wzroku i zaburzeń widzenia a jakość edukacji dziecka słabo widzącego, [w:] Nierówność szans edukacyjnych – przyczyny, skutki, koncepcje zmian, red. Żłobicki W., Maj B., Kraków, Impuls, 2012
• Dycht M., Współczesne wyzwania pedagogiki przedszkolnej i szkolnej w obszarze edukacji włączającej dzieci niewidome i słabowidzące, „Forum Pedagogiczne” 2018, Nr 2
• Dycht M., Zmiany w kształceniu osób z niepełnosprawnością wzroku na przestrzeni wieków, [w:] Tyflopedagogika wobec współczesnej przestrzeni edukacyjno-rehabilitacyjnej, red. Czerwińska K., Paplińska M., Walkiewicz-Krutak M., Warszawa, Wydawnictwo APS, 2015a
• Frostig M., Horne J., Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję wzrokową, tłum. Siuta J., Warszawa, PTP, 1989
• Hyvärinen L., Project IVEY – Increase Your Visual Efficiency Bureau of Education for Exceptional Students, Tallahassee, Florida Dep. of Education, 1983, wyd. polskie: Projekt IVEY – Zwiększanie sprawności w posługiwaniu się wzrokiem, tłum. Skalska T., (maszynopis), Warszawa, PZN
• Hyvärinen L., Assessment of visually impaired infants, “Ophthalmology Clinics of North America” 1994, Vol. 7, No. 2
• Jakubowski S., Środki techniczne w rehabilitacji i edukacji osób z niepełnosprawnością sensoryczną, [w:] Społeczeństwo równych szans. Tendencje i kierunki zmian, red. Gorajewska D., Warszawa, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2005
• Jose R. T., Model system świadczeń rehabilitacyjnych dla słabowidzących, tłum. Adamowicz-Hummel A., „Materiały Tyflologiczne” 1991, Nr 7
• Kański J., Okulistyka kliniczna, Wrocław, Urban & Partner, 1997
• Kazanowska B., Sadowska A., Kazanowski Z., Kontakty integracyjne a wiedza dzieci 8-letnich na temat funkcjonowania osób niewidomych, [w:] Integracja osób niepełnosprawnych w edukacji i interakcjach społecznych, red. Kazanowski Z., Osik-Chudowolska D., Lublin, UMCS, 2003
• Knapik H., Zespół rehabilitacyjny. Specyficzne oraz niespecyficzne cele i zadania, [w:] Wybrane uwarunkowania rehabilitacji osób niepełnosprawnych, red. Rottermund J., Klinik A., współpraca Wrona S., Kraków, Wydawnictwo Impuls, 2005
• Konarska J., Naklicka A., Specyficzne trudności psychospołeczne uczniów niedowidzących, „Przegląd Tyflologiczny” 1991, Nr 1–2
• Konopnicki J., Problem opóźnienia w nauce szkolnej, Wrocław-Kraków, PAN, 1961
• Korewa M., Żebrowski J., Funkcjonowanie dzieci niedowidzących w szkołach podstawowych, [w:] Rehabilitacja niewidomych i słabo widzących. Tendencje współczesne, red. Kuczyńska-Kwapisz J., Warszawa, CMPPP MEN, 1996
• Kremer M., Problemy w nauczaniu ortografii dzieci niewidomych i niedowidzących, „Szkoła Specjalna” 1997, Nr 3
• Kuczyńska-Kwapisz J., Kształcenie integracyjne i specjalne uczniów niepełnosprawnych w dobie reformy edukacji, [w:] Orientacja przestrzenna w usamodzielnianiu się osób niewidomych, red. Kuczyńska-Kwapisz J., Warszawa, CMPPP, APS, 2001
• Mulloy A. M., Gevarter C., Hopkins M. i in., Assistive Technology for Students with Visual Impairments and Blindness, [w:] Assistive Technologies for People with Diverse Abilities. Autism and Child Psychopathology Series, red. Lancioni G. E., Singh N. N., New York, Springer Science & Business Media, 2014
• Niżankowska H. M., Okulistyka. Podstawy kliniczne, Warszawa, PZWL, 2008
• Okulistyka. Podręcznik dla studentów, red. Bradford C. A., Wrocław, Urban & Partner, 2006
• Omieciński J., Podręczniki dla niewidomych i słabo widzących dzieci oraz młodzieży – problem edukacyjny, [w:] Komputer w pedagogice specjalnej, red. Siemieniecki B., Toruń, wyd. A. Marszałek, 2005
• Oregoński Program Rehabilitacji dla Dzieci Niewidomych i Słabowidzących, red. Brown D., Simmons V., Methvin J., tłum. Orkan-Łęcka M., Warszawa, PZN, 1985
• Ossowski R., Muszalska M., Uwarunkowania aktywności zawodowej osób niewidomych i niedowidzących. Psychologiczna analiza problemu, [w:] Osoby z ograniczoną sprawnością na rynku pracy, red. Brzezińska A., Woźniak Z., Maj K., Warszawa, SWPS „Akademica”, 2007
• Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2018/2019, Warszawa, GUS, 2019
• Palak Z., Uczniowie niewidomi i słabo widzący w szkołach ogólnodostępnych, Lublin, UMCS, 2000
• Paplińska M., Technologiczne wsparcie uczniów niewidomych i słabowidzących w opiniach nauczycieli, [w:] Tyflopedgogika wobec współczesnych potrzeb wspomagania rozwoju, rehabilitacji i aktywizacji społecznej, red. Czerwińska K., Paplińska M., Walkiewicz-Krutak M., Warszawa, APS, 2017
• Paplińska M., Witczak-Nowotna J., Tyfloedukacja jako element budowania integracji społecznej uczniów niewidomych i słabowidzących w edukacji włączającej, [w:] Tyflopedagogika wobec współczesnej przestrzeni edukacyjno- -rehabilitacyjnej, red. Czerwińska K., Paplińska M., Walkiewicz-Krutak M., Warszawa, APS, 2015
• Placha J., Integralny model rewalidacji na podstawie „doświadczenia dzieła Lasek” w świetle chrześcijańskiej pedagogiki personalno-egzystencjalnej, wyd. II uzup., Warszawa, UKSW, 2012
• Rottermund J., Klinik A., Wprowadzenie, [w:] Wybrane uwarunkowania rehabilitacji osób niepełnosprawnych, red. Rottermund J., Klinik A., współpraca Wrona S., Kraków, Impuls, 2005
• Seroczyńska M., Grałek M., Kanigowska K., Analiza zmian przyczyn ślepoty i znacznego pogorszenia widzenia u dzieci i młodzieży urodzonych w latach 1974-2004, „Medycyna Wieku Rozwojowego” 2007, Nr 11, z. 2, cz. 2
• Sękowska Z., Rewalidacja dzieci niedowidzących w nauczaniu początkowym, Warszawa, WSiP, 1985
• Sękowska Z., Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Warszawa, APS, 2001
• Skrzetuska E., Przyswajanie pisma przez uczniów ze słabym widzeniem w klasach 1–3, Lublin, UMCS, 2005
• Smith A., O’Donnell L., Poza zasięgiem ręki. Rozwijanie widzenia do dali (BAR), tłum. Pianowska M., Adamowicz-Hummel A., „Zeszyty Tyflologiczne” 1994, Nr 13
• Stan zdrowia ludności Polski na 2014 rok, Warszawa, GUS, 2016
• Tielsch J. M., The Epidemiology of Vision Impairment, [w:] The Lighthouse Handbook of Vision Impairment and Vision Rehabilitation, t. I, ed. Silverstone B., Lang M. A., Rosenthal B. P., Faye E. E., New York, Oxford University Press, 2000
• Tomaszewska A., Adaptacja arkuszy egzaminacyjnych dla uczniów słabo widzących, [w:] Adaptacja pomocy w nauce języków obcych, red. Czerwińska K., Warszawa, APS, 2008
• Topor I., Rosenblum L. P., Hatton D. D., Visual Conditions and Functional Vision. Early Intervention Issues, Chapel Hill, FPG Child Development Institute, The University of North Carolina, 2004
• Walkiewicz M., Funkcjonalna ocena wzroku i proces wspomagania rozwoju widzenia u dzieci słabo widzących, Warszawa, WSPS, 2002
• Walkiewicz-Krutak M., Funkcjonowanie wzrokowe małych dzieci słabowidzących, Warszawa, APS, 2009
• Walkiewicz-Krutak M., Słabowzroczność w aspekcie klinicznym i funkcjonalnym, [w:] Tyflopedagogika wobec współczesnej przestrzeni edukacyjno-rehabilitacyjnej, red. Czerwińska K., Paplińska M.,
• Walkiewicz-Krutak M., Warszawa, APS, 2015a
• Walkiewicz-Krutak M., Słabowzroczność w kontekście problemów orientowania się w przestrzeni i samodzielnego, bezpiecznego poruszania się, [w:] Tyflopedagogika wobec współczesnej przestrzeni edukacyjno-rehabilitacyjnej, red. Czerwińska K., Paplińska M., Walkiewicz-Krutak M., Warszawa, APS, 2015b
• Walkiewicz-Krutak M., Wspomaganie rozwoju widzenia małych dzieci słabowidzących, [w:] Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka z niepełnosprawnością wzroku – w kręgu diagnozy i terapii, red. Czerwińska K., Warszawa, APS, 2017
• Walthes R., Tyflopedagogika, tłum. Mink J., Gdańsk, GWP, 2007
• Witczak-Nowotna J., Wpływ wybranych czynników na osiąganie umiejętności szkolnych przez słabo widzące dzieci uczące się w pierwszej klasie w szkołach ogólnodostępnych, niepublikowana praca doktorska, Warszawa, APS, 2003
• Witkowska M., Obszary wczesnego wspomagania rozwoju dziecka z niepełnosprawnością wzroku, [w:] Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka z nie pełnosprawnością wzroku – w kręgu diagnozy i terapii, red. Czerwińska K., Warszawa, APS, 2017
• World Report on disability 2011, World Health Organization, WHO Library Cataloguing-in-Publication Data, 2011
• Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 roku w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz. U. z 2017, poz. 1591
• Rozporządzenie z dnia 9 sierpnia 2017 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, Dz. U. z 2017, poz. 1578
• Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 ze zmianami z dnia 8 listopada 2017 roku zawartymi w obwieszczeniu marszałka sejmu z dnia 29 listopada 2017 roku, Dz. U. z 2017, poz. 2198
• Dane statystyczne nt. liczby osób niepełnosprawnych na świecie i w Polsce, na 2013 r., wg Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, http:// www.niepelnosprawni.gov.pl/p,78,dane-demograficzne, [dostęp: 19.02.2017]
• Stan zdrowia ludności Polski w przekroju terytorialnym w 2004 roku, Warszawa, GUS, 2007, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/ stan-zdrowia-ludnosci-polski-w-przekroju-terytorialnym-w-2004-r,5,1.html, [dostęp: 24.02.2017]