Kształtowanie się normy składniowej w pisanej odmianie etnolektu śląskiego

• Authors: Wyderka Bogusław

Title variants

EN

Norms of the syntax of forming written variation of Silesian ethnolect

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony został kształtowaniu się normy składniowej w pisanej odmianie etnolektu śląskiego. Bazę materiałową stanowią teksty tzw. nowej literatury śląskiej, tworzonej od kilku lat przez grono twórców związanych z ideami emancypacji językowej Ślązaków. Norma składniowa odmiany pisanej odwołuje się do składni gwarowej. Ta z kolei jest bardzo słabo opracowana. Autor proponuje badania porównawcze ze składnią języka polskiego, które umożliwią wydobycie podobieństw i kontrastów. W części analitycznej artykułu omówiono zjawiska związane z budową grup czasownikowych (orzeczenia złożone bezokolicznikowe i imienne), konstrukcje przyimkowe, tzw. dopełniacz analityczny oraz konstrukcje nieakomodowane z partykułami ale, aby, ani.

EN

This article is devoted to the formation of syntax norms in written variation of the Silesian dialect. The basis of reference is constituted of the so-called New Silesian Literature, which for a few years has been created by a circle of writers associated with ideas of the linguistic emancipation of Silesians. The syntax norm of written variation makes reference to dialect syntax. This in turn has been very little analyzesd. The author offers comparative research of the former with Polish syntax to enable abstraction of similarities and contrasts. The analytical part of the article discusses the phenomena of verb phrases (compound nominal predicate and predicate with infinitive), prepositional constructions, so-called analytic genitive and non-accommodated constructions with particles such as ale, aby, ani.

Keywords

PL

składnia; etnolekt śląski; odmiana pisana

EN

syntax; Silesian ethnolect; written variation

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2019
• Volume: LXVII
• Pages: 403-420

Contributors

author

Wyderka Bogusław

• Uniwersytet Opolski, Instytut Językoznawstwa, Katedra Języka Polskiego

References

• Bąk Stanisław, 1974, Mowa polska na Śląsku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
• Bělič Jaromír, 1972, Nástin české dialektologie, Státni Pedagogické Nakladatelství, Praha.
• Klemensiewicz Zenon, 1969, Zarys składni polskiej, wyd. 6, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Loriš Jan, 1899, Rozbor podřečí hornoostravského ve Slezku, Nákladem České akademie císaře Františka Josefa pro vědy, slovesnost a umění, Praha.
• Lotko Edward, 1964, Funkcje syntaktyczne bezokolicznika w gwarach zachodniocieszyńskich (Studium na tle porównawczym), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Morciniec Norbert, 1996, O wartościach poznawczych językoznawstwa porównawczego, w: E. Białek, E. Tomiczek, red., Ornis linguarum. Legnickie rozprawy filologiczne, nr 5, Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Legnicy, Legnica, s. 241–250.
• Morciniec Norbert, 1997, W sprawie modelu opisowego kontrastywnych badań językowych, „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, t. 23, s. 5–11.
• Morciniec Norbert, 2016, Gramatyka kontrastywna. Wprowadzenie do niemiecko- polskiej gramatyki kontrastywnej, wyd. 2, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Filologicznej we Wrocławiu, Wrocław.
• Morciniec Norbert, 2019, O wartościach poznawczych językoznawstwa kontrastywnego, http://www.morciniec.eu/133,o_wartosciach_poznawczych_jezykoznawstwa_ kontrastywnego_1 (dostęp: 21.02.2019).
• Nitsch Kazimierz, 1939, Dialekty polskie Śląska, cz. 1, wyd. 2, Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków.
• Pisarkowa Krystyna, 1984, Historia składni języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Saloni Zygmunt, Świdziński Marek, 1985, Składnia współczesnego języka polskiego, wyd. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Tambor Jolanta, 2006, Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Twardoch Szczepan, 2012, Literatura śląska nie istnieje, „Fabryka Silesia”, nr 1, s. 94–95.
• Wronicz Jadwiga, 2016, Status gwary w języku polskim, „Socjolingwistyka”, t. 30, s. 53–60.
• Wyderka Bogusław, 2008, Przyimki gwoli, zgwoli, skirz w gwarach śląskich, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. LIII, s. 253–260.
• Wyderka Bogusław, 2018, O standaryzacji języka śląskiego, „Kwartalnik Opolski”, nr 1, s. 3–18, www.otpn.uni.opole.pl/wp-content/uploads/dko_2018_1_3_18_Wyderka.pdf (dostęp: 31.03.2019).
• Zaręba Alfred, 1960, Słownik Starych Siołkowic w powiecie opolskim, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Zaręba Alfred, 1969–1996, Atlas językowy Śląska, t. I–VIII, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków.