Zaburzenia internalizacyjne i eksternalizacyjne a typ rodziny pochodzenia – analiza teoretyczna i wyniki badań

• Authors: Wysocka Ewa , Ostafińska-Molik Barbara

Title variants

EN

Internalizing and externalizing disorders and type of family of origin – theoretical analysis and findings

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorki dokonały analizy teoretycznej i empirycznej mechanizmów zaburzeń adaptacyjnych (internalizacyjnych, eksternalizacyjnych i mieszanych) tkwiących w rodzinie pochodzenia. Jako podstawę dokonanych analiz przyjęły systemowe ujęcie rodziny, a w jej ramach typologiczne jej zróżnicowanie na podstawie koncepcji Davida Fielda (rodzina prawidłowa, chaotyczna, władzy, uwikłana i nadopiekuńcza), a także koncepcję zaburzeń emocjonalnych i behawioralnych Thomasa M. Achenbacha, w której wyodrębnia się zaburzenia internalizacyjne, eksternalizacyjne i mieszane. Dokonano próby analizy zależności pomiędzy typami i wymiarami (syndromami) zaburzeń adaptacyjnych a typami rodziny pochodzenia. Analiza wykazała, że jakość rodziny pochodzenia (wskaźnikowana przez jej typ) w niewielkim stopniu determinuje zróżnicowanie w zakresie typów zaburzeń adaptacyjnych. Zaobserwowano jednak pewne istotne tendencje, które pozwalają wnioskować, że specyficzne formy zaburzeń są powiązane z określonymi cechami rodziny pochodzenia (z uwzględnieniem zróżnicowania wynikającego z ról rodzicielskich: matki i ojca).

EN

The authors conducted theoretical and empirical analysis of mechanisms of adjustment disorders (internalizing, externalizing and mixed) inherent in the family of origin. As the basis for the analyses, a systemic approach to the family was adopted, and within it, typological differentiation based on the concept of David Field (correct, chaotic, power, entangled and overprotective family), as well as the concept of emotional and behavioural disorders of Thomas M. Achenbach, which distinguishes internalizing, externalizing and mixed disorders. An analysis of relations between types and dimensions (syndromes) of adjustment disorders and types of the family of origin was attempted. The analysis showed that the quality of the family of origin (indicated by type) to a small extent determines differences in the types of adjustment disorders. However, certain significant tendencies were observed, which allow to conclude that specific forms of disorders are connected with particular features of the family of origin (taking into account differentiation resulting from parental roles: mother and father).

Keywords

PL

system rodzinny; zaburzenia internalizacyjne; zaburzenia eksternalizacyjne; zaburzenia mieszane; młodzież; mechanizmy zaburzeń

EN

family system; internalizing disorders; externalizing disorders; mixed disorders; youth; mechanisms of disorders

• Publisher: Fundacja Pedagogium
• Journal: Resocjalizacja Polska
• Year: 2014
• Issue: 8/2014
• Pages: 131-155

Dates

published

2014-12-15

Contributors

author

Wysocka Ewa

• Uniwersytet Śląski

author

Ostafińska-Molik Barbara

• Uniwersytet Jagielloński

References

• [1] Achenbach T.M., Developmental psychopathology, Wiley, New York 1982.
• [2] Achenbach T.M., Integrative guide for the 1991-CBCL/4-18, YSR, and TRF Profiles, University of Vermont, Department of Psychiatry, Burlington 1991.
• [3] Achenbach T.M., Manual for the Teacher’s Form and 1991 Profile, University of Vermont, Department of Psychiatry, Burlington 1991.
• [4] Beck U., Społeczeństwo ryzyka: w drodze ku innej nowoczesności, tłum. S. Cieśla, „Scholar”, Warszawa 2004.
• [5] Bertalanffy L., Ogólna teoria systemów – podstawy, rozwój, zastosowania, tłum. E. Woydyłło-Woźniak, PWN, Warszawa 1984.
• [6] Borecka-Biernat B., Style wychowania w rodzinie a agresywne zachowania dzieci, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Psychologiczne” 1992, nr 26, s. 125–141.
• [7] Borecka-Biernat B., Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Psychospołeczne uwarunkowania, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2006.
• [8] Borucka A., Ostaszewski K., Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia, „Medycyna Wieku Rozwojowego” 2008, nr 2(12), s. 587–597.
• [9] Bowen M., Family therapy in clinical practice, Jason Aronson, New York 1978.
• [10] Bradshaw J., Zrozumieć rodzinę, IPZ i PTP, Warszawa 1994.
• [11] Catton W.R., Family “divorce heritage” and its intergenerational transmission: toward a system-level perspective, „Sociological Perspectives” 1988, nr 31, s. 398–419.
• [12] Coyne J.C., Toward an interactional description of depression, „Psychiatry” 1976, nr 39, s. 28–40.
• [13] Coyne J.C., Kessler R.C., Tal M., Turnbull J., Wortman C.B., Greden J.F., Living with a depressed person, „Journal of Consulting and Clinical Psychology” 1987, nr 55(3), s. 347–352.
• [14] Coyne J.C., Thompson R., Palmer S.C., Marital quality, coping with conflict, marital complaints, and affection in couples with a depressed wife, „Journal of Family Psychology” 2002, nr 16(1), s. 26–37.
• [15] Creswell J.W., Projektowanie badań naukowych: metody jakościowe, ilościowe i mieszane, tłum. J. Gilewicz, UJ, Kraków 2013.
• [16] Czapów Cz., Wychowanie resocjalizujące. Elementy metodyki i diagnozy, PWN, Warszawa 1978.
• [17] Drożdżowicz L., Ogólna teoria systemów, [w:] Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny, red. de Barbaro B., Wydawnictwo UJ, Kraków 1999, s. 9–17.
• [18] Dunn J., Muun P., Becoming a family member: family conflict and the development of social understanding in the second year, „Child Development” 1985, nr 56, s. 480––492.
• [19] Field D., Osobowości rodzinne, tłum. Z. Kościuk, „Logos”, Warszawa 1996.
• [20] Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka, WN PWN, Warszawa 2001.
• [21] Giza-Poleszczuk A., Rodzina i system społeczny, [w:] Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, red. Marody M., „Scholar”, Warszawa 2002, s. 272–301.
• [22] Herzberger S.D., Przemoc domowa: perspektywa psychologii społecznej, tłum. E. Bielawska-Batorowicz, PARPA, Warszawa 2002.
• [23] Kwieciński Z., Edukacja wobec nadziei i zagrożeń współczesności, [w:] Humanistyka przełomu wieków, red. Kozielecki J., Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999, s. 51–77.
• [24] McWhirter J.J., McWhirter B.T., McWhirter A.M., Hawley McWhirter E., Zagrożona młodzież, tłum. H. Grzegołowska-Klarkowska, A. Basaj, PARPA, Warszawa 2001.
• [25] Namysłowska I., Terapia rodzin, PWN, Warszawa 1997.
• [26] Nowak B.M., Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne, PWN, Warszawa 2012.
• [27] Nowak S., Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 2007.
• [28] Olson D.H., Circumplex model of marital and family systems, „Journal of Family Therapy” 2000, nr 22, s. 144–167.
• [29] Olson D.H., McCubbin H.I., Barnes H., Larsen A., Muxen M., Wilson M. (red.), Family Inventories, Family Social Science, University of Minnesota, St. Paul (MN) 1985.
• [30] Olson D.H., Russell C., Sprenkle D., Circumplex model: systemic assessment and treatment of families, Haworth Press, New York 1989.
• [31] Opora R., Ewolucja niedostosowania społecznego jako rezultat zmian w zakresie odporności psychicznej i zniekształceń poznawczych, UG, Gdańsk 2009.
• [32] Opora R., Nieletni niedostosowani społecznie, lecz odporni psychicznie, [w:] Resilience. Teoria – badania – praktyka, red. W. Junik, PARPAMEDIA, Warszawa 2011, s. 29–43.
• [33] Patterson G.R., Reid J.B., Social interactional processes within the family: the study of the moment-by-moment family transaction in which human social development is imbedded, „Journal of Applied Developmental Psychology” 1984, nr 5, s. 237–262.
• [34] Radochoński M., Wybrane zagadnienia psychopatologii w ujęciu systemowej koncepcji rodzin, „Roczniki Socjologii Rodziny” 1998, t. X, s. 91–109.
• [35] Radochoński M., Systemowa charakterystyka środowiska rodzinnego wielokrotnych sprawców czynów przestępczych, „Roczniki Socjologii Rodziny” 1990, t. XI, s. 155––173.
• [36] Rutter M., Psychosocial resilience and protective mechanisms, „American Journal Orthopsychiatry” 1987, nr 57(3), s. 316–331.
• [37] Rutter M., Resilience concepts and findings: implications for family therapy, „Journal of Family Therapy” 1999, nr 21, s. 119–144.
• [38] Rutter M., Genetic influences on risk and protection: implications for understanding resilience, [w:] Resilience and vulnerability: adaptation in the context of childhood adversities, red. S.S. Luthar, Cambridge University Press, New York 2003, s. 489–509.
• [39] Ryś M., Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej, CMPPP MEN, Warszawa 2001.
• [40] Satir V., Rodzina. Tu powstaje człowiek, tłum. E. Wojtych, GWP, Gdańsk 2000.
• [41] Simons S.L., Whitbeck L.B., Conger R.D., Chyi-In W., Intergenerational transmission of harsh parenting, „Developmental Psychology” 1991, nr 27, s. 159–171.
• [42] Sorenson S.B., Rutter C.M., Transgenerational patterns of suicide attempts, „Journal of Consulting and Clinical Psychology” 1991, nr 59(6), s. 861–866.
• [43] Stanik J.M. (red.), Psychospołeczne uwarunkowania i mechanizmy kryminogenezy a zachowania paraprzestępcze i przestępcze, Wydawnictwo WSP TWP, Warszawa 2007.
• [44] Tryjarska B., Rodzina w ujęciu systemowym, [w:] Rodzice i dzieci. Psychologiczny obraz sytuacji problemowych, red. Milewska E., Szymanowska A., CMPPP MEN, Warszawa, s. 7–11.
• [45] Urban B., Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży, UJ, Kraków 2000.
• [46] Wolańczyk T., Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce, AM, Warszawa 2002.
• [47] Wysocka E., Ostafińska-Molik B., Rodzina w percepcji i doświadczeniach młodzieży prawidłowo i wadliwie przystosowanej – analiza porównawcza, w druku.

Identifiers

ISSN

2081-3767