O socjologii i logice. Paradoksy implikacji w badaniu ankietowym

• Authors: Weseliński Michał

Title variants

EN

On sociology and logic. Paradoxes of material implication in the survey research

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badanie postaw członków społeczeństwa za pomocą ankiety wymaga stawiania jasnych i jednoznacznych pytań. Ten warunek jednak nie zawsze jest spełniony, co uniemożliwia prawidłową interpretację wyników. W badaniach ankietowych Ireneusza Krzemińskiego znalazły się pytania dotyczące mordu w Jedwabnem, na które co trzeci ankietowany nie potrafił jednoznacznie odpowiedzieć. Badacze interpretują ten wynik jako rezultat nieznajomości faktów („prawdy o Jedwabnem”). Autor przekonuje, że jest to raczej kwestia źle sformułowanych pytań. Analizuje szczególny przypadek tzw. błędu wielu pytań w jednym – stwierdzenie o postaci implikacji (okresu warunkowego), z którym nie sposób się jednoznacznie zgodzić albo nie zgodzić, a zgadzając się albo nie zgadzając, można mieć na myśli zupełnie różne rzeczy. Zamiast ubolewać nad moralną i umysłową kondycją Polaków, należałoby najpierw lepiej sformułować pytania i ponownie zinterpretować wyniki ankiety – tak brzmi główna konkluzja artykułu.

EN

Examining the attitudes of members of society by means of a survey requires asking clear and unambiguous questions. This condition, however, is not always met, which prevents the correct interpretation of the results. Ireneusz Krzemiński’s surveys included questions about the murder in Jedwabne, which every third respondent could not answer unambiguously. Researchers interpret this result as a result of ignorance of the facts (“the truth about Jedwabne”). The author argues that this is rather a matter of poorly formulated questions. He analyzes a special case of so-called the error of many questions in one (complex question, double-barreled question) – a statement about the form of implication (conditional), with which it is impossible to explicitly disagree or disagree, and by agreeing or disagreeing you can mean completely different things. Instead of regretting the moral and mental condition of Poles, it would be better to first formulate questions properly and interpret the results of the survey again – that is the main conclusion of the article.

Keywords

PL

socjologia; badania ankietowe; błąd wielu pytań w jednym; paradoks implikacji; logika

EN

sociology; surveys; complex question; double-barreled question; material implication; logic

• Publisher: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej
• Journal: Bezpieczeństwo Obronność Socjologia
• Year: 2019
• Issue: 11/12
• Pages: 103-122

Dates

published

2020-02-17

Contributors

author

Weseliński Michał

• Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej Wojskowe Biuro Badań Społecznych

References

• Abercrombie N. i in., The Penguin Dictionary of Sociology, Penguin Books 2006.
• Babbie E., Podstawy badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• Gumański L., Prawda po prostu, „Ruch Filozoficzny” 2004, t. LXI, nr 4.
• Gumański L., Wprowadzenie w logikę współczesną, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990.
• Krzemiński I., Żydzi – problem prawdziwego Polaka. Antysemityzm, ksenofobia i stereotypy narodowe po raz trzeci, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.
• Lohfink G., Jezus z Nazaretu. Czego chciał. Kim był, Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów „W drodze”, Poznań 2012.
• Longman Dictionary of English Idioms, Longman Group Limited, Harlow–London 1979.
• Mała encyklopedia logiki, red. W. Marciszewski, Ossolineum, Wrocław 1988.
• Między logiką a wiarą. Z Józefem M. Bocheńskim rozmawia Jan Parys, Noir sur Blanc, Warszawa 1998.
• Musiał Z., Wolniewicz B., Ksenofobia i wspólnota. Przyczynek do filozofii człowieka, Wydawnictwo Antyk – Marcin Dybowski, Komorów 2010.
• Pszczołowski T., Umiejętność przekonywania i dyskusji, Wiedza Powszechna, Warszawa 1962.
• Smullyan R.A., A beginner’s guide to mathematical logic, Dover Publications, Mineola 2014.
• Stone L., Lurquin P.F., Geny, kultura i ewolucja człowieka. Synteza, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
• Szacki J., Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
• Szczurkiewicz T., Niektóre uwagi krytyczne o ankietach, [w:] tenże, Socjologia naukowa a socjologia popularna, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 2008.
• Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• Tokarz M., Argumentacja, perswazja, manipulacja. Wykłady z teorii komunikacji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
• Tokarz M., Elementy pragmatyki logicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
• Wolniewicz B., Filozofia i wartości III, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003.
• Wolniewicz B., Polska a Żydzi. O sprawach polsko-żydowskich i paru innych, 3S Media, Warszawa 2018.
• Wójcicki R., Wykłady z logiki z elementami teorii wiedzy, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2003.