Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkodę wyrządzoną decyzją administracyjną oraz prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego

• Authors: Lucyna Staniszewska

Title variants

EN

Liability for damages done by administrative decisions or by valid administrative court rulings

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia analizę odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej za szkody spowodowane działaniem organów administracji publicznej oraz władzy sądowniczej. Odpowiedzialność władzy publicznej za szkodę to zagadnienie bardzo szerokie. Treść artykułu koncentruje się jedynie na odpowiedzialności za akty władcze indywidualne, tj. orzeczenia sądowe i decyzje administracyjne. Obowiązująca w Polsce regulacja prawna umożliwia naprawienie szkody wyrządzonej zarówno przez działanie, jak i zaniechanie władzy publicznej. Instytucja odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za niezgodne z prawem, wadliwe działania organów władzy publicznej nabiera szczególnego znaczenia. Powodem tego stanu rzeczy jest wysoki stopień skomplikowania prawa oraz wkraczanie władzy publicznej w coraz to nowe obszary życia społecznego Zapewnienie skutecznej ochrony poszkodowanych wobec tych naruszeń jest jednym z ważniejszych zadań państwa demokratycznego. Przepisem obligującym do nowego spojrzenia na istniejącą już w prawie polskim instytucję odszkodowania jest art. 77 ust 1 Konstytucji RP regulujący odpowiedzialność odszkodowawczą organów władzy publicznej za działania niezgodne z prawem. W kontekście interpretacji doktryny i orzecznictwa omówiono przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, do których należą: działanie organu władzy publicznej, bezprawność działania, powstanie szkody oraz związek przyczynowy. W sposób szeroki ujęto rozważania dotyczące dochodzenia odszkodowania za szkody wyrządzone decyzją podlegającą weryfikacji w toku instancji. Zagadnienie to jest istotne, do dnia dzisiejszego brak jest bowiem spójnej i jasnej regulacji prawnej pozwalającej jednoznacznie stwierdzić, czy w przypadku nieostatecznej decyzji możliwe jest dochodzenie odszkodowania za szkody spowodowane jej wykonaniem. Artykuł sygnalizuje także potrzebę ewolucji tej odpowiedzialności w kierunku rozszerzenia ochrony prawnej poszkodowanych w związku z wykonywaniem władzy publicznej. Tymczasem judykatura stara się zawężać znaczenie kluczowego dla tego rodzaju odpowiedzialności pojęcia „bezprawność” i interpretować je w sposób oderwany od dotychczasowego ujęcia w prawie cywilnym.

EN

The subject of this paper is liability of the State Treasury for damages done by the State as a result of individual acts such as court rulings and administrative decisions issued in the course of administrative proceedings. The paper identifies the procedures and the necessary circumstances that must occur to make a claim for damages resulting from a defective decision or court ruling in administrative procedure. The institution of liability for damages is an essential element of a system of ensuring that the public administration bodies will act correctly. It also has a huge impact on the security of the rights of individuals against the effects of defective actions of those bodies. Each entity should have the right to be compensated for the damages done by illegal actions or failure to act by public bodies. The paper starts with the genesis of the institution of State liability for damages done by defective administrative decisions and court rulings in Poland and in other countries. Next it presents numerous amendments and regulations that have been added to allow claimants to pursue claims for damages done by the State. The premises of the liability of the State for damages (an action or an illegal action of public authorities, the damage caused and the causal link) have been analysed in light of the provisions of article 77 clause 1 of the Constitution of the Republic of Poland and in the context of legal doctrine and court rulings. The possibility of pursuing a claim for damages done by an ongoing decision, subject to a judiciary revision, has been broadly discussed as well. It is an essential issue because Polish legislation lacks, as yet, a coherent and clear regulation which would allow to state whether, in the case of a non-definitive decision, a claim may be made for damages caused by that decision before it became effective. Finally, State liability in tort and the understanding of the term “unlawfulness” as a separate term and not part of the civil law concept are discussed.

Keywords

PL

szkoda; odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa; niezgodne z prawem decyzje administracyjne i orzeczenia sądów; delikt państwowy; bezprawność władzy publicznej

EN

liability for damages of the State Treasury; liability of public authorities; public tort; harm; illegality; unlawfulness

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Prawa Publicznego
• Year: 2013
• Issue: 2
• Pages: 67-98

Contributors

author

Lucyna Staniszewska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Adamiak B., Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego a wadliwość decyzji administracyjnej, w: Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora zw. dra hab. Józefa Filipka, pod red. I. Skrzydło-Niżnik i in., Kraków 2001.
• Adamiak B., Wadliwość decyzji administracyjnej, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1986 nr 955, PRAWO CLVI.
• Adamiak B., Wadliwość decyzji administracyjnej, Warszawa 1986.
• Bagińska E., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
• Bagińska L., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, Warszawa 2009.
• Banaszczyk Z., Glosa do postanowienia z 9 czerwca 2006 r., IV CNP 48/06, OSP 2007, nr 780, poz. 126.
• Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem prawomocnym orzeczeniem lub niestateczną decyzją (art. 4171 § 2), „Palestra” 2006, nr 5–6.
• Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, Warszawa 2012.
• Bieniek G., Ciepła H., Dmowski S., Gudowski J., Kołakowski K., Sychowicz M., Wiśniewski T., Żuławska C., Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, Warszawa 2006.
• Błaszczak Ł., Szynal M., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, „Prawo Spółek” 2005, nr 4.
• Borkowski J., Zmiana i uchylenie ostatecznych decyzji administracyjnych, Warszawa 1967.
• Bosek L., Bezprawie legislacyjne, Warszawa 2007.
• Bosek L., Uwagi na tle orzeczenia SN w sprawie skutków odszkodowawczych decyzji podatkowych uchylonych w toku instancji, „Rejent” 2003, nr 1.
• Czeszejko-Sochacki Z., Wznowienie postępowania jako skutek pośredni orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2000, z. 2.
• Dauter B., Gruszczyński B., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011.
• Dawidowicz W., Ogólne postępowanie administracyjne, Warszawa 1962.
• Dzienis P., Odpowiedzialność cywilna władzy publicznej, Warszawa 2006.
• Ereciński T., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, w: Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, pod red. A. Nowickiej, Poznań 2005.
• Fargrieve D., Andenas M., Bell J., Tort liability of public authorities in comparative perspective, London 2002.
• Gęsiak J., Od nieodpowiedzialności po bezprawność – ewolucja zasad odpowiedzialności Skarbu Państwa, w: Rozprawy prawnicze. Księga Pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, pod red. L. Ogiegły, W. Popiołka, M. Szpunara, Kraków 2005.
• Gniewek E. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2008.
• Gruszecki K., Odszkodowanie za szkodę wywołaną wadliwą decyzją administracyjną – polemika z S. Mazurkiem, „Monitor Prawniczy” 1998, nr 6.
• Gudowski J., Cywilnoprawna odpowiedzialność sędziego z uwzględnieniem aspektów historycznych i prawno-porównawczych, w: Rozprawy prawnicze. Księga Pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, pod red. L. Ogiegły, W. Popiołka, M. Szpunara, Kraków 2005.
• Hellner J., The New Swedish Tort Liability Act, „The American Journal of Comparative Law” 1974, vol. 22, no. 1.
• Jakimowicz W., O kwestii prejudycjalnej w jurysdykcyjnym postępowaniu administracyjnym, „Samorząd Terytorialny” 2003, nr 10.
• Kamiński M., Nieważność decyzji administracyjnej, Kraków 2006.
• Kozłowski Ł., Glosa do wyroków SN z 31 III 2006 r., IV CNP 25/05 oraz z 7 VII 2006 r., I CNP 33/06, „Przegląd Sądowy” 2008, nr 7–8.
• Litwińczuk H., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wadliwą decyzję podatkową, „Samorząd Terytorialny” 2007, nr XLVII.
• Łojewski B., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone nieprawomocnym orzeczeniem sądu cywilnego, w: Prawo CCCVIII Prace z prawa cywilnego. Dla uczczenia pamięci Profesora Jana Kosika, pod red. P. Machnikowskiego, Wrocław 2009.
• Mazurek S., Problem odszkodowania za szkodę wywołaną wadliwą decyzją administracyjną, „Monitor Prawniczy” 1998, nr 4.
• Mączyński A., Bezpośrednie stosowanie konstytucji przez sądy, „Państwo i Prawo” 2000, z. 5.
• McBride N.J., Bagshaw R., Tort Law, Harlow 2001.
• Parchomiuk J., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone orzeczeniami i decyzjami podlegającymi weryfikacji w toku instancji, w: Standardy wykonywania władzy publicznej, pod red. K. Miaskowskiej-Daszkiewicz, R.M. Pal, Stalowa Wola–Lublin 2008.
• Pietrzkowski H., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, „Przegląd Sądowy” 2005, nr 4.
• Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania część ogólna, Warszawa 2008.
• Radwański Z., Zielona Księga, Warszawa 2006.
• Safjan M., Matuszyk K.J., Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, Warszawa 2009.
• Safjan M., Odpowiedzialność na podstawie art. 77 Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 1999, nr 4.
• Safjan M., Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej po 1 września 2004 roku, Warszawa 2004.
• Safjan M., Rekomendacje Rady Europy Nr (84) 15 z 18 września 1984 r. w sprawie odpowiedzialności władzy publicznej a stan obowiązujący w Polsce, w: Standardy prawne Rady Europy. Testy i komentarze, t. II, Prawo cywilne, pod. red. M. Safjana, Warszawa 1995.
• Sanetra W., Uwagi o skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, „Przegląd Sądowy” 2005, nr 9.
• Skoczylas J.J., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez władzę publiczną, Warszawa 2005.
• Starościak J., Postępowanie administracyjne, w: System prawa administracyjnego, t. III, pod red. T. Rabskiej, J. Łętowskiego, Warszawa 2006.
• Stęblewski M., Artykuł 77 ust. 1 Konstytucji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Wybrane zagadnienia, „Samorząd Terytorialny” 2007, nr XLVII.
• Szubielska D., Daleka droga do naprawienia szkody, „Rzeczpospolita” 2010, nr 30.
• Świderski K., Odpowiedzialność za szkody spowodowane działaniem władzy publicznej, „Samorząd Terytorialny” 2001, nr 6.
• Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011.
• Trzaskowski R., Odpowiedzialność odszkodowawcza za nieostateczną decyzję podatkową, „Palestra” 2007, nr 5–7.
• Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2008.
• Woś T., Knysiak-Molczyk H., Romańska M., Postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2010.
• Zieliński A., Ochrona przed szkodami wyrządzonymi przez organy władzy publicznej wadliwą wykładnią prawa cywilnego, w: Rozprawy prawnicze. Księga Pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, pod red. L. Ogiegły, W. Popiołka, M. Szpunara, Kraków 2005.

Notes

PL

I. Artykuły

EN

I. Papers

Identifiers

ISBN

978-83-232-2599-7