Kryzys debaty publicznej w polskiej demokracji a pop-polityka

• Authors: Bartoszek Adam

Title variants

EN

The crisis of the public debate in Polish democracy and pop politics

Abstracts

PL

W artykule jest dyskutowany problem kryzysu debaty publicznej w Polsce, który przejawia się w agresywnej konfrontacji liberalnych i konserwatywnych elit władzy. Językowe praktyki piętnowania i wykluczania przeciwników ilustrują zmianę reguł komunikacji politycznej w następstwie wykorzystania cyfrowego obrazowania i replikowania nowych form przekazu. Autor przyjmuje definicję pop-polityki jako sieciowego „profilowania orientacji politycznych” w dyskursie publicznym prowadzonym za pomocą cyberkomunikacji i mediów społecznościowych. Pop-politykę można opisać jako rywalizacyjny spektakl medialny nakierowany na: neutralizację wizerunków politycznych, dyskredytację społecznego oporu, zniechęcanie do udziału w protestach wobec władzy. W niniejszym artykule analizowana jest natomiast jako zestaw praktyk komunikacyjnych wyrastających ze sprzeczności procesów globalizacji, neoliberalnej ekonomii i strukturalnej dekompozycji obywatelskiej opinii publicznej. Pop-polityka łączy reguły rytualizacji dyskursów, uwiedzenia publiczności z siłą resentymentów społecznych oraz imitacyjną rywalizacją i poszukiwaniem „kozłów ofiarnych”. Rywale polityczni budują domeny symboliczne w celu identyfikowania uczestników kulturowej wspólnoty. Polski konserwatyzm zdominował dyskursy pop-polityki kodami etnicznego patriotyzmu, afirmacji narodowych tradycji i paternalizmu władzy organizującej wspólnotę i udzielającej schronienia przed multikulturowymi zagrożeniami.

EN

This article discusses the symptoms of the crisis in public debate in Poland as an aggressive confrontation of liberal and conservative power elites. The language practices of stigmatising and excluding opponents express the change in the rules of political communication as a result of digital imaging and the replication of new forms of communication. The author expresses the hypothesis of pop politics as a network “profiling of political orientations” in the public discourse through cyber communication and social media. It defines its features as a competitive media spectacle aimed at neutralising political images; discrediting social resistance; and discouraging participation in protests against the authorities. He analyses pop politics as a set of communication practices arising from the contradictions of globalisation processes, neo-liberal economics and the structural decomposition of civic public opinion. It combines the rules of ritualising discourses, seducing the audience with the strength of social resentments, and imitative rivalry and the search for “scapegoats”. Political rivals build symbolic domains to identify participants of a cultural community. Polish conservatism has dominated the discourses of pop politics with codes of ethnic patriotism, the affirmation of national traditions and the paternalism of power, which organises the community and provides shelter against multicultural threats.

Keywords

PL

opinia publiczna; spektakle polityki; wirtualizacja dyskursów; profilowanie orientacji politycznych; domeny symboliczne; resentyment; konserwatywny paternalizm

EN

public opinion; political performances; virtualization of discourses; political orientation profiling; symbolic domains; resentment; conservative paternalism

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2018
• Volume: LXVII (67)
• Issue: 2
• Pages: 65-91

Contributors

author

Bartoszek Adam

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Abucewicz Monika. 2012. „Postmodernizm z perspektywy krytycznej teorii kultury czyli o dominacji ideologii neoliberalnej i współczesnych mechanizmach kontroli”. Normy, Dewiacje i Kontrola Społeczna 13: 80–104.
• Abramowicz Bartosz. 2011. „Koncepcja demokracji deliberacyjnej jako odpowiedź na postulaty usprawnienia demokracji przedstawicielskiej”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny LXXIII/4: 215–229.
• Adamowicz Tomasz. 2013. „Przyczyny i skutki I fazy kryzysu finansowego lat 2007–2009 w wybranych krajach na świecie”. Polityki Europejskie. Finanse i Marketing 9(58): 9–21. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
• Armingeon Klaus, Kai Guthmann. 2014. „Democracy in crisis? The declining support for national democracy in European countries, 2007–2011”. European Journal of Political Research 53(3): 423–442.
• Banasik Aneta. 2002. Jak uwodzą politycy. Język marketingu politycznego w kampanii wyborczej ‘97. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Castells Manuel. 2013. Władza komunikacji. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Ciołkiewicz Paweł. 2009. „Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej według Jürgena Habermasa – koncepcja, krytyka, zastosowania”. Media, Kultura, Społeczeństwo 1(4): 175–189.
• Ćwilak Dariusz. 2018. „Wyborcza broń masowego rażenia”. Newsweek Polska 14, wydanie z dnia 26.03–02.04: 4–87.
• Czyżewski Marek. 2010a. Trzy rodzaje dyskursu. W: Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski (red.), 18–34. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Czyżewski Marek. 2010b. W stronę teorii dyskursu publicznego. W: Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski (red.), 49–117. Warszawa. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Deutsch Karl W. 1968. The analysis of international relations. New York. Ed. Engelwood Cliffs.
• Dybel Paweł. 2015. Dylematy demokracji. Kontekst polski. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Fleischer Michel. 2007. Ogólna teoria komunikacji. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Gaworski Tomasz. 2011 „Europejska walka z islamskim terroryzmem”. Dialogi Polityczne. 14: 131–147.
• Gąciarz Barbara. 2008. Słabości i szanse demokracji w Polsce. Ład społeczny a rozwój demokracji w dobie modernizacji. W: Strukturalne podstawy demokracji, A. Rychard (red.), 83–108. Warszawa. Wydawnictwo IFiS PAN.
• Girard René. 1987. Kozioł ofiarny. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
• Girard René. 2006. Początki kultury. Kraków. Wydawnictwo Znak.
• Gowra Robert.2017. „Computational propaganda in Poland: False amplifiers and the digital public sphere”. Working Paper 4: 1–36.
• Graszewicz Maurycy. 2011. Polski system polityczny. Semantyki i struktury komunikacji politycznej. Wrocław. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Habuda Ludwik. 2010. Prawa i Sprawiedliwości Rzeczpospolita Polska. Opole. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Jasiecki Krzysztof. 2008. Integracja z Unią Europejską jako strukturalna determinanta polskiego systemu politycznego. W: Strukturalne podstawy demokracji, A. Rychard (red.), 223–250. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Jaskułowski Krzysztof. 2010. „Koncepcja sfery publicznej Jurgena Habermasa”. Spotkania Europejskie 3: 69–86. Wrocław.
• Jastrzębski Jerzy. 2009. Na rynku wartości. O mediach i etyce dziennikarskiej. Wrocław. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Jessop Bob. 2008. Kulturowa ekonomia a struktura dyskursu. W: Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, A. Duszak i N. Fairclough (red.), 121–148. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Język IV Rzeczypospolitej. 2010. M. Czerwiński, P. Nowak, R. Przybylska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin.
• Kampka Agnieszka. 2014. Debata publiczna. Zmiany społecznych norm komunikacji. Warszawa: Wydawnictwo Oficyna Naukowa.
• Koza Michał. 2015. „Czy znasz ten mem? Pragmatyka i polityka internetowych wspólnot interpretacyjnych”. Teksty Drugie 3: 236–245. Kraków.
• Kurczewska Joanna. 2004. Inne niepokoje polskie (zamiast zakończenia). W: Niepokoje polskie, H. Domański, A. Ostrowska, A. Rychard. (red.), 401–448. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Laska Artur. 2006. Technokratyczne spłaszczenie dyskursu o sprawiedliwości społecznej w sieci polityki globalnej. W: Globalizacja – pomiędzy polityką a ekonomią, D. Karnowska, M. Szatlach (red.), 37–68. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Lewiński Dominik. 2007. Media i polityka. Interferencyjna koncepcja mediatyzacji. W: Media
• w Polsce. Pierwsza władza IV RP?, M. Sokołowski (red.), 349–359 Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Leszczuk-Fiedziukiewicz Anna. 2011. „Internet jako narzędzie kreowania wizerunku polityka”. Nowe Media 2: 31–54.
• Markowski Radosław. 2004. Populizm a demokracja: ujęcia, dylematy, kontrowersje. W: Populizm a demokracja, R. Markowski (red.), 11–32. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Meerman David Scott. 2017. The new rules of marketing & PR. Hoboken. John Wiley & Sons,
• Matteralt Armand, Matterald Michele. 2001. Teorie komunikacji. Krótkie wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Migalski Marek. 2017. Budowanie narodu. Przypadek Polski w latach 2015–2017. Łódź: Wydawnictwo Liberte!
• Nijakowski Lech M. 2006. Domeny symboliczne. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Noelle-Neumann Elisabeth. 2004. Spirala milczenia. Opinia publiczna – nasza skóra społeczna. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Nowicka-Fronczak Magdalena. 2018. Antyinteligenckość jako strategia komunikacyjna w debacie publicznej w Polsce. W: Od inteligencji do postinteligencji. Wątpliwa hegemonia,
• P. Kulas, P. Śpiewak (red.), 72–101. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Piotrowski Andrzej. 2010. Wewnętrzna dynamika kształtowania się rytualnego chaosu. W: Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski (red.), 35–44. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Polkowska Laura. 2015. Język prawicy. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Raciborski Jacek. 2011. Obywatelstwo w perspektywie socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Raport gęgaczy. 2016. O kłamstwach, manipulacjach i prawdziwych zamiarach środowiska PiS.
• P. Rachtan, A. Czarnecka (red.). Warszawa–Opole: SCRPIPTORIUM.
• Rawls John. 1998. Liberalizm polityczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sartori Giovanni. 1994. Teoria demokracji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Skarżyńska Krystyna. 2011. Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Standing Guy. 2011. Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Standing Guy. 2014. Karta prekariatu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Stiglitz Joseph E. 2015. Cena nierówności. W jaki sposób dzisiejsze podziały społeczne zagrażają naszej przyszłości? Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Woodward Gary C. 1998. Korupcja dyskursu politycznego: jego cztery odmiany. W: Władza i społeczeństwo, tom II. J. Szczupaczyński (red.), 207–215. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Żuk Piotr. 2013. Wstęp. Stary autorytaryzm w nowym przebraniu. W: Kulturowo-społeczne uwarunkowania autorytaryzmu, P. Żuk (red.), 7–14. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• https://www.gosc.pl/doc/2777841.Internet-w-Polsce-jest-prawicowy [dostęp: 25.08.2018].
• http://www.gazetakrakowska.pl/artykul/8866523,prawo-i-sprawiedliwosc-kroluje-w-polskiminternecie-pomaga-w-tym-zdyscyplinowana-armia-trolli,id,t.html [dostęp: 25.08.2018].
• https://natemat.pl/210925,platna-prawica-jak-trolle-konserwatystow-i-putina-trzesa-polskiminternetem [dostęp: 25.08.2018].
• http://nietylko.natemat.pl/87261,ranking-blogow-politykow-blogerzy-natemat-w-czolowce [dostęp: 25.08.2018].
• http://niezalezna.pl/67751-internet-smieje-sie-z-hejterow-platformy-obywatelskiej-obejrzyjmemy-i-wideo [dostęp: 25.08.2018].
• http://opole.wyborcza.pl/opole/1,111632,20064486,w-polsce-latwo-zostac-lewakiem-ale-co-toznaczy.html?disableRedirects=true [dostęp: 20.08.2018].
• https://natemat.pl/160039,samozwancze-internetowe-wyrocznie-jak-prawicowe-strony-obnazaja-manipulacje-same-manipulujac [dostęp: 20.08.2018].
• http://wiadomosci.dziennik.pl/opinie/artykuly/509159,jadwiga-staniszkis-o-trybunale-konstytucyjnym-rzadzie-pis-i-andrzeju-dudzie.html?utm_source=powiazane-w-art&utm_medium= link [dostęp: 25.08.2018].
• https://wpolityce.pl/polityka/340364-prof-glinski-na-kongresie-pwp-bez-archipelagu-polskoscinie- byloby-w-polsce-demokracji [dostęp: 14.11.2018].