Ekonomia behawioralna jako nowy nurt ekonomii - zarys problemtyki

• Authors: Zalega Tomasz

Title variants

EN

Behavioural Economics as a New Trend in Economics – An Overview

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Ekonomia behawioralna jest szybko rozwijającym się nurtem współczesnej ekonomii, powiązanym z badaniami empirycznymi i eksperymentalnymi. Wyróżniającą się cechą ekonomii behawioralnej jest jej interdyscyplinarność. Obserwacja podmiotów wymaga badań psychologicznych i socjologicznych, a budowanie teorii behawioralnych integracji wiedzy płynącej z nauk społecznych. Wymaga to od ekonomistów nie tylko poszerzenia obszaru zainteresowań, ale zerwania z założeniem racjonalności podmiotów. Ekonomia behawioralna oznacza więc wyjście poza wąskie granice narzucone przez koncepcję homo oeconomicus. Celem artykułu jest przybliżenie dokonań ekonomii behawioralnej. Przedstawione w opracowaniu zagadnienia nie opisują całego jej spektrum, a jedynie wybrane elementy. W pierwszej części tekstu skupiono się na związkach ekonomii z psychologią oraz genezie, pojęciu i cechach ekonomii behawioralnej. W dalszej części artykułu mówiono najważniejsze zarzuty wobec podejścia behawioralnego w ekonomii, a także przedstawiono behawioryzm w innych nurtach ekonomii. Ważniejsze wnioski kończą niniejsze opracowanie.

EN

Behavioural economics is a fast developing field in modern economics and is associated with empirical and experimental studies. A distinct characteristic of behavioural economics is its multidisciplinary nature. The observation of subjects requires psychological and sociological research, and, in order to define behavioural theories, it is necessary to integrate the knowledge developed within social sciences. Hence, economists must not only extend their area of interest, but also abandon the assumption about rational individuals. Behavioural economics thus goes beyond the narrow limits imposed by the homo oeconomicus concept. This article aims to present the achievements of behavioural economics. The issues presented in this study do not describe the whole range of behavioural economics, but only refer to selected elements. The first part focuses on the relationship between economics and psychology, and the origins, concept and characteristics of behavioural economics. Further, the most important objections against the behavioural approach to economics are discussed, together with behaviourism in other trends in economics. Finally, major conclusions end this study.

Keywords

PL

ekonomia behawioralna; psychologia decyzji; wybór; homo oeconomicus; ekonomia ewolucyjna; ekonomia eksperymentalna; neuroekonomia; makroekonomia behawioralna; finanse behawioralne

EN

behavioural economics; behaviourism; psychology of decisions; choice; homo economicus; evolutionary economics; experimental economics; neuroeconomics,; behavioural macroeconomics; behavioural finance; neuroaccounting

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Nauk Ekonomicznych
• Journal: Studia i Materiały
• Year: 2015
• Issue: 1/2015 (18)
• Pages: 7-25

Dates

published

2015-07-15

Contributors

author

Zalega Tomasz

• Katedra Gospodarki Narodowej, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Akerlof, G.A. (2002). Behavioral Macroeconomics and Macroeconomics Behavior. The American Economic Review, 92(3).
• Akerlof, G.A. i Kranton R.E. (2010). Identity Economics. How our identities shape our work, wages and well-being. Princeton–Oxford: Princeton University Press.
• Akerlof, G.A. i Shiller, R.J. (2009) Animal Spirits. How Human Psychology Drives the Economy, and Why It Matters for Global Capitalism. Princeton– Oxford: Princeton University Press.
• Angner, E. i Loewenstein, G. (2006). Behavioral Economics. W: P. Thagard i J. Woods (red.), Handbook of the Philosophy of Science. Amsterdam: Elsevier.
• Ariely, D. (2010). Schyłek tradycyjnej ekonomii. Harvard Business Review Polska, styczeń.
• Artienwicz, N. (2008). Rachunkowość behawioralna jako interdyscyplinarny nurt rachunkowości i społecznych nauk o zachowaniu. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 71(127).
• Brinberg, J.G. i Ganguly, A.R. (2012). Is Neuroaccounting Waiting in the Wings? An Essay. Accoutning, Organizations and Society, 37.
• Brzezicka, J. i Wiśniewski, R. (2012). Behawioralne aspekty rynku nieruchomości. Studia i Materiały Towarzystwa Naukowego Nieruchomości, 20(2).
• Brzeziński, M., Gorynia, M. i Hockuba, Z. (2008). Ekonomia a inne nauki społeczne na początku XXI w. Między imperializmem a korporacją. Ekonomista, 2.
• Byrne, A. (1994). Behaviourism. W: S. Guttenplan (red.), A Companion to the Philosophy of Mind. London: Blackwell.
• Camerer, C.F. (2006). Behavioral Economics. W: R. Blundell, W.K. Newey i T. Person (red.), Advances in Economics and Econometrics: Volume I: Theory and Application, Ninth World Congress (Econometric Society Monographs). Cambridge: Cambridge University Press.
• Camerer, C.F. (2007). Neuroeconomics: Using Neuroscience to Make Economic Prediction. The Economic Journal, 117(519).
• Camerer, C.F., Loewenstein, G. i Rabin, M. (red.) (2001), Advances in Behavioral Economics. Princeton New York: Princeton University Press.
• Clark, J.M. (1918). Economics and Modern Psychology. Journal of Political Economy, 26(1).
• Cyert, R. i March, J. (1963). Behavioral Theory of Firm. Oxford: Blackwell.
• Davis, R.K. (1963). The Value of Outdoor Recreation: An Economic Study of the Maine Woods. Harvard University: Dissertation.
• Dickhaut, J., Basu, S., McCabe, K. i Waymire, G. (2010). Neuroaccounting: Consilience between in the Biologically Evolved Brain and Culturally Evoolved Accounting Principles. Accounting Horizons, 24(2).
• Dopfer, K. (2004). The Economic Agent as Rule Maker and Rule User: Homo Sapiens Oeconomicus. Journal of Evolutionary Economics, 14.
• Dopfer, K. i Potts, J. (2004). Evolutionary realism: a new ontology for economics. Journal of Economic Methodology, 11(2).
• Dosi, G. (1991). Some Thoughts on the Promises, Challenges and Dangers of an “Evolutionary Perspectives in Economics”. Journal of Evolutionary
• Economics, 1.
• Duch, W. (2008). Perspektywy neuromarketingu. W: H. Mruk i M. Sznajder (red.), Neuromarketing. Interdyscyplinarne spojrzenie na klienta. Poznań: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Encyclopedia of Neuroscience (2008). Springer Science + Business Media LLC, Radical Behaviorism.
• Etzioni, A. (1988). The Moral Dimension. Toward a New Economics. Free Press.
• Flejterski, S. (2007). Metodologia finansów. Podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Frantz, R. (2013). Frederick Hayek’s behavioral economics in historical context. W: R. Frantz i R. Leeson (red.), Behavioral Economics and Hayek. New York: Palgrave Macmillan.
• Glapiński, A. (2013). Kwestie metodologiczne podejścia ewolucyjnego w ekonomii. Gospodarka Narodowa, 5–6.
• Godłów-Legiędź, J. (2013). Ekonomia behawioralna: Od koncepcji racjonalności do wizji ustroju ekonomicznego. Ekonomia, 4(25).
• Guala, F. (2005). The Methodology of Experimental Economics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Harrison, G.W. (2008). Neuroeconomics: A Critical Reconsideration. Economics and Philosophy, 24.
• Hauser, M.D. (2006). Moral Minds: How Nature Designed our Universal Sense of Right and Wrong. New York: HarperCollins (Ecco press).
• Hosseini, H. (2011). George Katona: A founding father of old behavioral economics. The Journal of Socio-Economics, 40.
• Jaśkowski, P. (2009). Neuronauka poznawcza. Jak mózg tworzy umysł. Warszawa: VizjaPress&IT.
• Kahneman, D. i Tversky, A. (1979). Prospect Theory: An Analysis of Decisions under Risk. Econometrica, 47.
• Katona, G. (1975). Psychological Economics. Amsterdam–London–New York: Elsevier Scientific Publishing Company.
• Katona, G. i Mueller, E. (1954). A Study of Purchase Decisions in Consumer Behavior. New York: New York University Press.
• Krawczyk, M. (red.) (2012). Ekonomia eksperymentalna. Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business.
• Leibenstein, H. (1979). A Branch of Economics is Missing: Micro-Mictro Theory. Journal of Economics Literature, July.
• Lesourne, J. (1977). A Theory of the Individual for Economic Analysis. Amsterdam: North Holland Publishing Company.
• Marek, T. (2006). Neuronauka – nowa perspektywa badawcza, nowe wyzwania. W: P. Oleś i S. Steuden (red.), Neuronauka. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
• Matuszczak, W. (2005). Finanse behawioralne. Master of Business Administration, 1.
• Mayer, W. (1982). The Research Program of Economics and Relevance of Psychology. British Journal of Psychology, 21.
• McCabe, K.A. (2008). Neuroeconomics and the Economic Sciences. Economics and Philosophy, 24(3).
• Nelson, R. i Winter, S. (2002). Evolutionary Theorizing in Economics. Journal of Economic Perspectives, Spring.
• Pesendorfer, W. (2006). Behavioral Economics Comes of Age. Journal of Economic Literature, 44(3).
• Polowczyk, J. (2009). Podstawy ekonomii behawioralnej. Przegląd Organizacji, 12.
• Rachlin, H. (1995). Self-control: Beyond commitment. Behavioral and Brian Sciences, 18.
• Samules (red.), Foundations of Research in Economics: How Do Economists Do Economics? Cheltenham: Edward Elgar.
• Shafrin, H. (2000). Beyond Greed and Fear. Understanding Behavioral Finance and the Psychology of Investing. Boston: Harvard Business School Press.
• Shermer, M. (2008). The Mind of the Market: How Biology and Psychology Shape Our Economic Lives. New York: A Holt Paperback, Henry Holt and Company, LLC.
• Simon, H.A. (1955). A Behavioral Model of National Choice. Quarterly Journal of Economics, 69.
• Simon, H.A. (1976). Model of Discovery and Topic in the Methods of Science. Dordrecht, Holland-Boston: D. Reidel Pub. Co.
• Skinner, B.F. (2002). Pół wieku behawioryzmu. W: T.W. Wann (red.), Behawioryzm i fenomenologia: różne ujęcia współczesnej psychologii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Smith, A. (1989). Teoria uczuć moralnych. Warszawa: PWN.
• Smith, V.I. (1994). Economics in the Laboratory. Journal of Economic Perspective, 8(1).
• Solek, A. (2010). Ekonomia behawioralna a ekonomia neoklasyczna. Zeszyty Naukowe PTE, 8.
• Stephan, E. (1999). Die Rolle von Urteilsheuristiken bei Finanzentscheidungen: Ankereffekte und kognitive Verfugbarkeit. W: L. Fischer, T. Kutsch i E. Stephan (red.), Finanzpsychologie. Munchen: Oldenbourg.
• Stephan, E. i Kiell, G. (2000). Decision Processes in Professional Investors: does expertise moderate judgemental biases Wien: IAREP/SABE Proceeding.
• Strelau, J. (red.) (2003). Psychologia. Podręcznik akademicki, Tom 1. Gdańsk: GWP.
• Thaler, R.H. (1992). The Winner’s Curse: Paradoxes and Anomalies of Economic Life. New York: The Free Press.
• Thaler, R.H. (1996). Doing Economics without Homo Oeconomicus. W: S.G. Medema, W.J.
• Thaler, R.H. (1999). Mental accounting matters choice. Journal of Behavioral Decision Making, 12.
• Thaler, R.H. (2000). Od Homo Oeconomicus do Homo Sapiens. Gospodarka Narodowa, 7–8.
• Thaler, R.M. i Shefrin, H.M. (1988). The Behavioral Life-Cycle Hypothesis. Economics Inquiry, 26(4).
• Tomer, J.F. (2007). What Is Behavioral Economics? The Journal of Socio-Economics, 36.
• Wasserman, E. (1990). Behaviorism. W: R.A. Wilson i F.C. Keil (red.), The MIT Encyclopedia of the Cognitive Sciences. Cambridge MA: The MIT Press.
• Watson, J.B. (1990). Psychologia, jak widzi ją behawiorysta. W: W. Szewczuk (red.) Behawioryzm oraz psychologia, jak widzi ją behawiorysta. Warszawa: PWN.
• Wärneryd, K.E. (2004). Psychologia i ekonomia. W: T. Tyszka (red.), Psychologia ekonomiczna. Gdańsk: GWP.
• Weber, M. i Camerer, C.F. (1998). The disposition effect in securities trading: An experimental analysis. Journal of Economic Behavior and Organization, 32(2).
• Wilkinson, N. (2008). An Introduction to Behavioral Economics. New York: Palgrave Macmillan.
• Witt, U. (2003). The Evolving Economy. Essays on the Evolutionary Approach to Economics. Cheltenham, Northampton, Massachusetts: Edward Elgar.
• Zalega, T. (2012). Rationality and Methods of Research Into Consumer Market Behavior. Equilibrium, 7(4).
• Zalega, T. (2014). Consumer and consumer behavior in neoclassical and behavioral economic approach. Konsumpcja i Rozwój, 4.
• Zaleśkiewicz, T. (2008). Neuroekonomia. Decyzje, 9.
• Zaleśkiewicz, T. (2011). Psychologia ekonomiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Zamiara, K. (1987). Behawioryzm. W: Z. Cackowski, J. Kmita i K. Szaniawski (red.), Filozofia a nauka. Zarys encyklopedyczny. Wrocław: PAN.
• Zielonka, P. (2003). Czym są finanse behawioralne, czyli krótkie wprowadzenie do psychologii rynków finansowych. Materiały i Studia NBP, 158.

Identifiers

ISSN

1733-9758

DOI

10.7172/1733-9758.2015.18.1