Autentyzm zabytkowej architektury i palimpsest w przestrzeni historycznej – nowe media a prezentacja dziedzictwa kulturowego

• Authors: Zapłata Rafał

Title variants

EN

Authenticity of historic architecture and palimpsest in the historical space – new media and presentation of the cultural heritage

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia wybrane zagadnienia związane z prezentacją i eksponowaniem zabytkowej architektury za pośrednictwem nowych mediów i technik cyfrowych. Tekst skupia się na problematyce autentyzmu zabytków oraz przestrzeni historycznej i współczesnej – pojmowanych jako palimpsest. Autentyzm, jako istotny element wartościowania zabytków, traktowany jest jako znaczący element podczas tworzenia cyfrowych odwzorowań i rekonstrukcji zabytków. Prezentacja dziedzictwa kulturowego, wspierająca się rzeczywistością wirtualną, a także rozszerzoną rzeczywistością (augmentacją), ukazana jest jako czasowe, nieinwazyjne i alternatywne rozwiązanie w eksponowaniu m.in. zróżnicowanych stylistycznie obiektów. Tytułowe technologie są również postrzegane jako sposób „uzupełniania” zmienionych lub nieistniejących już elementów obiektów oraz przestrzeni. Taka forma wpisywania cyfrowych obiektów do rzeczywistości tworzy specyficzny palimpsest – czasowe nakładanie cyfrowych obiektów – kształtując jednocześnie nowe relacje, interakcje z obiektami, jak i nową formę obcowania z dziedzictwem kulturowym. Tytułowe zagadnienia poddane są krytycznej analizie, która pozwala ukazać słabe strony zjawiska prezentacji „cyfrowych” obiektów zabytkowych, a także określić potencjał nowych technologii i postulaty badawcze.

EN

The article presents chosen aspects connected with presenting and exhibiting historic architecture with the use of new media and digital techniques. Focus is given to the problem of authenticity of heritage structures and to the palimpsest of historical and modern spaces. Authenticity, as an important element for the appraisal of heritage structures, is treated and an important issue while creating digital presentations and reconstructions of historic objects and structures. Presentation of cultural heritage, which bases upon virtual and augmented reality, is perceived to be a temporary, noninvasive and alternative solution for exhibiting, for example, stylistically complex objects. The technologies mentioned in the title are also perceived as a way to “complement” changed or no longer existent objects and landscapes, or their elements. This method of introducing digital objects into reality creates a characteristic palimpsest – a temporary overlap of digital objects. At the same time, it evokes new relations, new interactions with objects, as well as a new form of contact with cultural heritage. In the article, the main topics are subject to a critical analysis, which allows to show the disadvantages of presenting “digital” historic objects of structures, as well as to pinpoint the potential of new technologies and to pose further research questions.

Keywords

PL

zabytki; autentyzm; palimpsest; cyfryzacja; nowe media

EN

heritage; authenticity; palimpsest; digitization; new media

• Publisher: Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Journal: Architectus
• Year: 2016
• Issue: 1(45)
• Pages: 97-114

Contributors

author

Zapłata Rafał

• Wydział Nauk Historycznych i Społecznych, UKSW w Warszawie

References

• Zawojski P., Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii, POLTEX, Katowice 2010.
• Sroczyńska J., Współczesna prezentacja dziedzictwa kulturowego – przegląd wybranych dokumentów, „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2015, z. 6-A (9), (112), 183–196.
• Asanowicz A., Systemy rzeczywistości wirtualnej w architekturze, „Architecturae et Artibus” 2012, Nr 4, 5–12.
• Kluszczyński R.W., Światy możliwe – światy wirtualne – światy sztuki. Fragmenty teorii doświadczenia rzeczywistości wirtualnej, [w:] M. Ostrowicki (red.), Estetyka wirtualności, Universitas, Kraków 2004, 15–25.
• Rasmussen S.E., Odczuwanie architektury, Murator, Warszawa 1999.
• Mosaker L., Visualising historical knowledge using virtual reality technology, „Digital Creativity” 2001, Vol. 12, No. 1, 1–11.
• Nacher A., Geomedia – między mediami a lokalizacją, [w:] P. Celiński (red.), Kulturowe kody technologii cyfrowych, WSPA, Lublin 2011, 197–209.
• Maj A., Transgresje zmysłów w epoce augumentacji technologicznej, „Kultura Współczesna” 2013, Nr 3, 131–140.
• Rewers E., Post-Polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Universitas, Kraków 2005.
• Magnenat-Thalmann N., Papagiannakis G., Virtual Worlds and Augmented Reality in Cultural Heritage Applications, [w:] M. Baltsavias, A. Gruen, L. Van Gool, M. Pateraki (red.), Recording, Modeling and Visualization of Cultural Heritage, Taylor and Francis, London, 419–430.
• Maj A., Media w podróży, ExMachina, Katowice 2010, 49–50.
• Ostrowicki M., Doświadczenie telematyczne w rzeczywistości elektronicznego realis. Odczuwanie, „Kultura Współczesna” 2009, Nr 3(61), 160–172.
• Zapłata R., Zabytkowa architektura we współczesnym mieście – krajobraz miejski zmysłowo doświadczany. Wybrane zagadnienia prezentacji in situ historycznej zabudowy, [w:] B. Fredryczak, M. Ciesielski (red.), Krajobraz kulturowy, PTPN, Poznań 2014, 225–242.
• Brykowska M.E., Dokumentacja naukowa niezbędna dla ochrony i konserwacji zabytków architektury, „Rocznik Geomatyki” 2007, t. 7, z. 8, 115–132.
• Rouba B.J., Projektowanie konserwatorskie, „Ochrona Zabytków” 2008, Nr 1, 57–78.
• Konopacki J., Rozszerzona rzeczywistość – jako narzędzie wspomagające procesy analityczno-decyzyjne w architekturze i planowaniu przestrzennym, „Przestrzeń i Forma” 2014, Nr 21, 89–108.
• Święcka E., Czy zostaną dokumentacje...?, [w:] B. Szmygin (red.), System ochrony zabytków w Polsce – analiza, diagnoza, propozycje, PKN ICOMOS, Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków Urzędu Miasta Stołecznego Warszawa, Politechnika Lubelska, Lublin–Warszawa 2011, 105–109.
• Karta Krakowska, Kraków 2000, http://zabytki-tonz.pl/pliki/Karta%20Krakowska%202000.pdf [accessed: 31.12.2015].
• Tajchman J., Podstawowe zagadnienia metody konserwacji i restauracji dziedzictwa architektonicznego w zakresie zabytkowych budowli, [w:] B. Szmygin (red.), Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, MROZ ICOMOS, Politechnika Lubelska, Warszawa–Lublin 2008, 155–167.
• Małachowicz E., Podstawowe działania zabezpieczające i prace konserwatorskie przy zabytkach obronnych, [w:] P. Molski (red.), Ochrona zabytków architektury, Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji, Giżycko 1997, 84–92.
• Czechowicz J., Dylematy autentyzmu – pomiędzy trwałą ruiną a odbudową, „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2015, z. 6-A (9), (112), 41–58.
• Karta Wenecka. Postanowienia i Uchwały II Międzynarodowego Kongresu Architektów i Techników Zabytków w Wenecji w 1964 r., [w:] M. Konopka, B. Szmygin (red.), Vademecum konserwatorów zabytków, cz. I, Międzynarodowe prawo ochrony dziedzictwa kultury, Biuletyn ICOMOS, Warszawa 1996, 43–54.
• Wytyczne operacyjne do realizacji Konwencji światowego dziedzictwa, UNESCO, 2012, http://icomos.swiatowedziedzictwo.pl/icomos/images/dokumenty%20doktr%20i%20uchwaly/Wytyczne%20operacyjne_2012.pdf [accessed: 31.12.2015].
• Czerner O., Wartość autentyzmu w zabytkach, „Ochrona Zabytków” 1974, 27/3 (106), 180–183.
• Święcka E., Pojęcie autentyzmu i malarstwo ścienne, „Architectus” 2014, Nr 1(37), 41–47.
• Rouba B.J., Autentyczność i integralność zabytku – wyzwania konserwatorskie, [w:] M.L. Lewicka, Zamki, grody, ruiny. Waloryzacja i ochrona, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, PKN ICOMOS, Warszawa–Białystok 2009, 100–110.
• Tezy do Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami, „Wiadomości Konserwatorskie” 2004, Nr 15, 124–132.
• Dokument z Nara o autentyzmie, 1994, [w:] M. Konopka, B. Szmygin (red.), Vademecum konserwatorów zabytków, cz. I, Międzynarodowe prawo ochrony dziedzictwa kultury, Biuletyn ICOMOS, Warszawa 1996, 163–168.
• Kowalski T., Rekonstrukcja zabytków architektury. Teoria a praktyka, PKZ, Warszawa 1985.
• Kulig A., Rekonstrukcje architektoniczne – źródła i metody odtworzeń zabytków, „Czasopismo Techniczne” 2008, z. 7-A, 75–85.
• Kadłuczka A., Rekonstrukcja architektoniczna – realne czy wirtualne modelowanie rzeczywistości historycznej?, [w:] B. Krasnowolski (red.), Doktryny i realizacje konserwatorskie w świetle doświadczeń krakowskich ostatnich 30 lat, Wydawnictwo WAM–SKOZK, Kraków 2011, 209–223.
• Karta Londyńska. Zasady dotyczące komputerowych metod wizualizacji dziedzictwa kulturowego, 2009 (wersja 2.1) – http://www.londoncharter.org/fileadmin/templates/main/docs/london_charter_2_1_pl.pdf, [accessed: 31.12.2015].
• Bentkowska-Kafel B., Zabytek wirtualny: kryteria oceny i rola Karty Londyńskiej, [w:] A. Seidel-Grzesińska, K. Stanicka-Brzezicka (red.), Informatyka w historii sztuki. Stan I perspektywy rozwoju współczesnych technologii, WCTT PWr–UWr, Wrocław 2009, 72–81.
• Kościuk J., Wybrane problemy wykorzystania współczesnych technologii w dokumentacji remontowo-konserwatorskiej, [w:] J. Jasieńko i wsp. (red.), Problemy remontowe w budownictwie ogólnym i obiektach zabytkowych, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2006, 123–139; http://labscan3d.pwr.wroc.pl/images/stories/pdf/skanowanie_3D_REMO_2006 [accessed: 31.12.2015].
• Maj A., Palimpsest urbanistyczno-kulturowy. O złożoności krymskiego miasta Kercz, „Teksty z Ulicy. Zeszyt Kulturoznawczy” 2004, Nr 8, 41–57.
• Maj A., Mindware: technologie umysłu i umysł technologiczny w perspektywie antropologii mediów i badań nad komunikacją, [w:] P. Celiński (red.), Mindware. Technologie dialogu, Warsztaty Kultury, Filia Centrum Kultury w Lublinie, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie, Lublin, 181–198, http://www.mindware.wspa.pl/index.php/ [accessed: 31.12.2015].
• Benjamin W., Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1996, 201–238.
• Champion E., Bharat D., Dialing up the past, [w:] F. Cameron, S. Kenderdine (red.), Theorizing digital cultural heritage. A critical discourse, The MIT Press, Cambridge–London 2007, 333–347.
• Celiński P., Postmedia. Cyfrowy kod i bazy danych, UMCS, Lublin 2013.
• Kalitko K., Architektura między materialnością i wirtualności, UAM, Poznań 2005.
• Jelewska A., Sensorium. Eseje o sztuce i technologii, UAM, Poznań 2012.
• Podemski K., Socjologia podróży, UAM, Poznań 2005.
• Zawojski P., Czas cyberprzestrzeni, [w:] K. Wilkoszewska (red.), Czas przestrzeni, Universitas, Kraków 2008, 281–289.
• Zapłata R., Cyfryzacja w naukach o przeszłości – cyfrowe oblicza przeszłości, [referat zaprezentowany na konferencji pt. „Zwrot cyfrowy w humanistyce: Internet – Nowe media – Kultura 2.0”, Lublin, 25–26.10.2012], http://humanistykacyfrowa.umcs.lublin.pl/nagrania- audio/ [accessed: 31.12.2015].
• Kępczyńska-Walczak A., Zarządzanie dziedzictwem kulturowym w społeczeństwie opartym na wiedzy, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2014.
• Affelt W., Dziedzictwo transformowane: od autentycznych wrażeń do wirtualnej nudy, [w:] B. Szmygin (red.), System ochrony zabytków w Polsce – analiza, diagnoza, propozycje, PKN ICOMOS, Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków Urzędu Miasta Stołecznego Warszawa, Politechnika Lubelska, Lublin–Warszawa 2011, 139–161.

Identifiers

DOI

10.5277/arc160109