Przysłówki mimo woli i mimowolnie. Spojrzenie diachroniczne

• Authors: Żochowska, Natalia

Title variants

PL

Adverbs “mimo woli” and “mimowolnie”. Diachronic perspective

Abstracts

EN

Lexical units mimo woli i mimowolnie, functioning in the modern polish, are object of this article. Tidying up of certain historical facts concerning these two adverbs (and preposition mimo) helped with formulating hypothesis concerning it saying, that unit mimo woli semantically most probably derives from adverb mimowolnie. It “inherits” after it feature, which I am calling the identity of subjects, and which is for it, as for lexical unit, constitutive. The look at the history of studied expressions served also explaining, where from one of mistakes turning up at definitions of unit mimo woli is getting down. Majority of dictionary definitions of this expression - apart from the row of phrases close in meaning for the individual defined – contains the structure ‘wbrew woli’. Before preposition "mimo" meant both ‘bez’ as well as ‘wbrew’ – where in second from these meanings doesn't form the lexical unit with the noun a "wola", what's more, in our times isn't appearing in this meaning even in structures. By it today there is functioning a structure "wbrew woli". Appearance of the ‘wbrew woli’ in definitions of the adverb used in the contemporary Polish "mimo woli" most probably results from assigning to him the former significance – from the time, when wasn't still lexical unit.

PL

Przedmiotem artykułu są funkcjonujące we współczesnej polszczyźnie jednostki mimo woli i mimowolnie. Uporządkowanie pewnych faktów historycznych dotyczących tych dwu przysłówków (a także przyimka mimo) pomogło w sformułowaniu hipotezy mówiącej, że tożsamość podmiotów w znaczeniu mimo woli s e m a n t y c z n i e pochodzi od przysłówka mimowolnie. Spojrzenie na historię badanych wyrażeń posłużyło również wyjaśnieniu, skąd bierze się jeden z błędów pojawiających się w definicjach jednostki mimo woli. Większość słownikowych definicji tego wyrażenia – oprócz szeregu wyrażeń bliskoznacznych jednostce definiowanej – zawiera konstrukcję ‘wbrew woli’. Dawniej przyimek mimo znaczył zarówno ‘bez’ jak i ‘wbrew’ – z tym, że w drugim z tych znaczeń nie zleksykalizował się i nie tworzy jednostki języka z rzeczownikiem wola, co więcej, współcześnie nie występuje w tym znaczeniu nawet w konstrukcjach. Funkcjonuje za to dzisiaj konstrukcja wbrew woli. Pojawienie się komponentu ‘wbrew woli’ w definicjach używanego we współczesnej polszczyźnie przysłówka mimo woli wynika najprawdopodobniej z przypisywania jemu dawnego znaczenia – z czasu, gdy nie był jeszcze jednostką.

Keywords

EN

adverb; semantics; derivative-ness; relation body – mind; will; przysłówek; semantyka; pochodność; relacja ciało – umysł; wola

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series
• Year: 2015
• Volume: 4

Dates

published

2015

Contributors

author

Żochowska, Natalia

other

Uniwersytet Mikołaja Kopernika

other

Natalia Żochowska. Ur. 1984 r. w Toruniu. Ukończyła filologię polską na UMK, obecnie kończy studia doktoranckie z zakresu językoznawstwa. Zajmuje się semantyką przysłówków wyrażających czynności nieświadome i mimowolne. Publikowała m. in. w czasopiśmie „Linguistica Copernicana” i w „Poradniku Językowym”

other

[e-mail]

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11089/17830