O kilku zapomnianych pomysłach literackich Karoliny z Hołowniów Swarackiej (1815–1846)

• Authors: Berkan-Jabłońska, Maria

Title variants

PL

About several forgotten literary ideas of Karolina Swaracka (1815-1846)

Abstracts

PL

Artykuł omawia tematykę i formę trzech zachowanych powiastek autorstwa zapomnianej literatki doby romantyzmu, Karoliny z Hołowniów Swarackiej. Swój debiut w Wilnie na łamach „Atheneum” w roku 1843 zawdzięczała Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu, który uznał jej piśmiennicze próby za warte uwagi. Zmarła przedwcześnie pisarka nie miała jednak szans na pełny rozwój literacki, dlatego jej utwory można traktować bardziej jako zapowiedź talentu niż jego pełnowartościową realizację. Poruszają one jednak sporo interesujących kwestii, które powinno się odnotować w historii literatury kobiecej tej doby. Teatr małego miasteczka oraz Marzenia i rzeczywistość to historie podejmujące problem aspiracji naukowych kobiet, rozwiązywany co prawda przez autorkę po biedermeierowsku, ale też z uwzględnieniem warunków, w jakich przychodziło im określać wzajemne relacje między potrzebami emancypacyjnymi i intelektualnymi a wymaganiami obyczajowymi. Swaracka pokazuje także trudności, jakie bohaterki musiały rozstrzygnąć we własnym myśleniu i psychice, aby zdefiniować na nowo swą tożsamość społeczną i kulturową. W tym kontekście kreacje Alisi i Marii mogą zaskakiwać wieloma bardzo współczesnymi rysami. Również powiastka Nawrócona dotyczy trudnych zagadnień związku szlachcica i Żydówki, odważnie opowiada zarówno o rodzącym się a niepożądanym dla otoczenia uczuciu, jak i sile stereotypów, z jakimi bohaterowie muszą się sami zmagać. Temat podjęty przez Swaracką mógł zainspirować Kraszewskiego do napisania w kilka lat później Powieści bez tytułu.

EN

This article discusses the three stories of Carolina Swaracka, the Romantic Lithuanian writer, forgotten these days. Her debut in “Atheneum” in 1843 is owed to Joseph Ignacy Kraszewski, who recognized her attempts as worthy and interesting. In novels such as The Theatre of the Small Village or The Dreams and Reality Swaracka raises the problem of the new aspirations of women and shows the various responses of the environment on their emancipationist efforts. She also draws attention to the difficulties in defining new needs and ways of social existence by the women themselves. In another novel titled Converted Woman Swaracka describes the unconventional feeling between the Jewish girl and the young nobleman. The author emphasizes not only the force of stereotypes in society but also the impact of such stereotypes on the love of the young couple. A few years later Kraszewski wrote the similar story probably inspired by Swaracka’s concept. Although the heroines created by Swaracka are not artistically perfect, they have a lot of modern features which can be surprisingly appealing for the contemporary reader.

Keywords

EN

dziewiętnastowieczna emancypacja; „Atheneum”; Józef Ignacy Kraszewski; romantyczna literatura kobieca; żydowska bohaterka; literatka XIX wieku; the 19th century emancipation; Joseph Ignacy Kraszewski; the Romantic women’s literature; a Jewish heroine; woman writer of the 19th century

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2013
• Volume: 22
• Issue: 4

Dates

published

2013

Contributors

author

Berkan-Jabłońska, Maria

other

Uniwersytet Łódzki, Katedra Literatury i Tradycji Romantyzmu

other

[e-mail]

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11089/6101