Kultura wychowania jako fenomen drogi okrężnej

• Authors: Gara, Jarosław

Title variants

PL

Culture of education as a phenomenon of a detour

Abstracts

PL

Pojęcie „kultury wychowania” traktuję w kategoriach umownego konstruktu teoretycznego, dzięki któremu ujęte są, z punktu widzenia myślenia i działania pedagogicznego, swoiste sensy i znaczenia. Przestrzenna metafora drogi okrężnej stanowi tu heurystyczny trop w próbie ujęcia owych sensów i znaczeń. W tym kontekście: 1) odróżniam zakresy znaczeniowe metafor drogi bezpośredniej, drogi na skróty, drogi okrężnej oraz drogi donikąd, 2) przywołuję wybrane kulturowo-filozoficzne zastosowania toposu drogi okrężnej, 3) dookreślam pojęcia homo culturalis oraz mondo civile z perspektyw pojęcia kultury jako drogi okrężnej. To zaś jest podstawą do ujęcia samej kultury wychowania poprzez: 1) sformułowanie założeń określających rozumienie tego pojęcia z perspektywy metafory drogi okrężnej, 2) określenie egzystencjalnego etosu, wyrażonego w nastawieniach i racjach myślenia i działania pedagogicznego, 3) wyodrębnienie czterech postaci racjonalizacji i utrwalania egzystencjalnych habitusów w ramach oddziaływań pedagogicznych.

EN

I treat the concept of “culture of education” in terms of contractual, theoretical construct, which presents specific meanings and significances from the point of view of pedagogical thinking and action. The spatial metaphor of a detour is a heuristic clue in an attempt to approach these significances and meanings. In this context: 1) I distinguish between the meaning of metaphors of a direct road, a shortcut, a detour and a road to nowhere, 2) I recall selected cultural and philosophical applications of a detour topos, 3) I clarify the concepts of homo culturalis and mondo civile from the point of view of culture as a detour. This is a basis for recognition the culture of education by: 1) formulation the guidelines for defining the understanding of this concept from the perspective of a detour metaphor, 2) definition of existential ethos, expressed in attitudes and reasons of pedagogical thinking and actions, 3) separation four forms of rationalization and preservation of existential habitus within the educational interactions.

Keywords

EN

kultura; filozofia kultury; metafora drogi; fenomen drogi okrężnej; kultura wychowania; culture; philosophy of culture; metaphor of a road; phenomenon of a detour; culture of education

• Publisher: Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN
• Year: 2017
• Volume: 1

Dates

published

2017

Contributors

author

Gara, Jarosław

References

• Bauman, Z. (2012). Europa niedokończona przygoda. Przekł. T. Kunz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bocheński, J. M. (1993). Współczesne metody myślenia. Poznań: W drodze.
• Bruner, J. (2006). Kultura edukacji. Przekł. T. Brzostowska-Tereszkiewicz. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Buczyńska-Garewicz, H. (2006). Język przestrzeni u Heideggera (cz. II). Droga. Teksty Drugie, nr 1–2, s. 225–232.
• Cassirer, E. (2011). Logika nauk o kulturze. Przekł. P. Parszutowicz. Kęty: Wydawnictwo Marek Drzewiecki.
• Cassirer, E. (1971). Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury. Przekł. A. Staniewska. Warszawa: Czytelnik.
• Derrida, J. (1978). Różnią (Différance). Przekł. J. Skoczylas. W: M. J. Siemek (red.), Drogi współczesnej filozofii (s. 374–411) Warszawa: „Czytelnik”.
• Dilthey, W. (1987). O istocie filozofii. Przekł. E. Paczkowska-Łagowska. Warszawa: PWN.
• Embree, L. (2006). Analiza refleksyjna. Wprowadzenie do badań fenomenologicznych. Przekł. A. Łagocka. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Filek, J. (2001). Fenomenologia wychowania. Wprowadzenie. W: tenże, Filozofia jako etyka (s. 82–121), Kraków: Znak.
• Gara, J. (2017). Refleksyjna problematyzacja tego, co filozoficzne w tym, co pedagogiczne oraz o tego, co pedagogiczne w tym, co filozoficzne. Kwartalnik Pedagogiczny. Filozofia a pedagogika. Polisemiczność źródeł, kontekstów i granic, nr 1 (243), s. 61–78.
• Gara, J. (2016). Fenomen egzystencjalnych wymiarów myślenia utopijnego. W: J. Gromysz, R. Włodarczyk (red.), Utopia a edukacja (t. 1, s. 11–24). Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Gara, J. (w druku, a). Fenomenologiczna kategoria świata życia codziennego jako przesłanka eksplikacji sensów edukacji. Forum Pedagogiczne.
• Gara, J. (w druku, b). Heurystyka Znanego i Nieznanego jako egzystencjalny horyzont aksjologii aktów wychowania. Warmińsko-Mazurskim Kwartalniku Naukowym. Nauki Społeczne.
• Gara, J. (w druku, c). Husserlowski świat życia codziennego i jego znaczenie edukacyjne. Studia Edukacyjne.
• Goffman E. (2012). Rytuał interakcyjny. Przekł. A. Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Heidegger, M. (2007). Droga do języka. W: tenże, W drodze do języka (s. 217–125). Przekł. J. Mizera. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Konersmann, R. (2009). Filozofia kultury. Wprowadzenie. Przekł. K. Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Michalski, R. (2004). Koncepcja idei językowych we wczesnej filozofii Waltera Benjamina Waltera. F i l o – S o f i j a, nr 1 (4), s. 209–224.
• Pankalla A. (2009). Przewrót kulturalistyczny w psychologii? „Późny” J. S. Bruner i E. E. Boesch. Studia Psychologica, nr 9, s. 211–221.
• Paś A. (2014). Homo culturalis – problem natury i kultury. Poznańskie Studia z Filozofii Nauki, t. 23, nr 2. Filozoficzne i metodologiczne konteksty w badaniach biologicznych, s. 205–225.
• Ricoeur, P. (1975). „Symbol daje do myślenia”. Przekł. S. Cichowicz. W: tenże, Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie (s. 7–24). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Simmel, G. (2007). Konflikt nowoczesnej kultury. Wykład. W: tenże, Filozofia kultury. Wybór esejów (s. 53–72). Przekł. W. Kunicki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Spiegelberg H. (1975). Doing Phenomenology. Essays on and in Phenomenology. The Hague: Martinus Nijhoff.
• Wieczorkiewicz, A. (1995). Filozof w podróży. O dekonstrukcji pewnej metafory. Konteksty: polska sztuka ludowa: antropologia kultury, etnografia, sztuka, t. 49, nr 3–4 (230–231), s. 129–133.
• Wierciński, A. (2012). Paula Ricoeura antropologiczna hermeneutyka osoby jako l’homme capable. Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne, nr 19, s. 161–176.
• Wolicka, E. (2010). Narracja i egzystencja. „Droga okrężna” Paula Ricoeura od hermeneutyki do ontoantropologii. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11320/5798

DOI

10.15290/parezja.2017.07.02