Censoring the Russian themes in the literature in Poland in the years 1948–1960. Archival reconnaissance

• Authors: Budrowska, Kamila

Title variants

EN

Cenzurowanie tematyki rosyjskiej w literaturze polskiej w latach 1948–1960. Rekonesans archiwalny

Abstracts

PL

Artykuł oparty jest na kwerendzie archiwalnej wykonanej w zespole GUKPPiW (Głównego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk), przechowywanym w Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Jego zakres chronologiczny obejmuje lata 1948–1960, co wiąże się z dostępnością źródeł i zakresem przeprowadzonych badań. Autorka opisuje – na wybranych przykładach – kwestię cenzurowania tematyki rosyjskiej w literaturze pięknej polskiej (XIX–XX w.) oraz tłumaczonej na polski z języka rosyjskiego (XIX–XX w.). Na podstawie opisu losów edytorskich niektórych dzieł Mickiewicza, Słowackiego, Gałczyńskiego, Andrzejewskiego, Szymborskiej, Puszkina, Kuprina, Erenburga dochodzi do kilku wniosków. Stwierdza, że w interesującym okresie wątki rosyjskie cenzurowane były z najwyższą uwagą i ostrożnością, zawsze w odniesieniu do współczesnej sytuacji historycznej (politycznej zależności od ZSRR). Cenzorzy nie dopuszczali do prezentowania prawdy historycznej, bez zrozumienia czytali klasyków, z atencją traktowali natomiast pisarzy – komunistów. O sposobach kontrolowania tematyki rosyjskiej w latach 1948–1960 decydowały zawsze czynniki wobec tekstu zewnętrzne.

Keywords

EN

Polish literature; censorship; communism; Russian themes

• Publisher: Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Studia Wschodniosłowiańskie
• Year: 2017
• Volume: 17

Dates

published

2017

Contributors

author

Budrowska, Kamila

References

• AAN, GUKPPiW, 29, f. 1/62.
• AAN, GUKPPiW, 77, f. 4/1.
• AAN, GUKPPiW, 145, f. 31/25.
• AAN, GUKPPiW, 146, f. 31/39.
• AAN, GUKPPiW, 148, f. 31/66.
• AAN, GUKPPiW, 176.
• AAN, GUKPPiW, 375, f. 31/28.
• AAN, GUKPPiW, 375, f. 31/29.
• AAN, GUKPPiW, 386, f. 31/124.
• AAN, GUKPPiW, 395, f. 32/12.
• AAN, GUKPPiW, 421, f. 4.
• AAN, GUKPPiW, 594, f. 62/1.
• AAN, GUKPPiW, 594, f. 62/2.
• Bates J. M., 2000, Cenzura w epoce stalinowskiej, [w:] “Teksty Drugie”, no 1/2, p. 95–120.
• Budrowska K., 2009, Literatura i pisarze wobec cenzury PRL. 1948–1958, Bialystok.
• Budrowska K., 2013, Zatrzymane przez cenzurę. Inedita z połowy wieku XX, Warsaw.
• Budrowska K., 2014, Studia i szkice o cenzurze w latach 40. i 50. XX wieku, Bialystok.
• Romek Z., [ed.] 2000, Cenzura w PRL. Relacje historyków, Warsaw.
• Detka J.,1995, Przemiany poetyki w prozie Jerzego Andrzejewskiego, Kielce.
• Nałęcz D., [ed.] 1994, Dokumenty do dziejów PRL. Główny Urząd Kontroli Prasy 1945–1949, no. 6, Warsaw.
• Drygalski J., Kwaśniewski J., 1992, (Nie)realny socjalizm, Warsaw.
• Eisler J., 1993, List 34, Warsaw.
• Fik M., 1996, Cenzor jako współautor, [w:] Literatura i władza, ed. Sarnowska-Temeriusz E., Warsaw, p. 131–147.
• Hobot J., 2000, Gra z cenzurą w poezji Nowej Fali (1968–1976), Cracow.
• Jankowski A., 1982, Twórczość powieściowa Ilii Erenburga, Kielce.
• Jarosiński Z., 1998, Wersje poprawiane, [w:] Autor – tekst – cenzura, ed. Pelc J., Prejs M., Warsaw, p. 39–54.
• Kondek S. A., 1999, Papierowa rewolucja. Oficjalny obieg książek w Polsce w latach 1948–1955, Warsaw.
• Kondek S. A., 1993,Władza i wydawcy. Polityczne uwarunkowani produkcji książek w Polsce w latach 1944–1949, Warsaw.
• Krajewski A., 2004, Między współpracą a oporem. Twórcy kultury wobec systemu politycznego PRL (1975–1980), Warsaw.
• Krawczyk A., 1994, Próba indoktrynacji. Działalność MIiP (1944–1947), Warsaw.
• Molisak A., 2004, Judaizm jako los: rzecz o Bogdanie Wojdowskim, Warsaw.
• Nowacki D., 2000, “Ja nieuniknione”. O podmiocie pisarstwa Jerzego Andrzejewskiego, Katowice.
• Nycz R., 1998, Literatura polska w cieniu cenzury (Wykład), “Teksty Drugie” no. 3, p. 5–25.
• Pawlicki A., 2001, Kompletna szarość. Cenzura w latach 1965–1972. Instytucja i ludzie, Warsaw.
• Perkowski P., Cenzura jako źródło cierpień? Powieści Tadeusza Konwickiego w obliczu kontroli słowa; unpublished thesis written at the direction of prof. dr hab. M. Czermińska, Gdansk.
• Perkowski P., 2005, Działalność Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w latach siedemdziesiątych; unpublished doctoral dissertation written at the direction of dr hab. B. Okoniewska, prof. UG, Gdansk.
• Prussak M., [ed.], 1994, Świat pod kontrolą. Wybór materiałów z archiwum cenzury rosyjskiej w Warszawie, Warsaw.
• Rokicki K., 2012, Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956–1970, Warsaw.
• Romek Z., 2010, Cenzura a nauka historyczna w Polsce. 1944–1970, Warsaw.
• Woźniak-Łabieniec M., 2012, Obecny nieobecny. Krajowa recepcja Czesława Miłosza w krytyce literackiej lat pięćdziesiątych w świetle dokumentów cenzury, Lodz.
• Zarzycka-Berard E., 2002, Burzliwe życie Ilii Erenburga. Rosyjski los, żydowskie szczęście, transl. A. Kozak, Warsaw.

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11320/6630

DOI

10.15290/sw.2017.17.21