„Proces projektowy” – o podzielaniu doświadczenia społecznego

• Authors: Klekot Ewa

Title variants

EN

“Design Process”: On the Sharing of Social Experience

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

„Nie możemy doświadczyć świata z perspektywy innych, możemy jednak podzielać ich doświadczenie społeczne” – napisała duńska antropolożka Kirsten Hastrup. Z perspektywy własnej obecności w polu dizajnu, która wiąże się z podzielaniem doświadczenia społecznego projektantów na różne sposoby, chciałabym zaproponować fenomenologiczną refleksję nad „procesem projektowym”. Jako antropolożka i etnografka łączę działalność badawczą z pracą dydaktyczną na uczelni kształcącej projektantów. W różny sposób współpracuję i współpracowałam z projektantami: przy prowadzeniu zajęć, w projektach badawczych, przy wystawach i wspólnych publikacjach. Z tych pragmatycznych powodów usiłuję znaleźć język pozwalający opisać procesy, których jestem częścią, jednocześnie próbując zrozumieć metody pracy z materią w różnorakiej formie. Staram się też proponować narzędzia refleksji, które mogą się okazać pomocne dla projektanta i studentów pracujących nad swoimi projektami. „Proces projektowy” to pojęcie stosowane przez samych projektantów, którego sens starali się uchwycić wszyscy najważniejsi piszący o projektowaniu autorzy. Chciałabym poddać je refleksji przez pryzmat takich jego właściwości jak nie-hylemorficzne rozumienie kreatywności oraz relacja z tworzywem, ujmowana w Ingoldowskich kategoriach „podążania za materiałem”.

EN

Danish anthropologist Kirsten Hastrup has declared that if “We cannot experience the world from the perspective of others, we can still share their social experience.” My own perspective in the field of design – which involves sharing the social experience of anthropologists in a number of ways – encourages me to offer a phenomenological reflection on the “design process.” My position as an anthropologist and ethnographer combining her research with teaching at a design school has resulted in collaboration with designers in co-taught courses, research projects, exhibitions, and publications. The different pragmatics of ethnography and education have encouraged me to develop tools for a discursive rendering of the processes in which I partake: both for my own research purposes and for designers and design students to use in reflecting on their own activities while working on their projects. “Design process” is an emic, designerly expression, defined by the most prominent writers on the topic. I attempt to reflect on its non-hylemorphic understanding of creativity and its contextualisation within the Ingoldian sense of following the material.

Keywords

PL

dizajn; proces projektowy; wiedza projektanta; doświadczenie społeczne; antropologia dizajnu

EN

design process; designerly ways of knowing; social experience; design anthropology

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2022
• Issue: 2(23) Kultura designu
• Pages: 95-111

Contributors

author

Klekot Ewa

References

• Archer B. 1979. Design as a Discipline, „Design Studies” 1, nr 1, s. 17–20.
• Crawford K. 2021. Atlas of AI. Power, Politics and the Planetary Costs of Artificial Intelligence, Yale University Press.
• Cross N. 1982. Designerly Ways of Knowing, „Design Studies” 3, nr 4, s. 221–227.
• Cross N. 2000. Engineering Design Methods. Strategies for Product Design, John Wiley & Sons.
• Cross N. 2006. Designerly Ways of Knowing, Springer.
• Cross N. 2011. Design Thinking, Berg.
• Descartes R. 1958. Medytacje o filozofii pierwszej, tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie, PWN.
• Descartes R. 2001. Medytacje o filozofii pierwszej, tłum. J. Hartman, Aureus.
• Drazin A., Küchler S. 2015. The Social Life of Materials. Studies in Materials and Society, Bloomsbury.
• Ewart I.J. 2013. Designing by Doing: Building Bridges in the Highlands of Borneo, [w:] Design Anthropology: Theory and Practice, red. W. Gunn, T. Otto, R.Ch. Smith, Bloomsbury, s. 85–99.
• Gieser T. 2008. Embodiment, Emotion and Empathy: A Phenomenological Approach to Apprenticeship Learning, „Anthropological Theory” 8(3), s. 299–318.
• Gunn W., Otto T., Smith R.Ch., red. 2013. Design Anthropology: Theory and Practice, Bloomsbury.
• Hastrup K. 2008. Droga do antropologii, tłum. E. Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Howes D. 2015. The Science of Sensory Evaluation: An Ethnographic Critique, [w:] The Social Life of Materials, red. A. Drazin, S. Küchler, Bloomsbury, s. 130–147.
• Ingold T. 2018. Splatać otwarty świat. Architektura, antropologia, design, Instytut Architektury.
• Klekot E. 2018. Mētis – wiedza asystemowa, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 79–90.
• Klekot E. 2021. Acquiring Mētis in Ceramic Production: Patterned Changes and Peripheral Participation, [w:] Peripheral Methodologies: Unlearning, Not-Knowing and Ethnographic Limits, red. F. Martinez, L. Di Puppo, M. Demant Frederiksen, Routledge, s. 81–93.
• Lave J., Wenger É. 1991. Situated Learning: Legitimate Peripheral Participation, Cambridge University Press.
• Marchand T.H.J. 2008. Muscles, Morals and Mind: Craft Apprenticeship and the Formation of Person, „British Journal of Educational Studies” 56(3), s. 245–271.
• McDonough W., Braungart M. 2009. Cradle to Cradle, Remaking the Way We Make Things, Vintage Books.
• Norman D. 2018. Dizajn na co dzień, tłum. D. Malina, Karakter.
• Pink S., Ardèvol E., Lanzeni D., red. 2016. Digital Materialities. Design and Anthropology, Bloomsbury.
• Polanyi M. 2009. The Tacit Dimension, The University of Chicago Press.
• Ryle G. 2000. The Concept of Mind, The University of Chicago Press.
• Schön D.A. 1983. The Reflective Practitioner: How Professionals Think in Action, Basic Books.
• Self J., Dalke H., Evans M. 2013. Designerly Ways of Knowing and Doing: Design Embodiment and Experiential Design Knowledge, EKSIG 2013 – Knowing Inside Out – Experiential Knowledge, Expertise and Connoseurship, conference paper. https://www.researchgate.net/publication/261987823; dostęp: 15.05.2022.
• Serres M. 2016. The Five Senses. A Philosophy of Mingled Bodies, tłum. M. Sankey, P. Cowley, Bloomsbury.
• Stiegler B. 1998. Technics and Time, t. 1: The Fault of Epimetheus, tłum. R. Beardsworth, G. Collins, Stanford University Press.
• Treggiden K. 2020. Wasted. When Trash Becomes Treasure, Ludion.
• Tsing A. 2015. The Mushroom at the End of the World: On the Possibility of Life in Capitalist Ruins, Princeton University Press.
• Wenger É. 1998. Communities of Practice: Learning, Meaning and Identity, Cambridge University Press.
• Zmyślony I. 2012. Kłopoty z wiedzą niejawną (tacit knowledge) w poglądach Michaela Polanyiego, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 1(191), s. 49–65.