Asymilacja ludowych pierwowzorów w polskiej pie􏰀ni artystycznej – zarys problematyki

• Authors: Suska-Zagórska Katarzyna

Title variants

EN

Assimilation of Folk Prototypes in Polish Artistic Song – Outline of the Issue

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Głównym celem artykułu jest przedstawienie różnych sposobów funkcjonowania pieśni ludowych (głównie pieśni słowiańszczyzny) w polskiej pieśni artystycznej od momentu jej powstania (uznając za ojców pieśni polskiej S. Moniuszkę i F. Chopina), poprzez II połowę wieku XIX, do początków wieku XX (M. Karłowicz, K. Szymanowski). Okres ten wybrany został ze względu na popularność gatunku pieśniowego w twórczości wielu kompozytorów omawianego czasu. Do gatunków, które miały istotny wpływ na kształtowanie się polskiej pieśni artystycznej, należą: śpiewy historyczne, zwane dumami, dumy kozacze, które jednak miały tylko pośredni wpływ na pieśni polskie (głównie chodzi o tematykę, a nie o cechy strukturalne), pieśni ludowe, pieśni zwane dumkami oraz ballady ludowe. Folklor z natury rzeczy łączy kulturowo tereny ze sobą sąsiadujące lub ze sobą związane w jakikolwiek inny sposób. Dzięki tym powiązaniom w polskiej pieśni artystycznej odnajdujemy motywy, wątki, tematy, zapożyczenia i cytaty wywodzące się z bliskich nam ośrodków słowiańskich, nie zapominając o znaczących inspiracjach folklorem Litwy, która uległa – w pewnym okresie swej historii i na określonych terenach – zjawisku slawizacji. W podsumowaniu autorka wskazuje podstawowe cechy pieśni artystycznych w kontekście ich związków z folklorem.

EN

The article aims at presenting different manners in which the folk songs (mainly Slavic songs) exist within the Polish art song since its creation (as long as we recognize S. Moniuszko and F. Chopin as the fathers of the Polish song), throughout the second half of the 19th century, until the beginning of the 20th century (M. Karłowicz, K. Szymanowski). This period was chosen on account of the popularity of the song genre in the works of many composers of the time in question. The genres which had a significant influence on the formation of Polish art song include: historical songs, called duma, Cossack dumas, which however, had only an indirect influence on Polish songs (mainly in terms of subject matter, and not of structural features), folk songs, songs called dumkas, and folk ballads. Folklore by its very nature makes a cultural connection between neighbouring areas or areas that are related to one another in any other way. Owing to these links, we can find – in the Polish art song – motifs, themes, borrowings and quotations coming from Slavic centres whose culture is so similar to ours. Also we shouldn’t forget the significant inspirations from the Lithuanian folklore, that is from the country which at some point in its history and in certain regions has undergone the phenomenon of Slavisation. In the summary, the author indicates the basic features of art songs in the context of their connections with folklore.

Keywords

PL

polska pieśń artystyczna,; pieśń ludowa,; ballada ludowa,; duma, dumka,; słowiańszczyzna,; pierwiastki ludowe w polskiej pieśni artystycznej.

EN

Polish art song,; folk song,; folk ballad,; duma,; dumka,; Slavism,; folk elements in Polish art song.

• Publisher: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Edukacja Muzyczna
• Year: 2017
• Issue: 12
• Pages: 117–146

Dates

published

2017

Contributors

author

Suska-Zagórska Katarzyna

References

• Chopin Fryderyk, D􏰇ie􏰄a ws􏰇􏰆stkie. Pie􏰀ni, t. 17, Instytut F. Chopina, PWM, Kraków 1983.
• Czeczot Jan, Piosnki wie􏰀niac􏰇e 􏰇nad Niemna i D􏰑win􏰆, niekt􏰋re pr􏰇􏰆s􏰄owia i idiot􏰆􏰇m􏰆 w mowie s􏰄awiano-krewickiej 􏰇 postr􏰇e􏰔eniem nad ni􏰖 uc􏰇􏰆nionymi, t. 1–6, Wydawca: Józef Zawadzki, Wilno 1837, 1839–1840, 1844–1846.
• Karłowicz Mieczysław, Pie􏰀ni, PWM, Kraków, 1984.
• Kolberg Oskar, D􏰇ie􏰄a ws􏰇􏰆stkie. 􏰗􏰊c􏰇􏰆ckie, t. 22, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1889.
• Kolberg Oskar, D􏰇ie􏰄a ws􏰇􏰆stkie. Pie􏰀ni ludu polskiego. Dum􏰆 i pie􏰀ni, cz. 1, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1857.
• Moniuszko Stanisław, 􏰕piewnik domowy. Antologia pie􏰀ni na g􏰄os 􏰇 fortepianem, z. 4, red. W. Rudziński, PWM, Kraków 1988.
• Pankiewicz Eugeniusz, Pie􏰀ni 􏰇ebrane, z. 1, PWM, Kraków 1957.
• Szymanowski Karol, Moja pie􏰀􏰅 wiec􏰇orna, [w:] tegoż, D􏰇ie􏰄a, t. 17, PWM, Kraków 1987, s. 32–38.
• Zaleski Józef Bohdan, W􏰆b􏰋r poe􏰇􏰆j, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1985.
• Żeleński Władysław, Pie􏰀ni w􏰆brane, z. 1, PWM, Kraków 1958.
• Bartmiński Jerzy, O procesie formowania si􏰊 interdialektu poet􏰆ckiego w j􏰊􏰇􏰆ku polskiego folkloru, [w:] Ludowo􏰀􏰁 dawniej i d􏰇i􏰀. Studia folklor􏰆st􏰆c􏰇ne, red. Ryszard Górski, Julian Krzyżanowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973, s. 239–257.
• Bentkowski Franciszek, Historia literatur􏰆 polskiej w􏰆stawiona w spisie d􏰇ie􏰄 drukiem og􏰄os􏰇on􏰆ch, t. 1, Warszawa – Wilno 1814, s. 315.
• Czernik Stanisław, Polska epika ludowa. Biblioteka Narodowa, seria 1, nr 167, Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1958.
• Furdal Antoni, S􏰄owianie w pod􏰇ia􏰄ach kulturow􏰆ch Europ􏰆, [w:] S􏰄owianie, S􏰄owia􏰅s􏰇c􏰇􏰆􏰇na – poj􏰊cia i r􏰇ec􏰇􏰆wisto􏰀􏰁 dawniej i d􏰇i􏰀, red. Kwiryna Handke, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 2002, s. 112–113.
• Jagiełło Jadwiga, Polska ballada ludowa, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław 1975; http://dx.doi.org/10.2307/846970.
• Janion Maria, Niesamowita s􏰄owia􏰅s􏰇c􏰇􏰆􏰇na, Wydawnictwo Literackie, War- szawa 2007, s. 24.
• Janion Maria, Wst􏰊p, [w:] Edmund Wasilewski, W􏰆b􏰋r poe􏰇ji, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1955, s. XXV.
• Juzala Gustaw, Semiotyka folkloru muzycznego pograniczy polsko-litewskich, Musica Jagiellonica, Kraków 2007.
• Głowiński Michał, Okopień-Sławińska Aleksandra, Sławiński Janusz, Zarys teorii literatury, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975, s. 272–273.
• Jaworska Elżbieta, Polska ballada ludowa. Antologia, PWM, Kraków 1991.
• Kapełuś Helena, Romantyczny lirnik, [w:] Ludowo􏰀􏰁 dawniej i d􏰇i􏰀. Studia folk- lorystyczne, red. Ryszard Górski, Julian Krzyżanowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973, s. 8.
• Mickiewicz Adam, Francis􏰇ek Karpi􏰅ski, [w:] D􏰇ie􏰄a ws􏰇􏰆stkie Adama Mickiewi- cza, t. 4: Pisma literackie, wydał i objaśnił Tadeusz Pini, Lwów [b.r.w.], s. 211.
• Mickiewicz Adam, Literatura s􏰄owia􏰅ska. Kurs drugi, w􏰆k􏰄ad XXX, [w:] tegoż, D􏰇ie􏰄a, t. 9, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa 1997, s. 380– 381.
• Mokry Władysław, Od I􏰄ariona do Skoworod􏰆. Antologia poe􏰇ji ukrai􏰅skiej XI􏰈 XVIII w., Universitas, Kraków 1996, s. 52.
• Tomaszewski Mieczysław, Chopin. C􏰇􏰄owiek, d􏰇ie􏰄o, re􏰇onans, PWM, Kraków 2005.
• Tomaszewski Mieczysław, O muzyce polskiej w perspektywie intertekstualnej, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2005.
• Tomaszewski Mieczysław, Mickiewic􏰇owskie tekst􏰆, 􏰎ton􏰆􏰏 i inspiracje, [w:] Mickiewic􏰇 i mu􏰇􏰆ka, s􏰄owa 􏰈 d􏰑wi􏰊ki 􏰈 konteksty, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego, Poznań 2000, s. 19–34.
• Zgorzelski Czesław, Wst􏰊p, [w:] Ballada polska, Zakład Narodowy im. Ossoliń- skich, Wrocław 1962.
• Kleiner Juliusz, Ballada, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, t. 1, Uniwersytet Łódzki, Łódź 1958, s. 195–199; http://dx.doi.org/10.26485/ZRL.
• Propp Władimir, Morfologia bajki, tłum. i oprac. Stanisław Balbus, „Pamiętnik Literacki” 1968, nr 59 (4), s. 203–242.
• Skierkowski Władysław, Pus􏰇c􏰇a kurpiowska w pie􏰀ni, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, nr 1, Płock 1929, s. 25–115.
• Kleiner Juliusz, Ballada, [w:] S􏰄ownik folkloru polskiego, red. Julian Krzyża- nowski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965, s. 37–38; http://dx.doi.org/ 10.2307/942235.

Notes

PL

Identifiers

ISSN

1895-8079