PŁEĆ JAKO FILTR INTERPRETACYJNY W BADANIACH NAD RELACJAMI RODZINNYMI. TRZY PRZYKŁADY KONSTRUOWANIA METODOLOGICZNYCH ZAŁOŻEŃ PROJEKTÓW

• Authors: Ostrouch-Kamińska Joanna

Title variants

EN

GENDER AS AN INTERPRETATIVE FILTER IN RESEARCH ON FAMILY RELATIONSHIPS: THREE EXAMPLES OF CONSTRUCTING METHODOLOGICAL ASSUMPTIONS FOR PROJECTS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie możliwości i potencjału analitycznego stosowania filtra płci do analizy określonych fragmentów rzeczywistości społecznej, którymi w tym przypadku są życie i relacje małżeńskie oraz rodzinne, a także sposobów badania samej kategorii płci. By uzyskać założony cel, przedstawione zostały trzy projekty badawcze, ulokowane w paradygmacie interpretatywnym, w których kolejno poddano analizie relacje wewnątrzrodzinne kobiet (badania biograficzne), mężczyzn (m.in. zogniskowane wywiady grupowe), oraz małżonków razem (fenomenologia rodziny). W opisie każdego z nich uwypuklone zostały założenia metodologiczne, a zwłaszcza sposób odniesienia się w nich do kategorii płci wyznaczającej perspektywę badawczą i interpretacyjną. Płeć – zarówno badanych jak i badaczy – w jej wymiarze społeczno-kulturowym oraz biograficznym jest perspektywą rozumienia i nadawania znaczeń, a także ważnym filtrem interpretacyjnym w badaniach. Owo zróżnicowanie odzwierciedla nie tyle biologiczny, ile społeczny i kulturowy charakter różnic między kobietami i mężczyznami – widoczny w koncepcji gender, a wyniki badań wpisują się w tezę Jessie Bernard, że bycie w małżeństwie i rodzinie, na skutek odmiennych doświadczeń mężczyzn i kobiet, jest płciowo zróżnicowane

EN

The aim of the article is to show the possibilities and analytical potential of using a gender filter in the analysis of certain fragments of social reality, in this case everyday life and the marital and family relationships, as well as the methods of studying the gender category itself. To achieve the desired result, three research projects were presented. All of them were located within imperative paradigm, in which family relationships of women (biographical research), men (i.e., focused group interviews) and both spouses together (family phenomenology) were subsequently analyzed. In the descriptions of each of them emphasis was given to methodological assumptions, especially the way of referring to gender as the category determining research and interpretative perspective. Gender – of both examiners and examinees – in its socio-cultural and biographical dimension is a perspective of understanding and giving meanings, and it is also an important filter in research. This differentiation reflects not so much the biological as the social and cultural character of differences between women and men – visible in the conception of gender, moreover the results of research incorporated in the thesis of Jessie Bernard that being in marriage and family is gender-differentiated because of different experiences of men and women.

Keywords

PL

gender; badania nad rodziną; interpretatywizm

EN

gender; research on family; interpretivism

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2016
• Volume: 42
• Issue: 1
• Pages: 57-70

Contributors

author

Ostrouch-Kamińska Joanna

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

References

• Abbott P. (1991), Feminist Perspectives in Sociology: The Challenge to ‘Mainstream’Orthodoxy, [w:] Out of the Margins: Women’s Studies in the Nineties, red. J. Aaron, The Falmer Press, London-New York-Philadelphia.
• Atkinson P., Delamont S. (2009), Perspektywy analityczne, [w:] Metody badań jakościowych, red. N. K. Denzin, Y. S. Lincoln, tom 2, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa.
• Beck U. (2004), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
• Bernard J. (1972), The Future of Marriage, Bantam Books, New York.
• Bourdieu P. (2004), Męska dominacja, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Brannon L. (2002), Psychologia rodzaju. Kobiety i mężczyźni: podobni czy różni, GWP, Gdańsk.
• Chmura-Rutkowska I., Ostrouch J. (2007), Mężczyźni na przełęczy życia. Studium socjopedagogiczne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Chodorow N. (1996), Seventies questions for thirties women: Some nineties reflections, [w:] Feminist Social Psychologies. International Perspectives, red. S. Wilkinson, Open University Press, Buckhingham-Philadelphia.
• Coser R. L. (1989), Reflections on Feminist Theory, [w:] Feminism and Sociological Theory, red. R. A. Wallace, Sage Publications, Newbury Park-London-New Delhi.
• Cyrański B. (2001), Wypowiedzi biograficzne w analizie hermeneutycznej, [w:] Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych. Studia i materiały, red. D. Urbaniak-Zając, J. Piekarski, Wydawnictwo UŁ, Łodź.
• Denzin N. K. (1990), Reinterpretacja metody biograficznej w socjologii: znaczenie a metoda w analizie biograficznej, [w:] Metoda biograficzna w socjologii, red. J. Włodarek, M. Ziołkowski, PWN, Warszawa-Poznań.
• Denzin N. K., Lincoln Y. S. (2009), Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych, [w:] Metody badań jakościowych, red. N. K. Denzin, Y. S. Lincoln, tom 1, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa.
• Giddens A. (2008), Konsekwencje nowoczesności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krakow.
• Gubrium J. F., Holstein J. A. (1990), What Is Family?, Mayfield Publishing Company, Mountain View.
• Harding S. (1987), Introduction. Is There a Feminist Method?, [w:] Feminism and Methodology. Social Science Issues, red. S. Harding, Indiana University Press, Open University Press, Bloomington and Milton Keynes.
• Harding S. (1991),Whose Science?Whose Knowledge? Thinking fromWomen’s Lives, Open University Press, Milton Keynes.
• Helling I. K. (1990), Metoda badań biograficznych, [w:] Metoda biograficzna w socjologii, red. J. Włodarek, M. Ziołkowski, PWN, Warszawa-Poznań.
• Jayaratne T. E., Stewart A. J. (1991), Quantitative and Qualitative Methods in the Social Sciences. Current Feminist Issues and Practical Strategies, [w:] Beyond Methodology. Feminist Scholarship as Lived Research, red. M. M. Fonow, J. A. Cook, Indiana University Press, Bloomington and Indianapolis.
• Kaufmann J. C. (2004), Ego: socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Klein D. M., White J. M. (1996), Family Theories. An Introduction, SAGE Publications, Thousand Oaks, London, New Delhi.
• Kostera M. (2003), Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Lather P. (1991), Getting Smart. Feminist Research and Pedagogy with/in the Postmodern, Routledge, New York-London.
• Madriz E. (2000), Focus groups in feminist research, [w:] Handbook of qualitative research, red. N. K. Denzin, Y. S. Lincoln, Wyd. 2, Sage Publications, London and New Delhi.
• Malinowska E., (red.) (2008), Stereotypy a rzeczywistość na przykładzie wybranych kategorii społecznych, Oficyna Wydawnicza TERCJA, Łódź.
• Mandal E. (2000), Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
• Manterys A. (2001), Wstęp do wydania polskiego, [w:] Nowe zasady metody socjologicznej. Pozytywna krytyka socjologii interpretatywnych, A. Giddens, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Krakow.
• Miles M. B., Huberman A. M. (2000), Analiza danych jakościowych, Wydawnictwo Trans Humana, Białystok.
• Miluska J. (1996), Tożsamość kobiet i mężczyzn w cyklu życia, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Nowak-Dziemianowicz M. (2002), Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacje sensów i znaczeń, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Oakley A. (1993), Essays on Women, Medicine and Health, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Ostrouch J. (2004), Nieuchwytne. Relacje matek i corek w codzienności, Wydawnictwo UWM, Olsztyn.
• Ostrouch J., Ollagnier E., (red.) (2008), Researching Gender in Adult Learning, Peter Lang GmbH, Frankfurt am Main.
• Ostrouch-Kamińska J. (2011), Rodzina partnerska jako relacja współzależnych podmiotów. Studium socjopedagogiczne narracji rodziców przeciążonych rolami, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Ostrouch-Kamińska J. (2013), Teoretyczne konteksty fenomenologii rodziny, [w:] Jakościowe inspiracje w badaniach edukacyjnych – refleksje na marginesie projektów badawczych, red. H. Kędzierska, H. Mizerek, Wydawnictwo UW-M, Olsztyn.
• Reinharz S. (1992), Feminist Methods in Social Research, Oxford University Press, New York.
• Renzetti C. M., Curran D. J. (2005), Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rich A. (2000), Zrodzone z kobiety. Macierzyństwo jako doświadczenie i instytucja, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
• Schütz A. (1967), Phenomenology of the Social World, Northwestern University Press, Evanston.
• Schütz A. (2008), Tworzenie pojęć i teorii w naukach społecznych, [w:] O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, A. Schutz, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Krakow.
• Skolnick A. (1992), The Intimate Environment: ExploringMarriage and the Family, Harper Collins, New York.
• Titkow A. (2007), Tożsamość polskich kobiet. Ciągłość, zmiana, konteksty, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Theiss W. (1988), Badanie biograficzne: przypadek ‘dzieci syberyjskich’, „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 1.