Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy z perspektywy łacińsko-polskiego słownictwa prawniczego

• Authors: Maria Trawińska

Abstracts

PL

Celem artykułu jest omówienie łacińsko-polskich relacji na płaszczyźnie leksykalnej. Na przykładzie słownictwa prawniczego z zakresu ius civile ukazano trudności związane z ustaleniem znaczenia wyrazów. Wynikają one ze sposobu definiowania łacińskich haseł i charakteru polskich objaśnień. Polega to na określaniu łacińskich terminów za pomocą innych, bliskoznacznych wyrażeń – zarówno łacińskich, jak i polskich. W ten sposób powstały zbiory określeń, dla których wspólną cechą jest to, że odnoszą się do czynności prawnej bliżej niedookreślonej na kartach słownika. Obecność łaciny i polskiego w postaci luźnych wyrażeń i pojedynczych słów wskazuje, że języki te w omawianym zakresie nie tworzą spójnej całości. Z tego powodu nie można dziś precyzyjnie ustalić znaczenia wszystkich wyrazów.

EN

The aim of this article is to discuss relations between Latin and Polish at the lexical level. I present some difficulties in determining the meaning of words as exemplified by the legal vocabulary concerning the ius civile. The difficulties in question stem from the way Latin words are defined and from the nature of their Polish explications: the author of the dictionary specified Latin terms by means of synonymous Latin and Polish expressions. As a result, he produced sets of terms which refer to particular legal actions that are not further specified in the dictionary. Due to this use of loose Latin and Polish phrases and single words the meaning of some words cannot be precisely determined today.

Keywords

EN

Bartholomeus de Bydgostia; sixteenth-century dictionary; Latin; legal vocabulary

PL

Bartłomiej z Bydgoszczy; XVI-wieczny słownik; łacina; słownictwo prawnicze

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
• Year: 2020
• Volume: 55

Dates

published

2020

Contributors

author

Maria Trawińska

• Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk [Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences], Warszawa [Warsaw]

• https://orcid.org/0000000279678601

References

• Jankowiak, L. A., Kędelska, E., & Łuczak, A. (Oprac.). (2019). Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy: Wersja polsko-łacińska (T. 6). Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. https://hdl.handle.net/20.500.12528/1083
• Kędelska, E. (1997). Przydatność łacińsko-polskich wokabularzy do badań językoznawczych – zalety i ograniczenia. W H. Popowska-Taborska (Red.), Leksyka słowiańska na warsztacie językoznawcy (ss. 117–125). Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk (Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy).
• Kędelska, E., Kwilecka, I., & Łuczak, A. (Oprac.). (1999). Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy: Wersja polsko-łacińska (T. 1). Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk (Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy). https://hdl.handle.net/20.500.12528/1083
• Kędelska, E., Kwilecka, I., & Łuczak, A. (Oprac.). (1999–2012). Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy: Wersja polsko-łacińska (T. 1–5). Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk (Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy). https://hdl.handle.net/20.500.12528/1083
• Kolańczyk, K. (2007). Prawo rzymskie (5. wyd.). Wolters Kluwer.
• Kwilecka, I., & Popowska-Taborska, H. (1977). Bartłomiej z Bydgoszczy, leksykograf polski pierwszej połowy XVI w. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Marciniak, R., Muszyński, M., & Wiesiołowski, J. (Oprac.). (1971). Katalog rękopisów staropolskich Biblioteki Kórnickiej XVI-XVIII w. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Popowska-Taborska, H. (Red.). (1979). Bartłomiej z Bydgoszczy i jego dzieło. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Sondel, J. (1978). Ze studiów nad prawem rzymskim w Polsce piastowskiej. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Trawińska, M. (2018). Wyrazy polskie w łacińskich rękopisach od XIV do XVI wieku. W U. Wójcik & V. Jaros (Red.), Przeszłość w języku zamknięta: In memoriam Andre Bańkowski. Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego.
• Trawińska, M. (2019). Wyrazy polskie w Variae exhortationes et formulae ordinis Fratrum Minorum de Observatia Bartłomieja z Bydgoszczy. Prace Filologiczne, 74, 393–400. https://doi.org/10.32798/pf.478
• Wołodkiewicz, W. (Red.). (1986). Prawo rzymskie: Słownik encyklopedyczny. Wiedza Powszechna.
• Zeus, M. (2011). Johannes Reuchlin Humanist mit Durchblick. Helmesverlag.

Identifiers

DOI

10.11649/sfps.2009

Biblioteka Nauki

38630650