Epic Fail: About Two Photographic Projects

• Authors: Weronika Lipszyc

Title variants

PL

Totalna porażka. O dwóch projektach fotograficznych

Abstracts

PL

Artykuł ukazuje obrazy porażki w fotografii polskiej powstałej w okresie 1970–2000. Odwołuje się do trzech projektów: Archeologii fotografii Jerzego Lewczyńskiego oraz wystaw Nowi dokumentaliści (2006) i Postdokument. Świat nie przedstawiony. Dokumenty polskiej transformacji po 1989 roku (2012). Skupia się więc na fotografii nurtu dokumentalnego czy postdokumentalnego – nieżywiącej złudzeń co do mimetycznej mocy medium, ale nieporzucającej nadziei na społeczne oddziaływanie zdjęć. Przywoływane projekty stawiają sobie za cel stworzenie krytycznego obrazu rzeczywistości, a więc koncentrują się na przestrzeniach i ludziach podlegających wykluczeniu, przegranych (np. Niedokończone domy Konrada Pustoły, Niewinne oko nie istnieje Wojciecha Wilczyka), a także na erozji stosunków międzyludzkich (np. Album Anety Grzeszykowskiej). Rozczarowania związane zarówno z rzeczywistością socjalistyczną, jak i polskim kapitalizmem, mieszają się z pragnieniem odnalezienia i ocalenia tego, co żywe, bliskie, autentyczne. Artyści najwięcej uwagi poświęcają problemowi fotografii jako medium i jej zdolności generowania społecznej zmiany. Zdają sobie sprawę, że specyfika obrazu fotograficznego z jego medialnymi uwikłaniami utrudnia przekazanie niezafałszowanego obrazu rzeczywistości oraz akceptację tego, co nie mieści się w obrębie wizualnej poetyki sukcesu, tego, co stare, zniszczone, niemodne, kiczowate. Zadają w ten sposób pytanie o reguły tworzenia obrazów w fotograficznym uniwersum i o możliwość ich przekroczenia – stworzenia nowego dokumentu. Miałby on wymykać się regułom „obrazów dominujących” (określenie Rafała Drozdowskiego), umożliwić takie użycie fotografii, jakie postulował John Berger: zakorzenione w osobistym doświadczeniu i pamięci.

EN

The paper discusses images of failure in Polish photography created in 1970–2000, drawing on three particular projects: Archeology of Photography by Jerzy Lewczyński and the exhibitions The New Documentalists (2006) and Postdocument: Missing Documents: Documents of the Polish Transformation After 1989 (2012). As such, it concentrates on documentary, or post-documentary, photography which suffers no illusions as to the mimetic power of the medium, but persists in hoping that photos can have social impact. As the analyzed projects aim to create a critical picture of reality, they focus on spaces and people subject to exclusion and on the experience of failure (e.g., Unfinished Houses by Konrad Pustoła and Wojciech Wilczyk’s There’s No Such Thing as an Innocent Eye), as well as on the erosion of interpersonal relations (e.g., Aneta Grzeszykowska’s Album). Disappointments stemming from both the socialist reality and Polish capitalism mix with the desire to find and preserve what is intimate and authentic.  The discussed artists devote the majority of their attention to the problem of photography as a medium and its ability to generate social change. However, they remain fully aware of the fact that the very nature of the photographic image, with its media entanglements, makes it difficult to create an unadulterated reflection of reality; it also makes it difficult to accept anything that does not fit the visual poetics of success, anything old, damaged, démodé, or kitschy. Accordingly, the artists raise important questions about the rules for creating images in the photographic universe and about the possibility of transcending them to create a new type of document, one that would elude the rules of “dominant images” (a term first coined by Rafał Drozdowski), and to enable such a use of photography as was postulated by John Berger: rooted in personal experience and memory.

Keywords

PL

fotografia; dokument; archiwum; Jerzy Lewczyński; nowi dokumentaliści; archeologia fotografii

EN

photography; document; archive; Jerzy Lewczyński; New Documentalists; archeology of photography

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Studia Litteraria et Historica
• Year: 2020
• Issue: 9

Dates

published

2020

Contributors

author

Weronika Lipszyc

• University of Warsaw

• https://orcid.org/0000000162109018

References

• Barrett, T. (2014). Krytyka fotografii: Jak rozumieć obrazy (J. Jedliński, Tłum.). "Universitas".
• Barthes, R. (1996). Światło obrazu: Uwagi o fotografii (J. Trznadel, Tłum.). Wydawnictwo Aletheia.
• Barthes, R. (2008). Mit dzisiaj. W R. Barthes, Mitologie (A. Dziadek, Tłum.; K. Kłosiński, Wstęp; ss. 237–296). Wydawnictwo Aletheia.
• Benjamin, W. (1996). Mała historia fotografii. W W. Benjamin, Anioł historii: Eseje, szkice, fragmenty (H. Orłowski, Red.; K. Krzemieniowa, H. Orłowski, & J. Sikorski, Tłum.; ss. 105–124). Wydawnictwo Poznańskie.
• Berger, J. (1999). O patrzeniu (S. Sikora, Tłum.). Wydawnictwo Aletheia.
• Brauchitsch, B. von. (2004). Mała historia fotografii (J. Koźbiał & B. Tarnas, Tłum.). Wydawnictwo Cyklady.
• Crary, J. (2015). 24/7: Późny kapitalizm i koniec snu (D. Żukowski, Tłum.). Wydawnictwo Karakter.
• Długosz, M. (2008). Real foto (F. Niedenthal, Tłum.). Fundacja Korporacja Ha!art.
• Drozdowski, R. (2006). Obraza na obrazy: Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Drozdowski, R., & Krajewski, M. (2010). Za fotografię! W stronę radykalnego programu socjologii wizualnej. Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
• Flusser, V. (2004). Ku filozofii fotografii (J. Maniecki, Tłum.; P. Zawojski, Wstęp & Red.). Akademia Sztuk Pięknych.
• Instytut Awangardy. (b.d.). Pobrano 17 sierpnia 2019, z http://www.instytutawangardy.org/pl
• Jaworski, K., & Wilczyk, W. (2002). Kapitał w słowach i obrazach. Zakład Wydawniczy SFS Studio Full Scan.
• Leśniak, A. (2013). Gorączka archiwum. Szum, 2013(1), 66–76.
• Lewczyński, J. (1980). Zamieniłem życie na fotografię. Fotografia, 1980(3).
• Lewczyński, J. (2001). Wrocław: Fotografie. Galeria BWA – Galeria Sztuki Współczesnej.
• Lewczyński, J. (2005). Archeologia fotografii: Prace z lat 1941–2005 (K. Jurecki & I. Zjeżdżałka, Red.; M. Hrehorowicz & H. Korolczuk, Tłum.). Wydawnictwo Kropka.
• Ligocki, A. (1959). Antyfotografia. Fotografia, 1959(9).
• Lipszyc, W. (2015). Fotograficzny przymuszacz: Autorstwo w fotografii Jerzego Lewczyńskiego. Tekstualia, 2015(2), 103–116.
• LUFT Email Marketing - Gra w archiwum, Jerzy Lewczyński / Krzysztof Pijarski, 17 czerwca, godzina 20.00. (b.d.). news.archeologiafotografii.pl. Pobrano 15 lutego 2016, z http://news.archeologiafotografii.pl/index.php?action=message&c=10&message=7
• Mazur, A. (Red.). (2006). Nowi dokumentaliści. Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski.
• Mazur, A. (2007). Antyfotografie (M. Turski, Tłum.). Galeria Miejska Arsenał.
• Mazur, A. (2012a). Decydujący moment: Nowe zjawiska w fotografii polskiej po 2000 roku. Wydawnictwo Karakter.
• Mazur, A. (2012b). Postdokument: Świat nie przedstawiony: Dokumenty polskiej transformacji po 1989 roku. Kwartalnik Fotografia, 2012(38).
• Nowicki, W. (2012). JL. W J. Lewczyński, Jerzy Lewczyński: Pamięć obrazu (W. Nowicki, Red.). Muzeum w Gliwicach.
• Pańków, L. (2012). Naiwna wiara w reprezentację: Postdokument w CSW. Dwutygodnik, 2012(78). http://www.dwutygodnik.com/artykul/3307-naiwna-wiara-w-reprezentacje-postdokument-w-csw.html
• Peirce, C. S. (1997). Wybór pism semiotycznych (H. Buczyńska-Garewicz, Wyb.; R. Mirek & A. J. Nowak, Tłum.). Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
• Pieńkos, A. (2012). Tracona moc obrazu, czyli epizody nowoczesnego realizmu. Wydawnictwo Neriton.
• Pijarski, K. (2011a). Archeologie fotografii: Czy można zarchiwizować gest? Kultura Współczesna, 2011(4), 121–135.
• Pijarski, K. (Red.). (2011b). The archive as project: The poetics and politics of the (photo)archive / Archiwum jako projekt: Poetyka i polityka (foto)archiwum (K. Bartoszyńska i in., Tłum.). Fundacja Archeologia Fotografii.
• Pijarski, K. (2011c). JL – KP [Film]. http://pijarski.art.pl/pl/works/jl-kp-playing-the-archive-2011
• Ptak, O. (2012). Jerzozwierz: Portrety i autoportrety Jerzego Lewczyńskiego. Muzeum w Gliwicach.
• Pustoła, K. (2011). Widoki władzy. Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
• Rusinek, M. (2012). Retoryka obrazu: Przyczynek do percepcyjnej teorii figur. Słowo/obraz terytoria.
• Sobota, A. (1993). Antyfotografia i ciąg dalszy: Beksiński, Lewczyński, Schlabs. Muzeum Narodowe we Wrocławiu.
• Sontag, S. (1986). O fotografii (S. Magala, Tłum.). Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Stiegler, B. (2009). Obrazy fotografii: Album metafor fotograficznych (J. Czudec, Tłum.). Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Ślusarczyk, A. (2010). Wałbrzych – powidoki. Agencja Reklamowo-Wydawnicza Fine Grain.
• Świat nie przedstawiony. (b.d.). Pobrano 3 stycznia 2016, z http://csw.art.pl/index.php?action=wydarzenie&id=509&lang
• Śwircz, K., & Pijarski, K. (b.d.). Archiwum jako projekt: Poetyka i polityka (foto)archiwum: Kuba Śwircz rozmawia z Krzysztofem Pijarskim. Fundacja Archeologia Fotografii. http://faf.org.pl/wywiad_konferencja.pdf
• Wilczyk, W. (2012). Starzy dokumentaliści albo podrabiane archiwum. Kwartalnik Fotografia, 2012(38), 115–120.
• Wilczyk, W. (2013). Świat nieprzedstawiony i nieinterpretowany. Herito: Dziedzictwo, kultura, współczesność, 2013(4), 213–225.
• Wojciech Zawadzki – Moja Ameryka: 19 września – 16 października 2003 r. (2003). BWA Jelenia Góra. http://galeria-bwa.karkonosze.com/wojciech-zawadzki-moja-ameryka/
• Zawadzki, W. (2012). Kilka refleksji... Kwartalnik Fotografia, 2012(38).

Identifiers

DOI

10.11649/slh.2244

Biblioteka Nauki

28407451