Nieusuwalna – Zygmunt Bauman jako analityk i ambasador ambiwalencji

• Authors: Michael Hviid Jacobsen

Title variants

EN

The Unannihilable – Zygmunt Bauman as Analyst and Ambassador of Ambivalence

Abstracts

PL

W pracach Zygmunta Baumana problematyka ambiwalencji raz po raz wyraziście zaznacza swoją obecność w analizach nowoczesności, a następnie płynnej nowoczesności. Wprawdzie szczególnie poczesne miejsce zajmuje ona w jego książce Modernity and Ambivalence z roku 1991 (wyd. pol. Wieloznaczność nowoczesna. Nowoczesność wieloznaczna, 1995), lecz wątek ambiwalencji przewija się także w późniejszych książkach Baumana poświęconych życiu w społeczeństwie płynnej nowoczesności. Co więcej, socjologiczna perspektywa przyjęta przez Baumana jako taka przepojona jest ambiwalencją, a wiele zagadnień, którymi pasjonował się i które zgłębiał w całej swojej twórczości – na przykład, wolność, moralność, nieśmiertelność lub utopia – same w sobie ucieleśniają ambiwalencję. Bauman zawsze podkreślał, że kształt świata nie jest niezmienny czy ustanowiony raz na zawsze, a ludzie mogą podważać go i przeobrażać. Ambiwalencja zatem jest nie tyle bolączką, którą należałoby leczyć, ile raczej faktem, który trzeba zaakceptować. Niniejszy artykuł poświęcony jest tematyce ambiwalencji jako lejtmotywowi pism Baumana. Autor pokrótce kreśli i omawia ciągłą refleksję Baumana nad ambiwalencją, aby wskazać, że zagadnieniem tym socjologia być może powinna zająć się z większą uwagą niż dotychczas.

EN

In Zygmunt Bauman’s work, ambivalence was a topic that recurred explicitly several times in his analyses of modernity and later liquid modernity. This was particularly evident in his book Modernity and Ambivalence (1991). But ambivalence also appears as an underlying theme in later books on life in liquid-modern society. Moreover, Bauman’s sociological perspective itself oozes ambivalence, and many of the topics he explored and embraced throughout his career – such as freedom, morality, immortality and utopia – are themselves fundamental expressions of ambivalence. In addition, Bauman always insisted that the world is not fixed once and for all, but that humans can challenge and change it, and in this way ambivalence is not an ailment to be cured but rather a fact to be accepted. This article explores the theme and leitmotif of ambivalence in the writings of Bauman. The article seeks to provide a concise presentation and discussion of Bauman’s continuous engagement with ambivalence in order to show that sociology perhaps ought to take the topic of ambivalence more seriously than is currently the case.

Keywords

PL

Zygmunt Bauman; ambiwalencja; socjologia; nowoczesność; płynna nowoczesność

EN

Zygmunt Bauman; ambivalence; sociology; modernity; liquid modernity

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Studia Litteraria et Historica
• Year: 2022
• Issue: 11

Dates

published

2022

Contributors

author

Michael Hviid Jacobsen

• Aalborg Universitet, Aalborg

• https://orcid.org/0000000302371318

References

• Bauman, Z. (1988). Freedom. Open University Press.
• Bauman, Z. (1989). Modernity and the Holocaust. Polity Press.
• Bauman, Z. (1990). Thinking sociologically. Blackwell.
• Bauman, Z. (1991). Modernity and ambivalence. Polity Press.
• Bauman, Z. (1993). Postmodern ethics. Blackwell.
• Bauman, Z. (1995a). Life in fragments: Essays in postmodern morality. Blackwell.
• Bauman, Z. (1995b). The making and unmaking of strangers. Thesis Eleven, 43(1), 1–16. https://doi.org/10.1177/072551369504300102
• Bauman, Z. (1998a). Globalization: The human consequences. Polity Press.
• Bauman, Z. (1998b). Work, consumerism and the new poor. Open University Press.
• Bauman, Z. (2000). Liquid modernity. Polity Press.
• Bauman, Z. (2001). The individualized society. Polity Press.
• Bauman, Z. (2004). Wasted lives: Modernity and its outcasts. Polity Press.
• Bauman, Z. (2005). Liquid life. Polity Press.
• Bauman, Z. (2006). Liquid fear. Polity Press.
• Bauman, Z. (2007). Consuming life. Polity Press.
• Bauman, Z. (2008a). The art of life. Polity Press.
• Bauman, Z. (2008b). Bauman on Bauman – Pro domo sua. In M. H. Jacobsen & P. Poder (Eds.), The sociology of Zygmunt Bauman: Challenges and critique (pp. 231–240). Ashgate Publishing.
• Bauman, Z. (2011). Culture in a liquid modern world. Polity Press.
• Bauman, Z., Jacobsen, M. H., & Tester, K. (2014). What use is sociology? Polity Press.
• Beck, U. (1992). Risk society: Towards a new modernity. Sage Publications.
• Best, S. (2013). Zygmunt Bauman: Why good people do bad things. Routledge.
• Bunting, M. (2003, April 4). Zygmunt Bauman: Passion and pessimism. The Guardian Review, 20–23.
• Burkitt, I. (1996). Civilization and ambivalence. British Journal of Sociology, 47(1), 135–150. https://doi.org/10.2307/591120
• Carleheden, M. (2008). Bauman on politics – Stillborn democracy. In M. H. Jacobsen & P. Poder (Eds.), The sociology of Zygmunt Bauman: Challenges and critique (pp. 175–192). Ashgate Publishing.
• Diken, B. (1998). Strangers, ambivalence and social theory. Routledge.
• Elias, N. (1994). The civilizing process: The history of manners and state formation and civilization (E. Jephcott, Trans.). Blackwell. (Original work published 1939).
• Fromm, E. (1994). Escape from freedom. Macmillan. (Original work published 1941).
• Horkheimer, M., & Adorno, T. W. (2002). Dialectic of enlightenment: Philosophical fragments (G. Schmid Noerr, Ed.; E. Jephcott, Trans.). Stanford University Press. (Original work published 1944).
• Jacobsen, M. H. (2016). Zygmunt Bauman: An ambivalent utopian. Revue Internationale de Philosophie, 2016(3(277)), 347–264. https://doi.org/10.3917/rip.277.0347
• Jacobsen, M. H. (2017). Paradoxes and ambivalences of liquid modernity – Zygmunt Bauman and the peculiar solidity of liquidity. In M. H. Jacobsen (Ed.), Beyond Bauman: Critical engagements and creative excursions (pp. 243–271). Routledge.
• Jacobsen, M. H. (2019). Liquid-modern emotions: Exploring Zygmunt Bauman’s contribution to the sociology of emotions. Emotions and Society, 1(1), 99–116. https://doi.org/10.1332/263168919X15580836411878
• Jacobsen, M. H. (2022). Ambivalence – Exploring a mixed emotion. In M. H. Jacobsen (Ed.), Emotions in culture and everyday life. Routledge.
• Junge, M. (2008). Bauman on ambivalence – Fully acknowledging the ambiguity of ambivalence. In M. H. Jacobsen & P. Poder (Eds.), The sociology of Zygmunt Bauman: Challenges and critique (pp. 41–56). Ashgate Publishing.
• Kilminster, R., & Varcoe, I. (1992). Sociology, postmodernity and exile: An interview with Zygmunt Bauman. In Z. Bauman, Intimations of postmodernity (pp. 205–228). Routledge.
• Levine, D. N. (1985). The flight from ambiguity: Essays in social and cultural theory. University of Chicago Press. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226056210.001.0001
• Lévi-Strauss, C. (2012). Tristes Tropiques. Penguin Books. (Original work published 1955).
• Merton, R. K. (1976). Sociological ambivalence. The Free Press.
• Merton, R. K., & Barber, E. (1963). Sociological ambivalence. In E. A. Tiryakian (Ed.), Sociological theory, values and sociocultural change: Essays in honor of Pitirim A. Sorokin (pp. 91–120). The Free Press. https://doi.org/10.4324/9781315129976-5
• Nijhoff, P. (1998). The right to inconsistency. Theory, Culture & Society, 15(1), 87–112. https://doi.org/10.1177/026327698015001009
• Rattansi, A. (2017). Race, imperialism and gender in Zygmunt Bauman’s sociology – Partial absences, serious consequences. In M. H. Jacobsen (Ed.), Beyond Bauman: Critical engagements and creative excursions (pp. 65–85). Routledge.
• Rubenstein, R. L., & Roth, J. K. (1987). Approaches to Auschwitz: The Holocaust and its legacy. John Knox Press.
• Smart, B. (1999). Facing modernity: Ambivalence, reflexivity and morality. Sage Publications.
• Smelser, N. (1998). The rational and the ambivalent in the social sciences. American Sociological Review, 63(1), 1–16. https://doi.org/10.2307/2657473
• Smith, D. (1999). Zygmunt Bauman – Prophet of postmodernity. Polity Press.
• Tester, K. (2004). The social thought of Zygmunt Bauman. Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9780230505681
• Walaszek, Z. (1977). Recent developments in Polish sociology. Annual Review of Sociology, 3, 331–362. https://doi.org/10.1146/annurev.so.03.080177.001555
• Weigert, A. J. (1989). Joyful disaster: An ambivalence-religion hypothesis. Sociological Analysis, 50(1), 73–88. https://doi.org/10.2307/3710919
• Weigert, A. J. (1991). Mixed emotions: Certain steps toward understanding ambivalence. State University of New York Press.
• Yair, G. (2007). Ambivalence. In The Blackwell encyclopedia of sociology. John Wiley & Sons. https://doi.org/10.1002/9781405165518.wbeosa045
• Ziehe, T. (1989). Ambivalenser og mangfoldighed: En artikelsamling om ungdom, skole, aestetik og kultur. Politisk Revy.
• Zielyk, I. V. (1966). On ambiguity and ambivalence. The Pacific Sociological Review, 9(1), 57–64. https://doi.org/10.2307/1388307

Identifiers

DOI

10.11649/slh.2791

Biblioteka Nauki

28407559