Działalność biskupa stanisławowskiego Grzegorza Chomyszyna w latach dwóch wojen światowych. Analiza porównawcza

• Authors: Joanna Karbarz-Wilińska

Title variants

EN

The Activity of Hryhoriy Khomyshyn, Bishop of Stanyslaviv, in the Years of Two World Wars: A Comparative Analysis

Abstracts

EN

The article’s primary purpose is to present the fate of the Greek Catholic clergyman Hryhoriy Khomyshyn (1867–1945) during the two most important military conflicts of the twentieth century. At the outbreak of World War I, he had already been bishop of Stanyslaviv for a decade, trying to introduce changes in the functioning of the Greek Catholic Church and advocating its Latinization. During World War II, he was arrested several times by the Russian and German occupiers. He died in December 1945 due to brutal interrogations in Lukyanivska Prison.

PL

Główny cel artykułu stanowi przedstawienie losów greckokatolickiego duchownego Grzegorza Chomyszyna w czasie trwania dwóch najważniejszych konfliktów zbrojnych XX w. W chwili wybuchu I wojny światowej od dekady był już biskupem stanisławowskim, starając się wprowadzić zmiany w funkcjonowaniu Cerkwi greckokatolickiej i opowiadając się za jej latynizacją. Podczas II wojny światowej został kilkakrotnie aresztowany przez okupantów rosyjskich i niemieckich. Zmarł w grudniu 1945 r. wskutek brutalnych przesłuchań w więzieniu łukianowskim.

Keywords

EN

Hryhoriy Khomyshyn; Eastern Galicia; Greek Catholic Church; World War I; World War II

PL

Grzegorz Chomyszyn; Galicja Wschodnia; Cerkiew greckokatolicka; I wojna światowa; II wojna światowa

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Dzieje Najnowsze
• Year: 2021
• Volume: 53
• Issue: 4
• Pages: 85-104

Dates

published

2021

Contributors

author

Joanna Karbarz-Wilińska

• Oddziałowe Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku

• https://orcid.org/0000000250096296

References

• Chojnowski A., Bruski J.J., Ukraina, Warszawa 2006.
• Chomyszyn G., Dwa królestwa, red. I. Pełechatyj, W. Osadczy, tłum. M. Siudak, Kraków 2017.
• Chomyszyn G., Problem ukraiński, Warszawa 1933.
• Galuba R., „Niech nas rozsądzi miecz i krew…” Konflikt polsko-ukraiński o Galicję Wschodnią w latach 1918–1919, Poznań 2004.
• Grajny R., Stosunek władz Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej do społeczności polskiej Stanisławowa w latach 1918–1919, w: Stanisławów i ziemia stanisławowska w II Rzeczypospolitej. Wojskowość – bezpieczeństwo – społeczeństwo – kultura, red. M. Kardas, A.A. Ostanek, P. Semków, Warszawa–Stanisławów 2017, s. 129–142.
• Himka J.P., Kościół greckokatolicki a procesy narodowotwórcze wśród Ukraińców w Galicji, „Znak” 1985, nr 4, s. 41–52.
• Jehreszij O., Jepyskop Hryhorij Chomyszyn. Portret relihijno-cerkownoho i hromadśko-politycznoho dijacza, Iwano-Frankiwśk 2006.
• Karbarz-Wilińska J., Dęby i burzany. Ukraińskie organizacje i partie związane z biskupem stanisławowskim Grzegorzem Chomyszynem (1925–1939), Gdańsk–Warszawa 2020.
• Karbarz-Wilińska J., Koncepcja wzajemnej tolerancji w myśli biskupa stanisławowskiego Hryhorija Chomyszyna. Przyczynek do relacji między katolikami obrządków greckokatolickiego i rzymskokatolickiego w II Rzeczypospolitej, „Studia Historica Gedanensia” 2013, t. IV: Nietolerancja, s. 125–135.
• Klimecki M., Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919. Aspekty polityczne i wojskowe, Warszawa 2000.
• Kozłowski M., Zapomniana wojna. Walki o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919, Bydgoszcz 1999.
• Marczuk W., Myrotworcza misija Hreko-Katołyćkoji cerkwy u period ukrajinśko-polśkoji wijny 1918–1919 rr., w: Ukraińcy w najnowszych dziejach Polski (1918–1989), t. I, red. R. Drozd, Słupsk–Warszawa 2000, s. 24–30.
• Melnyczuk P., Władyka Hryhorij Chomyszyn. Patriot, misioner, muczenyk, Lwiw 1997.
• Moskaluk M., Ukrajinśkyj chrystyjanśko-suspilnyj ruch u Hałyczyni. Ideołohija, instytualizacija, dijalnist’ (kin. XIX – 30-ti rr.XX st.), Iwano-Frankiwśk 2018.
• Osadczy W., Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji, Lublin 2007.
• Pastyr dobryj. Hryhorij Chomyszyn, Jepyskop stanisławiwśkyj (25.03.1867 – 28.12.1945) u spohadach suczasnykiw, red. I. Pełechatyj, Iwano-Frankiwśk 2017.
• Pastyrśkyj łyst Hryhorija Chomyszyna do Wseczesnoho kłyra i wirnych Stanisławiwśkoji jeparchiji pro polityczne położennja ukrajinśkoho narodu w polśkij derżawi, Lwiw 1931.
• Serdjuk N., Jepyskop Hryhorij Chomyszyn mowoju materialiw slidstwa (za dokumentami Hałuzewoho Derżawnoho archiwu SB Ukrajiny), „Z Archiwiw WUCzK-GPU-NKWD-KGB” 2004, nr 1/2 (22/23), s. 451–480.
• Strutyński M., Myśl społeczno-polityczna Kościoła greckokatolickiego w II RP (1918–1939), Kraków 2019.
• Wolsza T., Rząd RP na obczyźnie wobec wschodniej granicy Polski (lipiec 1945 – luty 1951 roku), „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 1996, t. II, s. 81–92.
• Wolsza T., Za żelazną kurtyną. Europa Środkowo-Wschodnia, Związek Sowiecki i Józef Stalin w opiniach polskiej emigracji politycznej w Wielkiej Brytanii 1944/1945–1953, Warszawa 2005.
• Wysocki R., Liga Narodów wobec pacyfikacji Galicji Wschodniej w 1930 roku a polsko-ukraińska konfrontacja na arenie międzynarodowej, w: Ukraińcy w najnowszych dziejach Polski (1918–1989), t. I, red. R. Drozd, Słupsk–Warszawa 2000, s. 46–55.

Identifiers

DOI

10.12775/DN.2021.4.05

Biblioteka Nauki

2233600