Roman Knoll i Juliusz Łukasiewicz – dwie wizje miejsca Polski w Europie w przededniu wybuchu drugiej wojny światowej

• Authors: Henryk Bartoszewicz

Title variants

EN

Roman Knoll and Juliusz Łukasiewicz – Two Visions of Poland’s Place in Europe on the Eve of the Second World War

Abstracts

EN

The subject of this article is the picture of Poland’s place in Europe at the end of 1938 and beginning of 1939, presented in two brochures published at the time by Roman Knoll and Juliusz Łukasiewicz. Both authors belonged to the group of prominent diplomats of the Second Republic of Poland. Knoll presented Poland as a country threatened by the aggression of the Third Reich; he also saw the possibility of concluding an anti-Polish German-Soviet pact. Łukasiewicz’s pamphlet, on the other hand, inscribed into the series of propaganda literature of the National Unity Camp (Obóz Zjednoczenia Narodowego), which saw the then Republic of Poland at least as a European regional power.

PL

Przedmiotem artykułu jest obraz miejsca Polski w Europie na przełomie 1938 i 1939 r., przedstawiony w dwóch broszurach opublikowanych wówczas przez Romana Knolla i Juliusza Łukasiewicza. Obydwaj autorzy należeli do grona znakomitych dyplomatów II Rzeczypospolitej. Knoll ukazał Polskę jako państwo zagrożone agresją III Rzeszy, a ponadto dostrzegał on możliwość zawarcia antypolskiego paktu niemiecko-sowieckiego. Natomiast broszura Łukasiewicza wpisywała w krąg literatury propagandowej Obozu Zjednoczenia Narodowego, która widziała ówczesną Rzeczpospolitą co najmniej jako europejskie mocarstwo regionalne.

Keywords

PL

Roman Knoll; Juliusz Łukasiewicz; miejsce Polski w Europie; propaganda mocarstwowa

EN

Roman Knoll; Juliusz Łukasiewicz; Poland’s place in Europe; superpower propaganda

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Dzieje Najnowsze
• Year: 2022
• Volume: 54
• Issue: 1
• Pages: 53-83

Dates

published

2022

Contributors

author

Henryk Bartoszewicz

• Archiwum Główne Akt Dawnych

• https://orcid.org/0000000344490382

References

• Balcerak W., Z dziejów polityki wschodniej Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2019.
• Bartoszewicz H., Kijowska Filarecja. Z dziejów polskich organizacji niepodległościowych na Ukrainie przed wybuchem rewolucji rosyjskiej, w: Polska i jej wschodni sąsiedzi, seria: „Studia Wschodnioznawcze”, t. VIII, Rzeszów 2007, s. 16–28.
• Bartoszewicz H., Polacy w Kijowie wobec niepodległości Rzeczypospolitej i Ukrainy w przededniu wybuchu pierwszej wojny światowej, w: Imperia, narody i społeczeństwa Europy Wschodniej i Środkowej na progu pierwszej wojny światowej, red. A. Nowak, przy współpr. M. Banaszkiewicza, Warszawa 2016, s. 501–524.
• Bartoszewicz H., Polityka wschodnia II Rzeczypospolitej w świetle polskich dokumentów dyplomatycznych 1931 r., „Dzieje Najnowsze” 2009, nr 4, s. 127–143.
• Bartoszewicz H., Roman Knoll – polityk i dyplomata, Warszawa 2018.
• Bartoszewicz H., Romana Knolla oceny przeszłości i wizje przyszłości, „Dzieje Najnowsze” 2016, nr 4, s. 65–88.
• Batowski H., Łukasiewicz Juliusz (1892–1951), w: Polski Słownik Biograficzny, t. XVIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973, s. 527–529.
• Bocheński A., Między Niemcami a Rosją, Warszawa 1937.
• Bocheński A., Między Niemcami a Rosją, posłowie M. Pruszyński, Warszawa 1994.
• Borodziej W., Górny M., Nasza wojna, t. I: Imperia 1912–1916, Warszawa 2014.
• Borodziej W., Górny M., Nasza wojna, t. II: Narody 1917–1923, Warszawa 2018.
• Cepnik K., Wódz Naczelny i Marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz. Życie i czyny, Lwów 1937.
• Ciesielski A., Życie i czyny Naczelnego Wodza i Marszałka Polski Edwarda Śmigłego Rydza, wyd. 3, Łódź 1939.
• Fiutowski T., Zawsze zwycięski Marszałek Edward Śmigły-Rydz, Włocławek 1937.
• Gmurczyk-Wrońska M., Negocjacje polsko-sowieckie o pakt o nieagresji w roku 1927 i w latach 1931–1932, „Dzieje Najnowsze” 2012, nr 3, s. 21–52.
• Gregorowicz S., Polsko-radzieckie stosunki polityczne w latach 1932–1935, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1982.
• Gregorowicz S., Zacharias M.J., Polska – Związek Sowiecki. Stosunki polityczne 1925–1939, Warszawa 1995.
• II Rzeczpospolita wobec ruchu prometejskiego, oprac. P. Libera, Warszawa 2013.
• Jędrzejewicz W., Juliusz Łukasiewicz. Szkic biograficzny, w: Dyplomata w Paryżu 1936–1939. Wspomnienia i dokumenty Juliusza Łukasiewicza ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej, oprac. W. Jędrzejewicz i H. Bułhak, wyd. rozsz., Londyn 1989.
• Kała G., Obóz Zjednoczenia Narodowego w wyborach do sejmu i senatu w 1938 roku, „Colloquium” 2015, nr 2, s. 7–46.
• Kamiński M.K., Konflikt polsko-czeski 1918–1921, Warszawa 2001.
• Kaszuba E., System propagandy państwowej obozu rządzącego w Polsce w latach 1926–1939, Toruń 2004.
• Knoll R., Uwagi o polskiej polityce 1939, Warszawa 1939.
• Kochnowski R., Mit mocarstwowości w myśli politycznej II RP, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica” 2017, t. XVIII, s. 61–71.
• Kornat M., Polska 1939 roku wobec paktu Ribbentrop-Mołotow. Problem zbliżenia niemiecko-sowieckiego w polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej, Warszawa 2002.
• Kornat M., „Polska jest mocarstwem” – czyli z dziejów polskiej kultury politycznej XX wieku, w: idem, Polityka równowagi 1934–1939. Polska między Wschodem a Zachodem, Kraków 2007, s. 60–126.
• Kornat M., Posłowie i ambasadorzy polscy w Związku Sowieckim (1921–1939 i 1941–1943), „Polski Przegląd Dyplomatyczny” 2004, t. IV, nr 5 (21), s. 129–204.
• Korzeniowski M., Za Złotą Bramą. Działalność społeczno-kulturalna Polaków w Kijowie w latach 1905–1920, Lublin 2009.
• Langer A., Wódz Polski. Marszałek Edward Śmigły-Rydz, Kraków 1937.
• Łossowski P., Stosunki polsko-litewskie 1921–1938, Warszawa 1997.
• Łukasiewicz J., Aleksander Skrzyński, Warszawa 1932.
• Łukasiewicz J., Polska jest mocarstwem, Warszawa 1938.
• Łukomski G., Generał brygady Antoni Szymański (1894–1973). Wielkopolanin – żołnierz i dyplomata, Pruszków–Warszawa–Londyn 2006.
• Materski W., Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943, Warszawa 2005.
• Materski W., Tarcza Europy. Stosunki polsko-sowieckie 1918–1939, Warszawa 1994.
• Miedziński B., Droga do Moskwy, „Kultura” (Paryż) 1963, nr 6, s. 74–86.
• Miedziński B., Pakty wilanowskie, „Kultura” (Paryż) 1963, nr 7–8, s. 113–132.
• Molenda J., Polska w Wielkiej Wojnie 1914–1918. Kilka refleksji w sprawie stanu badań (cz. I 1914–1939), „Dzieje Najnowsze” 2014, nr 3, s. 57–70.
• Molenda J., Polska w Wielkiej Wojnie 1914–1918. Kilka refleksji w sprawie stanu badań (cz. II 1939–2014), „Dzieje Najnowsze” 2015, nr 1, s. 167–190.
• Müller R.D., Wspólny wróg. Hitlerowskie Niemcy i Polska przeciw Związkowi Radzieckiemu, tłum. S. Kupisz, Warszawa 2013.
• Noël L., Agresja niemiecka na Polskę, tłum. M. Zamieńska, Warszawa 1966.
• Notkowski A., Prasa w systemie propagandy rządowej w Polsce (1926–1939). Studium techniki władzy, Warszawa–Łódź 1987.
• Nowak A., Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 – zapomniany appeasement, Kraków 2015.
• Pajewski J., Odbudowanie państwa polskiego 1914–1918, Warszawa 1978.
• Rudziński E., Zagraniczna polityka prasowa sanacji a działalność agencji informacyjnych, „Rocznik Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1969, t. VIII, z. 4, s. 537–568.
• Skrzypek A., W kręgu koncepcji „Międzymorza” i taktyki balansowania (maj 1935 – wrzesień 1938), w: Historia dyplomacji polskiej, t. IV: 1918–1939, red. P. Łossowski, Warszawa 1995, s. 493–572.
• Szymczak D., Między Habsburgami a Hohenzollernami. Rywalizacja niemiecko-austro-węgierska w okresie I wojny światowej a odbudowa państwa polskiego, Kraków 2009.
• Wierzejski W.K., Fragmenty dziejów polskiej młodzieży akademickiej w Kijowie 1834–1920, Warszawa 1939.
• Wyszczelski L., Polska mocarstwowa. Wizje i koncepcje obozów politycznych II Rzeczypospolitej, Warszawa 2015.
• Żerko S., Stosunki polsko-niemieckie 1938–1939, Poznań 1998.

Identifiers

DOI

10.12775/DN.2022.1.03

Biblioteka Nauki

2233634