O specyfice semioforów Uniwersytetu Wiedeńskiego z perspektywy edukacji dla pokoju. Studium etnograficzne

• Authors: Kinga Majchrzak-Ptak , Alicja Szostkiewicz

Abstracts

PL

Materialne, tworzone intencjonalnie miejsca pamięci związane z przeszłością określonej zbiorowości stanowią nie tylko jeden z ele- mentów jej pamięci kulturowej, ale równocześnie współuczestniczą w procesie permanentnego (re)konstruowania tej pamięci poprzez stwarzanie warunków do uczenia się jej. Podążając za myślą Maurice’a Halbwachsa, można przyjąć, że indywidualne „akty pamięci” stanowiące budulec (auto) definicyjny są uzależnione od społecznie zinstytucjonalizowanych zasobów pamięci, wyselekcjonowanych przez grupy, do których należą określone jednostki. Dlatego uznać można, że prowadzenie poszukiwań dotyczących uczelnianych semioforów pozwala dokonać mappingu akademickiej pamięci zbiorowej, określić specyfikę zarówno jej, jak i instytucji, której tożsamości pamięć ta jest fundamentem i tworzywem, wyznaczając ramy myślenia i działania obcujących z nią podmiotów. Wobec tego przedmiotem opracowania są semiofory związane z przeszłością Uniwersytetu Wiedeńskiego, tj. skoncentrowano się na przedmiotach uznawanych w danej społeczności za nośniki znaczeń i wartości, łączących wymiar semiotyczny z wymiarem materialnym, a zatem obiektach, które z założenia pełnić mają rolę miejsc pamięci. Artykuł prezentuje wyniki osadzonych w schemacie etnograficznym badań, bazujących na analizie i interpretacji danych zgromadzonych dzięki m.in. (auto)obserwacji i przeszukiwaniu źródeł wtórnych, zogniskowanej wokół pytań: Jaka jest specyfika semioforów zlokalizowanych w przestrzeni Uniwersytetu Wiedeńskiego? Jakie znaczenia mają semiofory w architektonicznej, społecznej, kulturowej i dydaktycznej przestrzeni Uniwersytetu Wiedeńskiego w perspektywie założeń pedagogiki dla pokoju? Przeprowadzone poszukiwania pozwalają wnioskować, że Uniwersytet Wiedeński odznacza się odpowiedzialnym podejściem do upamiętniania swojej przeszłości oraz konstruowania ram pamięci zbiorowej, w których zachodzą określone procesy edukacyjne istotne dla praktykowania pokoju, ale także, że zbiór semioforów wiedeńskiej uczelni cechuje pewna homogeniczność zakresu upamiętnionych treści, co ma swoje implikacje edukacyjne. Skutkuje bowiem barakiem optymalizacji w zakresie wykorzystania materialnej przestrzeni pamięci w realizacji celów wynikających z koncepcji edukacji dla pokoju.

Keywords

PL

semiofory; Uniwersytet Wiedeński; pamięć zbiorowa; edukacja dla pokoju

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Edukacja Dorosłych
• Year: 2023
• Volume: 89
• Issue: 2
• Pages: 171-192

Dates

published

2023

Contributors

author

Kinga Majchrzak-Ptak

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000000186169824

author

Alicja Szostkiewicz

• Uniwersytet WSB Merito w Gdańsku

• https://orcid.org/0000000223824980

References

• Assmann, A. (1995). Funktionsgedächtnis und Speichergedächtnis – Zwei Modi der Erinnerung. W: M. Dabag, K. Platt (red.), Generation und Gedächtnis. Erinnerungen und kollektive Identitäten (s. 169–185). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Assmann, J. (2003). Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa, tłum. S. Dyroff, R. Żytyniec. „Borussia. Kultura. Historia. Literatura”, 29, s. 11–18.
• Assmann, J. (2009). Kultura pamięci, tłum. A. Kryczyńska-Pham. W: M. Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka (s. 59–99). Kraków: Universitas.
• Augé, M. (1998). Formy zapomnienia, tłum. A. Turczyn. Kraków: Universitas.
• Bron, A., Thunborg, C. (2015). Biographical Interviewing: The Case of Non-Traditional Students in Higher Education. Los Angeles: SAGE Publications.
• Connerton, P. (2008). Seven Types of Forgetting. Memory Studies, 1(59), 59–71.
• Gensburger, S., Lefran, S. (2020). Beyond Memory. Can We Really Learn from the Past? Cham: Palgrave Macmillan.
• Górniewicz, J. (2016). Memoria Universitatis – pamięć uniwersytetu. Szkice humanistyczne. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.
• Grant, C. (2015). The University of Vienna in the Eighteenth Century. Distance from Church, Appropriation by the State, Expansion. W: D. Schweizer, J. Rüdiger (red.), Sites of Knowledge. The University of Vienna and Its Buildings: A History 1365 – 2015 (s. 85–98). Wiedeń: V&r Academic.
• Halbwachs, M. (1968). La mémoire collective. Paris: Presses Universitaires de France. Hirszowicz, M., Neyman, E. (2001). Społeczne ramy niepamięci. Kultura i Społeczeństwo, 45(3–4), 23–48.
• Maćkowicz, J., Barragán Medero. F., Szarota Z. (2016). Kultura pokoju. Trójgłos edukacyjny. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Majchrzak-Ptak, K. (2020a). Przywracając pamięć miejscom. O badaniu i uczeniu się w działaniu w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Majchrzak-Ptak, K. (2021a). Semaphores in University Space(s). An (Auto)ethnographic Study. W: Z. Szarota, Z. Wojciechowska (red.), Learning Never Ends... Spaces of Adult Education. Central and Eastern European Perspectives. Warszawa: WUW, s. 224–233.
• Majchrzak-Ptak, K. (2021b). Semiofory w przestrzeniach Uniwersytetu Juliusza i Maksymiliana w Würzburgu. Studium edukacyjne, Przegląd Badań Edukacyjnych/Educational Studies Review, 34, s. 43–67.
• Malewski, M. (2010), Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Mendel, M. (2018). Pamięć, ideologia, władza. Uczenie się zapominania. Forum Oświatowe, 30, s. 25–36.
• Mendel, M., Theiss, W. (red.) (2019). Pamięć i miejsce. Pespektywa społeczno-edukacyjna. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
• Mühlberger, K. (1995). Die Universität Wien. Kurze Blicke auf eine lange Geschichte. Wiedeń: Holzhausen.
• Mühlberger, K. (1995). The Old University Quarter. The Mediaeval University. W: D. Schweizer, J. Rüdiger (red.), Sites of Knowledge. The University of Vienna and Its Buildings: A History 1365–2015 (s. 13–42). Wiedeń: V&r Academic.
• Pomian, K. (2006). Historia. Nauka wobec pamięci. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Ricœur, P. (2003). Nadużycia pamięci naturalnej: pamięć powstrzymana, pamięć manipulowana, pamięć narzucona, tłum. W. Bańkowski. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 1–2, s. 41–54.
• Ricœur, P. (2012). Pamięć, historia, zapomnienie, tłum. J. Margański. Kraków: Universitas.
• Szostkiewicz, A. (2024). Uczenie się kultury pokoju jako ważne zadanie edukacyjne. Przykład serbski. Przesłane do druku.
• Szacka, B. (1995). Pamięć społeczna. Znak, 480(5), s. 68–76.
• Szacka, B. (2001). Pamięć społeczna a identyfikacja narodowa. W: A. Jasińska-Kania (red.), Trudne sąsiedztwo. Z socjologii konfliktów narodowościowych (s. 30–49). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Szacka, B. (2006). Czas przeszły, pamięć, mit. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Szafraniec, K., Domalewski, J., Wasielewski, K., Szymborski, P., Wernerowicz, M. (2017). Zmiana warty. Młode pokolenia a transformacje we wschodniej Europie i Azji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

Identifiers

DOI

10.12775/ED.2023.020

Biblioteka Nauki

35496706