Organizacja bezpieczeństwa granic w I Rzeczypospolitej

• Authors: Andrzej Wawrzusiszyn

Title variants

EN

Organization of Border Security in the First Republic of Poland

Abstracts

EN

Along with the development of settlement, first borders were drawn, moreover the strengthening of the order of tribal authority allowed for more effective management and enlargement of the occupied territories. The first borders were natural borders and ran along rivers, mountain peaks, forests, sea shores, etc. The border was a transitional belt located at the edges of the sovereignty of individual tribes or rulers. With time, the borders were protected not only thanks to natural obstacles, but also defensive systems in the form of strongholds, earth embankments, wire entanglements and other fortifications. The aim of the considerations is the organization of protection of the borders of the Polish state in the period of the First Polish Republic in the face of changes taking place in the environment of external and internal security. In the methodological aspect, the historical and comparative methods were used, based on the analysis of source materials and the subject literature. As a result of the above, it has been established that the borders of the First Republic of Poland were formed differently and were subject to significant changes, ensuring the security of the state and its citizens at a different level.

PL

Wraz z rozwojem osadnictwa wytyczano granice, a umacnianie porządku władzy plemiennej pozwalało powiększać zajmowane tereny oraz skuteczniej nimi zarządzać. Pierwsze granice były granicami naturalnymi i przebiegały wzdłuż rzek, szczytów górskich, lasów, wybrzeży mórz itp. Granica stanowiła pas przejściowy znajdujący się na krańcach władztwa poszczególnych plemion czy włodarzy. Z upływem czasu granice chroniono nie tylko dzięki naturalnym przeszkodom, ale budowano systemy obronne w postaci grodów, wałów ziemnych, zasieków i innych umocnień. Celem rozważań jest organizacja zabezpieczenia granic państwa polskiego w okresie I Rzeczypospolitej wobec zmian zachodzących w środowisku bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego. W aspekcie metodologicznym wykorzystana została metoda historyczna i komparatystyczna w oparciu o analizę materiałów źródłowych i literaturę przedmiotu. Wynikiem powyższego jest stwierdzenie, że granice I Rzeczypospolitej formowały się różnie i podlegały znacznym zmianom, zapewniając bezpieczeństwo państwu i jego obywatelom na zróżnicowanym poziomie.

Keywords

EN

border; security; defense system; customs; the Republik of Poland

PL

granica; bezpieczeństwo; system obrony; cło; Rzeczpospolita Polska

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Historia i Polityka
• Year: 2023
• Issue: 43 (50)
• Pages: 117-131

Dates

published

2023

Contributors

author

Andrzej Wawrzusiszyn

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Wydział Prawa i Administracji, Olsztyn

• https://orcid.org/000000017587136X

References

• Będźmirowski, J. (2004). Problematyka morska w dziejach Polski. Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej, 4(159).
• Chwalba, A. (2000). Kraków: Kalendarium dziejów Polski. Od prahistorii do 1999 roku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Cieślak, E. (1978). Historia Gdańska, t. 3, cz. 3. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.
• Czapliński, W., Galos, A., Korta, W. (1981). Historia Niemiec. Wrocław: Ossolineum.
• Czyżowicz, W., Woźniczko, M. (2012). Cło i celnicy w historii. Struktury i mechanizmy działania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Difin.
• Dominiczak, H. (1997). Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo Bellona.
• Jasienica, P. (2007). Polska Piastów. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Jezierski, A., Leszczyńska, C. (1997). Historia gospodarcza Polski. Warszawa: Key Text.
• Kościelniak, K. (2014). Strażnicy granic dawnej Rzeczypospolitej. Wojsko kwarciane w systemie obronnym państwa pierwszej połowy XVII wieku. W: A. Olejko, P. Korzeniowski, K. Mroczkowski (red.). Kresy, granice i pogranicza w historii wojskowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V.
• Krwawicz, M. (1961). Marynarka wojenna i obrona polskiego wybrzeża w dawnych wiekach. Warszawa: Wydawnictwo MON.
• Kwiatkowski, E. (1945). Budujemy nową Polskę nad Bałtykiem. Warszawa: PIW.
• Lepszy, K. (1953). Polityka zagraniczna Polski w XVI i XVII w. W: J. Sieradzki (red.). Pierwsza konferencja metodologiczna historyków polskich. Przemówienia – referaty – dyskusja, t. 1. Warszawa: PWN.
• Markowski, B. (1931). Administracja skarbowa w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo WSH.
• Nowakowa, J. (1951). Rozmieszczenie komór celnych i przebieg dróg handlowych na Śląsku do końca XV wieku. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.
• Piwnicki, G., Zalewski, B. (2002). Polska wojskowa polityka morska od X do końca XX wieku. Gdynia: Wydawnictwo AMW.
• Plewczyński, M. (1985). Żołnierz jazdy obrony potocznej za panowania Zygmunta Augusta. Warszawa: PWN.
• Rutkowski, L. (1947). Historia gospodarcza Polski, t. 1. Poznań: Księgarnia Akademicka.
• Sikora, R. (2005). Wojskowość polska w dobie wojny polsko-szwedzkiej 1626–1629. Kryzys mocarstwa. Poznań: Sorus.
• Walachowicz, J. (1963). Monopole książęce w skarbowości wczesnofeudalnej Pomorza Zachodniego. Poznań: Wydawnictwo PTPN.
• Wyrozumski, J. (1986). Kazimierz Wielki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Identifiers

DOI

10.12775/HiP.2023.007

Biblioteka Nauki

28411113