Przysłówki wprowadzające ilościową charakterystykę uczestników zdarzenia: główne opozycje znaczeniowe

• Authors: Magdalena Danielewiczowa

Title variants

EN

Adverbs introducing the quantitative characteristics of the participants of an event: main semantic oppositions

Abstracts

EN

The article is devoted to Polish adverbs introducing the quantitative characterization of the participants of an event, that is, on the one hand, lexical units such as: pojedynczo, ‘one by one’, jednoosobowo ‘singly’, indywidualnie ‘individually’, samotnie ‘solitarily, alone’, solo, solowo ‘solo’ and on the other – licznie ‘in large numbers’, tłumnie ‘in crowds’, masowo ‘on a large scale’, gromadnie ‘in droves’, stadnie ‘in herds’, grupowo ‘in a grup, as a grup’, gremialnie, kolektywnie, zbiorowo ‘collectively’, kolegialnie ‘collegially’, zespołowo ‘as a team’, chóralnie ‘chorally’. The author distinguishes and briefly discusses the main oppositions that constitute and organize this subsystem of meanings. These oppositions are as follows: a) one individual – more than one; b) person – another organism – something; c) multiplicity conceptualized as a whole – multiplicity not being a whole; d) characterization of all the indicated participants – no information on completeness; e) quantitative component as a gradable – not-gradable trait; f) doing something – lack of action.

PL

Artykuł poświęcony jest polskim przysłówkom wprowadzającym ilościową charakterystykę uczestników danego zdarzenia, to znaczy z jednej strony jednostkom takim jak: pojedynczo, jednoosobowo, indywidualnie, solo, solowo z drugiej zaś – licznie, tłumnie, masowo, gromadnie, stadnie, grupowo, gremialnie, kolektywnie, kolegialnie, zespołowo, zbiorowo, chóralnie. Autorka wyróżnia i krótko omawiapodstawowe opozycje, które organizują ten podsystem znaczeń. Opozycje te są następujące: a) jeden – więcej niż jeden; b) osoba – inny organizm – coś; c) wielość ujmowana jako całość – wielość niebędąca całością; d) objęcie charakterystyką wszystkich partycypantów – brak informacji o tego rodzaju kompletności; e) komponent ilościowy jako własność stopniowalna – jako własność niestopniowalna; f) działanie – brak działania.

Keywords

EN

adverbs; semantics; quantitative characteristic; oppositions

PL

przysłówki; semantyka; charakterystyka ilościowa; opozycje

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Linguistica Copernicana
• Year: 2023
• Volume: 19
• Pages: 51-70

Dates

published

2023

Contributors

author

Magdalena Danielewiczowa

• Uniwersytet Warszawski, Katedra Lingwistyki Formalnej

• https://orcid.org/0000000313711867

References

• Austin J. L., 1993, Prośba o wybaczenie, w: tegoż, Mówienie i poznawanie, przekład, wstęp, przypisy i skorowidze B. Chwedeńczuk, Warszawa: PWN.
• Bogusławski A., 1978, Towards an operational grammar, Studia Semiotyczne 8, s. 29–90; polski przekład: Preliminaria gramatyki operacyjnej, Polonica 1989, 13, s. 163–223.
• Bogusławski A., 2007, A Study in the Linguistics-Philosophy Interface, Warszawa: BEL Studio.
• Bogusławski A., 2009, Myśli o gwiazdce i regule, Warszawa: BEL Studo.
• Bogusławski A., 2010, Dwa studia z teorii fleksji (i inne przyczynki), Warszawa: BEL Studio.
• Bogusławski A., 2010a, ‘Więcej’ wśród aspektów prymitywu ‘wie, że’, Linguistica Copernicana 1 (3), s. 23–79.
• Bogusławski A., 2013, Only from one. A particle in service of calling hearer’s attention to one marked member of the contextually relevant alternative, w: K. Bochmann, A. Steube (red.), Sprache, Sprachvergleich, Sprachträger. Ruddolf Růžička zum 90. Geburstag von freunden, wisenschaftlichen Weggefährten und Schülern, Leipzig: Sächsische Akademie der Wissenchaften, s. 17–56.
• Bogusławski A., 2021, Lingwistyczna teoria mowy. Preliminaria, Warszawa: Wydawnictwa UW.
• Danielewiczowa M., 2012, W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metapredykaty atestacyjne, Warszawa: BEL Studio.
• Deptuła I., 2003, Polskie przyimki wielosegmentowe z argumentem osobowym, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska 55, s. 23–71.
• Doboszyńska-Markiewicz K., 2013, Operatory adnumeratywne w języku polskim – dystrybucja i znaczenia, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Katedra Lingwistyki Formalnej.
• Duszkin M., 2010, Wykładniki przybliżoności adnumeratywnej w języku polskim i rosyjskim. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Grochowski M., 1999, O strukturze semantycznej przysłówków kolektywnych, w: J. Adamowski, S. Niebrzegowska (red.), W zwierciadle języka i kultury, Lublin: Wydawnictwo UNCS, s. 47–53.
• Grochowski M., 2003, Sekundäre Präpositionen mit dem Segment z als Exponent der Relation des gemeinsamen Auftretens im Polnischen, w: W. Boeder, G. Hentschel (red.) Variierende Markierung von Nominalgruppen in Sprachen unterschiedlichen Typs, Oldenburg: Bibliotheks- und Informationssystem der Universität Oldenburg, s. 111–128.
• Grochowski M., 2006, Status gramatyczny i semantyczny wyrażenia z osobna, Poradnik Językowy 9, s. 41–47.
• Grzegorczykowa R., 1975, Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
• Rosalska P., 2013, Wstęp do analizy semantycznej przysłówków kolektywnych (na przykładzie razem), Linguistica Copernicana 1, s. 169–185.
• Rosalska P., 2014, Analiza semantyczna przysłówka solo, w: A. Moroz, P. Sobotka, M. Żabowska (red.), Maiuscula Linguistica. Studia in honorem Professori Matthiae Grochowski sextuagesimoquinto dedicata, Warszawa: BEL Studio, s. 309–317.
• Rosalska P., 2016, Relacje między przysłówkami kolektywnymi, syngulatywnymi i dystrybutywnymi we współczesnym języku polskim, rozprawa doktorska, Toruń: UMK.
• Rosalska P., 2022, Razem, osobno czy w pojedynkę? Relacje między przysłówkami kolektywnymi a przysłówkami syngulatywnymi i dystrybutywnymi we współczesnym języku polskim, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Wajszczuk J., 1997, System znaczeń w obszarze spójników polskich, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• Wittgenstein L., 2000, Uwagi różne, Warszawa: Wydawnictwo KR.

Identifiers

DOI

10.12775/LinCop.2022.005

Biblioteka Nauki

29431833