Cierpki smak rajskich jabłuszek. Nazwy przedmiotu w różnojęzycznych wersjach tekstu literackiego a rozbieżne interpretacje utworu

• Authors: Teresa Dobrzyńska

Title variants

EN

The harsh taste of heavenly apples. Subject names in multilingual versions of a literary text and divergent interpretations of the piece

Abstracts

EN

The article discusses the consequences of specific linguistic expressions of a motive in a literary text and its translations. The analysis concerns the names of fruits appearing in Vladimir Nabokov’s short story entitled Signs and Symbols, which is available in Polish in two versions: Znaki i symbole or Sygnały i symbole. The juxtaposition of the excerpts from these Polish versions with the English original reveals different motivations for the names of the same fruit in different languages, and these names carry different connotations. These differences can give rise to divergent interpretations of the work.

PL

W artykule omawiane są konsekwencje określonych językowych ujęć pewnego motywu w tekście literackim i jego przekładach. Analiza dotyczy nazw owoców pojawiających się w opowiadaniu Vladimira Nabokova pt. Signs and Symbols, które jest dostępne po polsku w dwóch wersjach: Znaki i symbole lub Sygnały i symbole. Zestawienie fragmentów tłumaczeń tego utworu z angielskim oryginałem ujawnia odmienne motywacje nazw tych samych owoców w różnych językach, a owe nazwy są nośnikami innych konotacji. Te różnice mogą stanowić podstawę rozbieżnych interpretacji utworu.

Keywords

PL

przekład; językowy obraz świata; konotacje; interpretacja; Vladimir Nabokov; Signs and Symbols

EN

translation; linguistic picture of the world; connotations; interpretation; Vladimir Nabokov; Signs and Symbols

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Linguistica Copernicana
• Year: 2023
• Volume: 19
• Pages: 89-108

Dates

published

2023

Contributors

author

Teresa Dobrzyńska

• Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/0000000270789209

References

• Apresjan J. D., [1974] 2000 (wyd. 2), Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka (tłum. Z. Kozłowska, A. Markowski), II wyd. przygotowały Z. Kozłowska, E. Janus, Wrocław: Ossolineum.
• Apresjan J., 2012, Z warsztatu leksykografa (tłum.: P. Sobotka, M. Duszkin, J. Chojak, A. Sobotka), Z. Zaron (red.), Warszawa: Wydział Polonistyki UW – Pracownia Pragmatyki i Semantyki Językoznawczej IPS, BEL Studio.
• Barabtarlo G., 1993, Nabokov’s Little Tragedies, w: G. Barabtarlo, Aerial View: Essays on Nabokov’s Art and Metaphysics, New York: Peter Lang, s. 91–93.
• Bartmiński J. (red.), 1993, Profilowanie pojęć. Wybór prac, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Bartmiński J., Tokarski R. (red.), 1998, Profilowanie w języku i w tekście, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Chojak J., Teleżyńska E. (red.) 1991, Czemu i jak czytamy Norwida, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Cirlot J. E., 2000, Słownik symboli (tłum. I. Kania), Kraków: Znak.
• Czachur W. (red.), 2017, Lingwistyka kulturowa i międzykulturowa. Antologia, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Dembo L. S. (red.), 1967, Nabokov: The Man and His Work, Madison, Wisc.–London: University of Wisconsin Press.
• Dobrzyńska T., 1974, Delimitacja tekstu literackiego, Wrocław: Ossolineum.
• Dobrzyńska T., 1984, Metafora, Wrocław: Ossolineum.
• Dobrzyńska T., 1994, Mówiąc przenośnie… Studia o metaforze, Warszawa: Wydawnictwo IBL.
• Dobrzyńska T., 2003, W poszukiwaniu tematu tekstu literackiego. Propozycje lektury opowiadania Władimira Nabokowa „Wiosna w Fialcie”, w: T. Dobrzyńska, Tekst – styl – poetyka, Kraków: Universitas, s. 57–106.
• Dobrzyńska T., 2017, Opowiadanie Vladimira Nabokova „Wiosna w Fialcie” w kręgu możliwych wykładni sensu, w: B. Pawłowska-Jądrzyk (red.), Możliwość i konieczność w kulturze, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW, s. 99–143.
• Dobrzyńska T., 2021, Dręcząca nieoczywistość znaku (na podstawie opowiadania Vladimira Nabokova ‘Znaki i symbole’), w: E. Rudnicka, M. Kaźmierczak, H. Paulouskaya, E. Szczęsna, H. Witkowska (red.), Człowiek jako znak. Tom jubileuszowy dla uczczenia 70-lecia prof. dr. hab. Zbigniewa Klocha, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 388–408.
• Dolinin A., 2012, The Signs and Symbols in Nabokov’s “Signs and Symbols”, w: Y. Leving (red.), Anatomy of a Short Story: Nabokov’s Puzzles, Codes, “Signs and Symbols”, London: Continuum Books, s. 257–269.
• Eco U. [et al.], 1996, Interpretacja i nadinterpretacja (tłum. T. Bieroń), S. Collini (red.), Kraków: Znak.
• Gruszczyńska E., Guławska-Gawkowska M., Szczęsny A. (red.), 2019, Translatoryczne i dyskursywne oblicza komunikacji, Warszawa: Instytut Lingwistyki Stosowanej UW.
• Hejwowski K., Szczęsny A. (red.), 2007, Językowy obraz świata w oryginale i w przekładzie, Siedlce: ZUP SPRINT.
• Herrnstein Smith B.,1968, Poetic Closure: A Study of How Poems End, University of Chicago Press.
• Jordanskaja L., Mielczuk I., 1988, Konotacja w semantyce lingwistycznej i leksykografii, w: J. Bartmiński (red.), Konotacja, Lublin: UMCS, s. 9–34.
• Kilgore Ch., 2010, Ambiguous Recognition: Recursion, Cognitive Blending, and the Problem of Interpretation in Twenty-First-Century Fiction, niepublikowana rozprawa doktorska, University of Tennessee, [online:] https://www.semanticscholar. org/paper/Ambiguous... [dostęp: 4.04.2022].
• Leving Y., 2012, Introduction. Breaking the Code: Nabokov and the Art of Short Fiction, w: Y. Leving (red.), Anatomy of a Short Story: Nabokov’s Puzzles, Codes, ‘Signs and Symbols’, Bloomsbury: Academic, s. 1–8.
• Malin I., 2000, Reading Madly, w: S.G. Kellman, I. Malin (red.), Torpid Smoke: The Stories of Vladimir Nabokov, Amsterdam / Atlanta, Ga: Rodopi, s. 219–227; przedruk: I. Malin, 2012, Reading madly, w: Y. Leving (red.), Anatomy of a Short Story: Nabokov’s Puzzles, Codes, ‘Signs and Symbols’, Bloomsbury: Academic, s. 277–285.
• Mrozik M., 2005, Vladimir Nabokov od duchów. „Siostry Vane”, Tekstualia 1, s. 47–60.
• Nabokov V., 1947, Znaki i simvoly ( tłum. S . S akun) [ Nabokov V ., 1 947, З наки и символы (tłum. S. Sakun)], [online] http://nabokovvladimir.ru [dostęp: 4.04.2022].
• Nabokov V., 1947, Znaki i simvoly (tłum. D. Chelakov) [Nabokov V., 1947, Знаки и символы (tłum. D. Chekalov)], [online:] http://nabokov-lit.ru/nabokov/rasskaz/ znaki-i-simvoly-chekalov.htm [dostęp: 4.04.2022].
• Nabokov V., 1948, Znaki i simvoly (tłum. S. Iljin) [Nabokov V., 1948, Знаки и символы (tłum. S. Iljin)], [online:] https://www.you-books.com/book/V-Nabokov/ Znaki-i-Simvoly [dostęp: 4.04.2022].
• Nabokov V., b.r., Znaki i znameniya (tłum. G. Barabtarlo) [ Nabokov V., b.r., Знаки и знамения (tłum. G. Barabtarlo)], [online:] https:www.livelib.ru/work/1006317757-znaki-i-znameniya-vladimir-nabokov?es=2558020 [dostęp: 4.04.2022].
• Nabokov V., [1948] 1958, Signs and Symbols, w: idem, Nabokov’s Dozen, Garden City, New York: Doubleday & Company.
• Nabokov V., 1988, Znaki i symbole, w: idem, Opowiadania (wybór i przekład T. Truszkowska), Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 156–162.
• Nabokov V., 1995, Sygnały i symbole, w: V. Nabokov, Trzynaście opowieści (tłum. L. Engelking), Gdańsk: Wydawnictwo ATEXT, s. 56–63. Oesterreicher-Mollwo M. (oprac.), 1992, Leksykon symboli „Herder” (tłum. J. Prokopiuk), Warszawa: Wydawnictwo Rok Corporation SA. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych (Biblia Tysiąclecia), 1982, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, wyd. 3 poprawione, Poznań – Warszawa: Wydawnictwo Pallottinum.
• Stein J. (oprac.), The American Everyday Dictionary, 1955 (wyd. 5), New York: Random House.
• Sulej D., 2017, Ironia jako przejście w nieskończoność (na przykładzie opowiadania „Wiosna w Fialcie” Vladimira Nabokova), w: M. Saganiak, A. Kozłowska, D. Sulej (red.), Nieskończoność. Badania interdyscyplinarne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW, s. 207–246.
• Tokarski R., 2004, Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, wyd. 2 rozszerzone, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Vergara J., 2018, How “everything went wrong”: conceptual blending, ambiguous conclusions, and Nabokov’s ‘Signs and Symbols’, Nabokov Online Journal 12, s. 1–22.
• William C., 1974, Nabokov’s ‘Signs and Symbols’, w: C. R. Proffer (red.), A Book of Things About Vladimir Nabokov, Ann Arbor, Michigan: Ardis, s. 203–217.

Identifiers

DOI

10.12775/LinCop.2022.007

Biblioteka Nauki

29431838