Słowo "tuż" wśród operatorów metapredykatywnych

• Authors: Maciej Grochowski

Title variants

EN

The word "tuż" ‘just’ among the metapredicative operators

Abstracts

EN

In the paper grammatical and semantic features of the metapredicative operator in the shape of tuż ‘just’ are discussed in the detail. The word under consideration opens one syntactic position on its right side. The aim of the paper is to present syntactic and lexical-semantic restrictions concerning this position. The author justifies the hypothesis that metapredicative operator tuż implies a prepositional phrase which has spatial or temporal meaning.

PL

Artykuł przedstawia charakterystykę właściwości gramatycznych i semantyczno-leksykalnych operatora metapredykatywnego tuż. Głównym celem artykułu jest ustalenie ograniczeń składniowych i leksykalno-semantycznych dotyczących prawostronnej pozycji syntaktycznej otwieranej przez operator tuż. W artykule uzasadnia się hipotezę, że tuż implikuje frazę przyimkową mającą znaczenie przestrzenne lub temporalne.

Keywords

PL

skladnia; semantyka; części mowy; jednostka funkcyjna; przyimek; elipsa

EN

syntax; semantics; parts of speech; functional unit; preposition; ellipsis

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Linguistica Copernicana
• Year: 2023
• Volume: 19
• Pages: 151-168

Dates

published

2023

Contributors

author

Maciej Grochowski

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/0000000212307005

References

• Alsztyniuk D., 2009, Analiza właściwości składniowych i semantycznych ciągu tuż tuż, Prace Językoznawcze UWM 11, s. 9–20.
• Bałabaniak D., 2013, Polskie intensyfikatory leksykalne na tle wyrażeń gradacyjnych, Opole: Uniwersytet Opolski.
• Bańko M., 2001, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa. Studia o słowniku jednojęzycznym, Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW.
• Bogusławski A., 2017, W sprawie językowo-autorefleksyjnego testowania wymagań składniowych, Prace Filologiczne 70, s. 33–45.
• Bogusławski A., Drzazgowska E., 2016, Język w refleksji teoretycznej. Przekroje historyczne, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• Czerwińska I., 2001, Przyimki dwusegmentowe z członem pod implikujące argument osobowy, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska 55, s. 25–52.
• Danielewiczowa M., 2010, Schematy składniowe – podstawowe kwestie metodologiczne, Poradnik Językowy 3, s. 5–27.
• Deptuła I., 2003, Polskie przyimki wielosegmentowe z argumentem osobowym, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska 58, s. 23–71.
• Dobaczewski A., 2018, Powtórzenie jako zjawisko tekstowe i systemowe. Repetycje, reduplikacje i quasi-tautologie w języku polskim, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Dobaczewski A., Sobotka P., Żurowski S., 2018, Słownik reduplikacji i powtórzeń polskich. Od zleksykalizowanych podwojeń do regularnych układów repetycyjnych, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Falkowska M., 2014, Skala subiektyfikacji a stopień eliptyczności wypowiedzenia. Wybrane zagadnienia, Prace Filologiczne 64/2, s. 87–107.
• Grochowski M., 1978, Czy zjawisko elipsy istnieje? w: M. R. Mayenowa (red.), Tekst. Język. Poetyka, Wrocław: Ossolineum, s. 73–85.
• Grochowski M., 1984, Składnia wyrażeń polipredykatywnych (zarys problematyki), w: Z. Topolińska (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, Warszawa: PWN, s. 213–299.
• Grochowski M., 1986, Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia, Wrocław: Ossolineum.
• Grochowski M., 1997a, Miejsce operatorów adsubstantywnych w klasyfikacji syntaktycznej polskich leksemów nieodmiennych, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska 48, s. 155–172.
• Grochowski M., 1997b, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
• Grochowski M., 2003a, Szyk jednostek synsyntagmatycznych w języku polskim (główne problemy metodologiczne), Polonica 22–23, s. 203–223.
• Grochowski M., 2003b, Über die Präposition między als Implikator für Kollektivität. Auf der Suche nach Monosemie, w: G. Hentschel, T. Menzel (red.), Präpositionen im Polnischen, Oldenburg: BIS, s. 111–128.
• Grochowski M., 2005, O cechach gramatycznych i znaczeniu jednostek o postaci trochę, w: M. Grochowski (red.), Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 101–111.
• Grochowski M., 2020, Granice przyimków wtórnych a ich szyk w języku polskim, w: M. Szczyrbak, A. Tereszkiewicz (red.), Kontakty językowe. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Elżbiecie Mańczak-Wohlfeld z okazji 70. urodzin, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 145–158.
• Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M., 2014, Słownik gniazdowy partykuł polskich, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Hentschel G., 1998, Sekundäre Präpositionen, primäre Präpositionen, Kasus: przy pomocy, za pomocą, z pomocą und ihre funktionalen Äquivalente, w: M. Grochowski, G. Hentschel (red.), Funktionswörter im Polnischen, Oldenburg: BIS, s. 155–194.
• Hentschel G., 2003, Zur Klassifikation von Präpositionen im Vergleich zur Klassifikation von Kasus, w: G. Hentschel, T. Menzel (red.): Präpositionen im Polnischen, Oldenburg: BIS, s. 161–191.
• Karolak S., 1999, Elipsa, w: K. Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław: Ossolineum, s. 142–143.
• Kisiel A., 2021, Wyrażenia przyimkowe z rzeczownikami miara, sposób, stopień, sens na drodze do leksykalizacji, Linguistica Copernicana 18, s. 225–246.
• Klebanowska B., 1971, Znaczenia lokatywne polskich przyimków właściwych, Wrocław: Ossolineum.
• Kosek I., 2003, Z problematyki opisu wyrażeń całkiem całkiem, nawet nawet, w: M. Gębka-Wolak, I. Kaproń-Charzyńska, M. Urban (red.), Studia z gramatyki i leksykologii języka polskiego. Prace dedykowane Profesor Marii Szupryczyńskiej, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 131–141.
• Kuryłowicz J., 1936/1979, Dérivation lexicale et dérivation syntaxique. Contribution à la théorie des parties du discours, Bulletin de la Société de Linguistique de Paris 37, s. 79–92; pol. przekład: Derywacja leksykalna a derywacja syntaktyczna. Przyczynek do teorii części mowy (tłum. D. Kurkowska), w: H. Kurkowska, A. Weinsberg (red.), Językoznawstwo strukturalne. Wybór tekstów, Warszawa: PWN 1979, s. 148–157.
• Lachur C., 1999, Semantyka przestrzenna polskich przyimków prefigowanych na tle rosyjskim, Opole: Uniwersytet Opolski.
• Lachur C., 2019, Polskie przyimki wtórne i jednostki o funkcji przyimkowej w użyciu realnym. Materiały do słownika (w zestawieniu z językiem rosyjskim). Opole: Wyd. Nowik.
• Laskowski R., 1998, Funkcjonalna klasyfikacja leksemów: części mowy, w: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa: PWN, s. 52–65.
• Menzel T., 2003, Der Ausdruck finaler Relationen durch „sekundäre” Präpositionen im Polnischen, w: G. Hentschel, T. Menzel (red.), Präpositionen im Polnischen, Oldenburg: BIS, s. 241–265.
• Milewska B., 2003a, Przyimki wtórne we współczesnej polszczyźnie, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Milewska B., 2003b, Słownik polskich przyimków wtórnych, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Nkjp: Narodowy Korpus Języka Polskiego: [online: www.nkjp.pl]
• Saloni Z., Świdziński M., 1998, Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa: PWN.
• Saussure F. de, 2004, Szkice z językoznawstwa ogólnego, przeł. M. Danielewiczowa, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
• Świdziński M., Derwojedowa M., Rudolf M., 2003, Dehomonimizacja i desynkretyzacja w procesie automatycznego przetwarzania wielkich korpusów tekstów polskich, Biuletyn PTJ 58, s. 187–199.
• Wajszczuk J., 1997, System znaczeń w obszarze spójników polskich. Wprowadzenie do opisu, Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• Wajszczuk J., 2005, O metatekście, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• Wajszczuk J., 2010, Functional Class (so Called „Part of Speech”) Assignment as a Kind of Meaning-Bound Word Syntactic Information, Cognitive Studies / Études Cognitives 10, s. 15–33.
• Wajszczuk J., 2011, Oprócz – jaka to część mowy? Rozmyślania na marginesie Andrzeja Bogusławskiego studium o znaczeniu rosyjskiego krome, Poradnik Językowy 1, s. 96–109.
• Walusiak E., 1999, On some aspects of reiteration in the text, in: K. Böttger, M. Giger, B. Wiemer (Hrsg.), Beiträge der Europäischen Slavistischen Linguistik (POLYSLAV) 2, München: Verlag Otto Sagner, s. 295–299.
• Weiss D., 2005, Nowe przyimki o pochodzeniu imiesłowowym? w: M. Grochowski (red.), Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 177–208.
• Wróbel H., 1991, Polskie grupy imienne z członem niefleksyjnym, w: M. Grochowski (red.), Problemy opisu gramatycznego języków słowiańskich, Warszawa: Instytut Języka Polskiego PAN, s. 177–182.
• Wróbel H., 1995, Problemy dyskusyjne w syntaktycznej klasyfikacji polskich leksemów, Studia Gramatyczne 11, s. 7–18.
• Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków: Spółka Wydawnicza „Od Nowa”.
• Zaron Z., 2005, Wykładnikami lokalizacji – konstrukcje przysłówkowe czy przyimkowe?, w: M. Grochowski (red.), Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 45–55.

Identifiers

DOI

10.12775/LinCop.2022.009

Biblioteka Nauki

29431807