Sprzeczność i inne typy dewiacji językowych w polu komentarzy metatekstowych

• Authors: Magdalena Żabowska

Title variants

EN

Contradiction and other types of linguistic deviations in the field of metatextual commentary

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest opis łączliwości komentarzy metatekstowych, celem jest wskazanie dewiacyjnych połączeń wyrażeń na tym poziomie metatekstu, będących konsekwencją ogólnych reguł realizacji wypowiedzenia, tj. aktualnie użytych zdań. Opisuję ogólne właściwości komentarzy metatekstowych, z których wynikają wymagania i ograniczenia ich łączliwości (§ 2), na podstawie analizy łączliwości komentarzy metatekstowych wskazuję katalog realizowanych za ich pomocą relacji tekstowych (§ 3) oraz prezentuję dewiacyjne kombinacje komentarzy metatekstowych z wyrażeniami wypełniającymi otwierane przez nie pozycje. W efekcie zastosowanej procedury wyróżniam trzy typy dewiacji językowych powstających na tym poziomie metatekstu, tj. sprzeczność pragmatyczną, illokucyjną i wypowiedzeniową oraz ich podtypy (§ 4).

EN

The subject of the paper is a description of the connectivity of metatextual comments, the aim is to show deviant combinations of expressions at this metatext level, which are a consequence of general rules for the utterance, i.e., currently used sentences. I describe the general properties of metatextual commentaries from which the requirements and limitations of their connectivity arise (§ 2). Based on the analysis of connectivity of metatextual commentaries, I present an index of textual relations realized with them (§ 3). Then I present deviant combinations of metatextual comments with expressions filling the items opened by them. As a result of this procedure, I distinguish three types of linguistic deviations arising at this level of the metatext, i.e., pragmatic, illocutionary and utterance contradiction, and their subtypes (§ 4).

Keywords

EN

metatext; metatextual commentary; semantic deviation; pragmatic deviation

PL

metatekst; komentarz metatekstowy; dewiacja semantyczna; dewiacja pragmatyczna

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Linguistica Copernicana
• Year: 2023
• Volume: 19
• Pages: 225-245

Dates

published

2023

Contributors

author

Magdalena Żabowska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Językoznawstwa

• https://orcid.org/0000000270467293

References

• Bogusławski A., 1977, Problems of the Thematic-Rhematic Structure of Sentences, Warszawa: PWN.
• Bogusławski A., 1994 [1979], Performetives or metatextual comments? On the cognitive and non-cognitive linguistic conventions, w: idem, Sprawy słowa / Word Matters, Warszawa: Wydawnictwo Veda, s. 58–77.
• Bogusławski A., 2008, O pewnym wykładniku równoważności lokucyjnej, w: B. Wiemer, V. A. Plungjan (red.), Lexikalische Evidenzialitäts-Marker in slavischen Sprachen (Wiener Slawistischer Almanach Sonderband 72), München–Wien, s. 67–93.
• Bogusławski A., 2009, Myśli o gwiazdce i o regule, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• Bogusławski A., Danielewiczowa M., 2005, Verba polona abscondita. Sonda słownikowa III, Warszawa.
• Danielewiczowa M., 2002, Wiedza i niewiedza. Studium polskich czasowników epistemicznych, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• Danielewiczowa M., 2018, Co powiem, kiedy powiem „nie powiem”? Przyczynek do opisu idiomatyki metatekstowej, LingVaria 13 (26), s. 61–80.
• Grochowski M., 2008, Rola dewiacji w uzasadnianiu hipotez semantycznych: wprowadzenie do problematyki, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LXIV, s. 25–36.
• Kisiel A., 2012, Żeby było _ i co _. Notka o znaczeniu, Linguistica Copernicana 2 (8), s. 205–2013.
• Kubicka E., 2017, Jak mówimy, jakoś mówiąc? Formalne i semantyczne właściwości adwerbialnych uzupełnień quasi-imiesłowowego mówiąc, LingVaria (1) 23, s. 99–113.
• SGPP: Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M., 2014, Słownik gniazdowy partykuł polskich, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Stępień M., 2018, Jak badać składnię wielosegmentowych wyrażeń metatekstowych? Na przykładzie wyrażeń (że)by nie i że nie, w: A. Dobaczewski, A. Moroz, P. Sobotka (red.), Sens i konwencje w języku. Studia dedykowane Profesorowi Maciejowi Grochowskiemu, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 325–344.
• Stępień M., 2019, Odimiesłowowe wyrażenia metatekstowe z segmentem nie w języku polskim – status językowy i funkcje, Linguistica Copernicana 16, s. 157–189.
• Wajszczuk J., 1997, System znaczeń w obszarze spójników polskich. Wprowadzenie do opisu, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• Wajszczuk J., 2005, O metatekście, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• Wierzbicka A., 1969, Dociekania semantyczne, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wierzbicka A., 1971, Metatekst w tekście, w: M.R. Mayenowa (red.), O spójności testu, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 195–121.
• Żabowska M., 2009, Hierarchia wyrażeń metatekstowych, Linguistica Copernicana 2 (2), s. 179–189.
• Żabowska M., 2020, Szyk wyrażeń jako cecha dystynktywna w polu komentarzy metatekstowych: [Adv] mówiąc, _ vs. mówiąc [Adv], _, Poradnik Językowy 9, s. 21–37.

Identifiers

DOI

10.12775/LinCop.2022.015

Biblioteka Nauki

29431839