Edukacyjny, wychowawczy i duchowy charakter pism Magdaleny Mortęskiej (1554-1631)

• Authors: Katarzyna Kurasz

Title variants

EN

The educational, formative and spiritual dimension of mother Magdalena Morteska (1554–1631) writings

Abstracts

EN

Magdalena Morteska lived between 1554 and 1631. Despite her father’s opposition, in December 1578 she entered the Benedictine convent in Chelmno and on June 4, 1579 she made her religious vows. Then she was elected the abbess of the Chelmno monastery. She was an outstanding fi gure with great intellectual abilitiesand extraordinary spirituality. The reform undertaken by her covered a total of 22 monasteries throughout the Polish Commonwealth. New foundations resulted in an infl ux of more and more novices. Morteska set up schools for girls at each convent. In this way, she contributed to the spread of culture and education amongwomen. Magdalena Morteska left her legacy in a form of letters, teachings and dialogues with nuns. She is also the author of the work called Meditations on the Lord’s Passion. The aim of this article is to show the genius of Magdalena Morteska and to analyse her writing in terms of education, formation and spirituality.

PL

Magdalena Mortęska żyła w latach 1554–1631. Mimo sprzeciwu ojca w grudniu 1578 r. wstąpiła do klasztoru benedyktynek w Chełmnie, a 4 czerwca 1579 r. złożyła śluby zakonne. Następnie została wybrana ksienią chełmińskiego konwentu. Była postacią nieprzeciętną o wielkich zdolnościach umysłu i niezwykłej duchowości. Podjęta przez nią reforma objęła łącznie 22 klasztory na terenie całej Rzeczypospolitej. Nowe fundacje powodowały napływ coraz większej liczby nowicjuszek. Przy każdym klasztorze ksieni chełmińska zakładała szkoły dla dziewcząt. Przyczyniła się w ten sposób do szerzenia kultury i oświaty wśród kobiet. Magdalena Mortęska pozostawiła po sobie spuściznę w postaci listów, spisanych wygłoszonych przez nią nauk oraz rozmów z mniszkami. Jest również autorką dzieła Rozmyślania o Męce Pańskiej. Celem artykułu jest ukazanie wybitności Magdaleny Mortęskiej oraz przeanalizowanie pism jej autorstwa pod kątem edukacyjnym, wychowawczym i duchowym.

Keywords

EN

Magdalena Morteska; monasteries; nuns; reform; foundations; teachings; dialogues

PL

Magdalena Mortęska; klasztory; mniszki; reforma; fundacje; nauki; rozmowy

• Publisher: Wydawnictwo Bernardinum
• Journal: Studia Pelplińskie
• Year: 2023
• Volume: 57
• Pages: 183-204

Dates

published

2023

Contributors

author

Katarzyna Kurasz

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Nauki i rozmowy, wyd. M. Borkowska, Kraków 2019.
• Listy i memoriały, wyd. M. Borkowska, Kraków 2019.
• Borkowska M., Tęsknota. Opowieść o Magdalenie Mortęskiej, Kraków 2019.
• Borkowska M., Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII-XVIII wieku, Warszawa 1996.
• Borkowska M., Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, T. 1, Polska Zachodnia i Pół-nocna, Warszawa 2004.
• Borkowska M., Zreformowana reguła św. Benedykta jako droga odnowy i odrodzenia zakonu, w: Między mistyką a codziennością. Magdalena Mortęska i jej rola w reformie trydenckiej, red. D. Za-górski i in., Pelplin 2017.
• Ciara S., Wejher Ernest, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, tom 4, red. Z. J. No-wak, Gdańsk 1997.
• Czaplewski P., Senatorowie świeccy, podskarbiowie i starostowie Prus Królewskich 1454-1772, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu” XXVI-XXVIII, 1919-1921.
• Górski K., Magdalena Mortęska i jej rola w reformie trydenckiej w Polsce, „Nasza Przeszłość”, tom 34, 1971.
• Górski K., Matka Mortęska, Kraków 1971.
• Górski K., Zarys dziejów duchowości w Polsce, Kraków 1986.
• Górski K., Mortęska Magdalena (1554-1631), w: Polski Słownik Biograficzny, tom 22, red. W. Szczuczko, z. 92.
• Kalinowski J.K., Wawrzyniec Gembicki jako biskup chełmińskiej i pomezańskiej diecezji wieczysty administrator (1600-1610), Toruń 2011.
• Misiurek J., Historia i teologia polskiej duchowości katolickiej, Tom 1 (w. X-XVII), Lublin 1994.
• Mortęska M., Rozmyślania o Męce Pańskiej, wyd. M. Borkowska, Kraków 2020.
• Mróz M., Duchowość pasyjna Magdaleny Mortęskiej w świetle pism benedyktynek reformy chełmiń-skiej, w: (red.), Między mistyką a codziennością. Magdalena Mortęska i jej rola w reformie trydenc-kiej, red. D. Zagórski, P. Hoppe, Ż. Sztylc, Pelplin 2017.
• Oder S., Specyfika procesu historycznego na przykładzie procesu ksieni Magdaleny Mortęskiej, w: Między mistyką a codziennością. Magdalena Mortęska i jej rola w reformie trydenckiej, red. D. Za-górski, P. Hoppe, Ż. Sztylc, Pelplin 2017.
• Olesińska M., Działalność fundacyjna ksieni klasztoru chełmińskiego Magdaleny Mortęskiej, w: Między mistyką a codziennością. Magdalena Mortęska i jej rola w reformie trydenckiej, red. D. Za-górski, P. Hoppe, Ż. Sztylc, Pelplin 2017.
• Rozynkowski W., Sztylc Ż., Ślady pamięci i kultu Sługi Bożej Magdaleny Mortęskiej- zarys proble-matyki, w: Między mistyką a codziennością. Magdalena Mortęska i jej rola w reformie trydenckiej, red. D. Zagórski, P. Hoppe, Ż. Sztylc, Pelplin 2017.
• Rozynkowski W., W drodze na ołtarze: Sługa Boża ksieni Magdalena Mortęska, Sługa Boży biskup Adolf Piotr Szelążek, w: Jubileusz Diecezji Toruńskiej. Spojrzenie w przeszłość i w przyszłość, red. W. Rozynkowski, Toruń 2017.
• Szczuczko W., Mortęska Magdalena (1554-1631), w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślań-skiego, tom 3, red. Z. J. Nowak, Gdańsk 1997.
• Szczuczko W., Żaliński Maciej, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, tom 4, red. Z. J. Nowak, Gdańsk 1997.
• Szołdrski W., Kronika benedyktynek chełmińskich, Pelplin 1937.
• Sztylc Ż., Zdolności menedżerskie jednookiej ksieni, w: Między mistyką a codziennością. Magdalena Mortęska i jej rola w reformie trydenckiej, red. D. Zagórski, P. Hoppe, Ż. Sztylc, Pelplin 2017.
• Urzędnicy Prus Królewskich XV-XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Mikulski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990.
• Zieliński M.G., Cmentarze, krypty, płyty nagrobne i epitafia w Chełmnie w XVI-XVIII w., Chełmno 2016.

Identifiers

DOI

10.12775/SPLP.2023.012

Biblioteka Nauki

31041936