Fundacje eremów Kongregacji Kamedułów Eremitów Góry Koronnej w dawnej Rzeczypospolitej

• Authors: Józef Łupiński

Title variants

EN

The Congregation of Camaldolese Hermits of Góra Koronna

Abstracts

EN

The Congregation of Camaldolese Hermits of Góra Koronna founded by Bl. Paul Giustiniani at the beginning of the 16th century in Italy, having a hermitic haracter, became one of the thriving centers of renewal of the Catholic Church in the era of the Reformation. The essence of the founder’s reform was a return to the original hermitic spirit of withdrawing from the world to unite with God in solitude, contemplation and silence. At the beginning of the 17th century, members of the congregation arrived in Poland and Lithuania at the invitation of the magnates and kings Wladislaus IV and John II Casimir, in order to save the Commonwealth from the misfortunes that affl icted it. The founders had a decisive infl uence on the establishment of hermitages, their architecture and the transferred land estates. The crisis that occurred during the partitions aff ected the Camaldolese monks painfully. The partitioning powers deprived the Camaldolese monks of their possessions and liquidated individual hermitages, of which only two have survived to this day: in Bielany near Kraków and in Bieniszew. This article aims to trace the foundations of Camaldolese hermitages in the lands of the former Polish-Lithuanian Commonwealth and to respect the regulations and recommendations of the authorities of the Congregation of Camaldolese Hermits of Góra Koronna regarding the architectural assumptions of newly built foundations.

PL

Kongregacja Eremitów Kamedułów Góry Koronnej założona przez błog. Pawła Giustinianiego na początku XVI wieku we Włoszech, o charakterze eremickim, czyli pustelniczym stała się jednym z prężnych centrów odnowy Kościoła katolickiego w dobie reformacji. Istotą reformy założyciela był powrót do pierwotnego ducha eremickiego polegającego na wycofaniu się ze świata, aby w samotności, kontemplacji i milczeniu zjednoczyć się z Bogiem. Członkowie kongregacji na początku XVII wieku dotarli na ziemie polskie i litewskie na zaproszenie możnowładców oraz królów Władysława IV i Jana II Kazimierza, aby ocalić Rzeczpospolitą od nieszczęść, które ją dotykały. Fundatorzy mieli decydujący wpływ na zakładanie eremów, ich architekturę i przekazane posiadłości ziemskie. Kryzys, jaki nastąpił w okresie zaborów, dotknął boleśnie kamedułów. Zaborcy pozbawili kamedułów ich posiadłości i skasowali poszczególne eremy, z których zachowały się do dzisiaj tylko dwa: na Bielanach koło Krakowa oraz w Bieniszewie. Niniejszy artykuł ma na celu prześledzenie zakładania fundacji eremów kamedulskich na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz respektowanie przepisów i zaleceń władz Kongregacji Eremitów Kamedułów Góry Koronnej, odnoszących się do założeń architektonicznych nowo wybudowanych fundacji.

Keywords

EN

Congregation of Camaldolese Hermits of Góra Koronna; Bl. Paweł Giustiniani; Camaldolese hermitages of the Polish-Lithuanian province; establishing Camaldolese foundations; architecture of Camaldolese hermitages in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th–19th centuries

PL

Kongregacja Kamedułów Eremitów Góry Koronnej; bł. Paweł Giustiniani; eremy kamedulskie prowincji polsko-litewskiej; erygowanie fundacji kamedulskich; architektura eremów kamedulskich w Rzeczypospolitej XVII–XIX wieku

• Publisher: Wydawnictwo Bernardinum
• Journal: Studia Pelplińskie
• Year: 2023
• Volume: 57
• Pages: 205-225

Dates

published

2023

Contributors

author

Józef Łupiński

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Codice Forestale Camaldolese. Le radici della sostenibilità. La Regola della vita eremitica, ovvero le Constitutiones Camaldulenses, t. 1, red. Romano R., Roma 2011.
• Falk K. O., Wody wigierskie i huciańskie. Studium toponomastyczne, Uppsala 1941.
• Guttmejer, K, Siedemnastowieczne fundacje dla kamedułów w Polsce, w: Studia nad sztuką renesansu i baroku. t. VIII, cz. 3, Fundator i dzieło w sztuce nowożytnej, red. J. Lileyko, I. Rolska-Boruch, Lublin 2005, s. 55–105.
• Karpowicz M., Artyści włoscy w Pożajściu. Pietro Puttini i Giovanni Merli, w: „Rocznik Historii Sztuki”, t. XXI, s. 318–334.
• Kochanowski W., Architektura zespołu pokamedulskiego w Wigrach, w: Studia i materiały do dziejów Suwalszczyzny, red. J. Antoniewicz, Białystok 1965, s. 139–174.
• Kracik J., Marszałek funduje kamedułów, „Folia Historica Cracoviensia”, vol. 11, 2005, s. 37–40.
• Lugano P., Congregazione Camaldolense degli Eremiti di Monte Corona dale origini ai nostri tempi, t. I, Roma 1908.
• Małkiewicz A., Zespół architektoniczny na Bielanach pod Krakowem (1605–1630), „Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z historii sztuki”, z. 1, Kraków 1962, s. 154.
• Mandziuk J., Kościelne dzieje Bielan warszawskich, „Saeculum Christianum” 7/2 (2000), s. 52–65.
• Marecki J., Godła Wspólnot Kamedulskich. Próba Interpretacji, „Folia Historica Cracoviensia” vol. 11/ 2005, s. 55;
• Martyrologium romanum Gregorii XIII. jussu editum, Urbani VIII. et Clementis X. auctoritate recognitum ac deinde anno 1749 Benedicti XIV. labore et studio auctum et castigatum, Eystadii MMXIII.
• Paknys M., Tėvo Tiburcijaus 1754 metais vykdyta Lenkijos ir Lietuvos kamaldulių vienuolynų vizitacija, w: Lietuvių katalikų mokslo akademijos metraštis, Vilnius 2018, t. 41, s. 29–72.
• Paszek S., Rutecki L., Pustelnia bieniszewska. Zarys dziejów, Konin 2000.
• Petri Damiani, Vita Sancti Romualdi, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina,red. J. P. Migne, vol. CXLIV, Paris 1867, kol. 953–1008.
• Połujański A., Wędrówki po guberni augustowskiej w celu naukowym odbyte, Warszawa 1859.
• Róg, R. Andrea Spezza, w: Polski Słownik Biografi czny, t. XLI, Kraków 2002, s. 82–83.
• Zarewicz L., Erem margrabski OO. Kamedułów w Szańcu, Kraków, 1879.
• Zarewicz L., Zakon kamedułów, jego fundacye i dziejowe wspomnienia w Polsce i Litwie. Przeważnie według źródeł rękopiśmiennych archwium OO. Kamedułów w Bielanach przy Krakowie, Kraków 1871.
• Rotter, L., Architektura i wystrój eremów kamedulskich w świetle prawodawstwa zakonnego, „Folia Historica Cracoviensia”, vol. 11, 2005, s. 73–90.

Identifiers

DOI

10.12775/SPLP.2023.013

Biblioteka Nauki

31042734