Energeia and entelecheia – first and second act. Operari sequitur esse in Aristotle and Aquinas

• Authors: Tomasz Stepień

Title variants

PL

„Energeia” i „entelecheia” jako pierwszy i drugi akt: zasada „operari sequitur esse” według Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu

Abstracts

PL

Termin „akt” jest trudny do ujęcia, ponieważ jak stwierdza św. Tomasz jest to jedno z pojęć pierwotnych, których się nie definiuje i można jedynie określić je przez analogię. Termin ten jednak odnosi się do jednego z najbardziej podstawowych pojęć filozofi i arystotelesowsko-tomistycznej. Już od czasów Stagiryty akt był rozumiany na dwa sposoby i sam Arystoteles ujmował to przy pomocy dwóch terminów entelecheia oraz energeia. Problemem, gdzie ogniskowało się znaczenie owych terminów było zaś zagadnienie duszy i jej działań. Jeszcze większego znaczenia nabierają one w filozofi i św. Tomasza z Akwinu, gdzie działanie duszy, jakim jest poznanie intelektualne, stało się punktem wyjścia dla uzasadnienia nieśmiertelności duszy ludzkiej. Akwinata rozwijając rozumienie aktu wskazuje na nowy podstawowy akt bytu jakim jest akt istnienia i w tym nowym kontekście właśnie możliwe jest zastosowanie zasady operari sequitur esse do wykazania tego, że dusza może istnieć po śmierci. Jednak w język łaciński staje przed problemem rodzącym się z tłumaczenia obu greckich terminów (entelecheia energeia) jednym słowem actus. Pewną próbą rozróżnienia dwóch typów aktów w łacińskiej terminologii św. Tomasza wydaje się jego interpretacja rozumienia sformułowań „pierwszy akt” i „drugi akt”.

EN

The term “act” is difficult to grasp since it is one of the simple notions which can be comprehended only by analogy. But it is also one of the most important concept in Aristotle and Aquinas. This paper attempts to have a closer look to the termin peripatetic perspective, especially dealing with the connection of the act with the demonstration of immortality of the soul. The first part discusses the two terms energeia and entelecheia, concentrating on the diff erence between them which can be seen in the text of Aristotle. Second part deals with the application of those two types of acts in philosophy of Aquinas, especially when he uses them to demonstrate that the existence of action per se must point at existence per se. It also shows that Aquinas seems to link those two terms with the concepts of first and second act, to cover the gap which occurred when two Greek terms (energeia and entelecheia) were rendered by one Latin term actus.

Keywords

EN

St Thomas Aquinas; Aristotle; act; first act; second act

PL

Arystoteles; Tomasz z Akwinu; akt; pierwszy akt; drugi akt

• Publisher: Wydawnictwo Bernardinum
• Journal: Studia Pelplińskie
• Year: 2023
• Volume: 57
• Pages: 315-328

Dates

published

2023

Contributors

author

Tomasz Stepień

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Beere J., Doing and Being. An Interpretation of Aristotle’s “Metaphysics” Theta, Oxford 2009, especially his discussion on terminology, pp. 211-213.
• Bradshaw D., Aristotle East and West. Metaphysics and the Division of Christendom, Cambridge US, 2004.
• Devan L., Form and Being. Studies in Thomistic Metaphysics, Washington 2006
• Kenny A., Aquinas on being, Oxford 2002, p. 58.
• O’Rourke, F., Immortality of the Soul in Plato and Aquinas, in: Platonic and Neoplatonic Thought – and Action Essays in Honour of Andrew Smith, “Classical Association of Ireland” 2020, vol. 27.
• Wojtyła K., Osoba i czyn, Kraków 1969
• Wojtyła K., Teoria e prassi: un tema umano e cristiano, in: Teoria e Prassi: atti del Congresso internazionale Genova – Barcellona ’76, Neapoli 1979, pp. 31-41.

Identifiers

DOI

10.12775/SPLP.2023.019

Biblioteka Nauki

31045418