Konstruowanie atlasu. Surrealizm - fotografia - reprodukcja

• Authors: Tomasz Szerszeń

Title variants

EN

Constructing the Atlas. Surrealism – Photography – Reproduction

Abstracts

EN

“The history of art is [...] the history of what is photographable,” wrote André Malraux. Surrealism and related interwar visual phenomena add an interesting context to this observation. If we look at surrealism through the prism of the numerous magazines that accompanied it, we can see the special role of photographic reproduction. It seems that it plays a slightly different role there than in other practices of the interwar avant-garde: it tends to be a visual form of thinking, establishing photography as a crucial medium. The case of the journal “Documents” (1929–1930), existing on the fringe of surrealism and anthropology, seems particularly interesting. It can be seen as a kind of atlas of visual forms, in which the problem of reproductions of artworks and artefacts from different cultures was constantly problematised. The cannibalisation of various types of iconography was related not only to discussions on cultural visual appropriation, or the criticism of various conventions of seeing and making images, but also to a broader project whose aim was the decolonisation of seeing. It assumed a re-examination of European (art) history – in a radical, non-hierarchical and non-encyclopaedic way. The aim of the editors of the journal was to move away from the metaphysical and ocularcentric paradigm in favour of a more horizontal and relational (and in effect anthropological) positioning of a work of art. The question of reproduction is problematised in “Documents” in terms of a discussion on the aura of works and objects from other cultures: displaced and uprooted from their cultural context. The subversive photographic practices of the surrealists related to the status of copies and reproductions are also contextualised here, as are two monumental projects based on reproduction: Aby Warburg’s Mnemosyne Atlas (1924–1929) and Malraux’s Museum of the Imagination (1947–1951), or a “photographic album of universal culture”, but which were created in the face of similar problems to “Documents” (the visual form of knowledge; the “universal” in the face of colonialism; the relationship between artwork and reproduction). All three projects were a kind of response to the globalisation of images and the crisis of cultural memory. Here the use of the atlas form and photographic reproduction becomes an attempt to establish a new epistemic paradigm.

Keywords

EN

Photography; atlas; avant-garde magazines; surrealism; decolonization; heterotopies

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Artium Quaestiones
• Year: 2022
• Issue: 33
• Pages: 163-181

Dates

published

2022

Contributors

author

Tomasz Szerszeń

• Instytut Sztuki PAN

• https://orcid.org/0000000315221327

References

• Agamben G., Aby Warburg i narodziny kina, tłum. M. Salwa, „Konteksty” 2011, 2–3, s. 148
• Barthes R., Mit i znak, tłum. J. Błoński, W. Błońska, J. Lalewicz, A. Tatarkiewicz, Warszawa 1970
• Barthes R., Wyjścia z tekstu, w: idem, Lektury, tłum. K. Kłosiński, M.P. Markowski, E. Wieleżyńska, Warszawa 2001
• Bataille G., Informe, „Documents” 1929, 7, s. 382
• Bataille G., Musée, „Documents” 1930, 5, s. 300
• Benjamin W., Surrealizm. Ostatnie migawki z życia europejskiej inteligencji, w: idem, Twórca jako wytwórca, tłum. H. Orłowski, J. Sikorski, Poznań 1975, s. 260–276
• Blumlinger C., Cinéma de seconde main. Esthétique du remploi dans l’art du film et des nouveaux médias, Klincksieck, Paris 2013
• Breton A., Conférences d’Haïti, V, w: idem, OEuvres complètes, t. III, Paris 1999
• Buchloh B., Atlas Gerharda Richtera: archiwum anomiczne, tłum. K. Bojarska, „Konteksty” 2011, 2–3, s. 184–194
• Cadava E., Words of Light, Princeton–New York 1997 https://doi.org/10.1515/9780691188713
• Campany D., A Handful of Dust. From the Cosmic to the Domestic, London 2015
• Chéroux C., La photographie par tous, non par un, w: La subversion des images. Surréalisme. Photographie. Film, red. Q. Bajac, C. Chéroux, Paris 2009, s. 23–28Clair J., Du surréalisme considéré dans ses rapports au totalitarisme et aux tables tournantes, Paris 2003
• Deleuze G., F. Guattari, Tysiąc plateau, tłum. zbiorowe, Warszawa 2015
• Deliss C., Notes pour „Documents”. Quelques reflections sur l’exotisme et l’erotisme en France pendant les années trente, „Gradhiva” 1987, 2, s. 68–73
• Didi-Huberman G., Atlas albo radosna wiedza podszyta niepokojem, tłum. T. Stróżyński, Gdańsk 2020
• Didi-Huberman G., Atlas Mnemosyne jako montaż, tłum. T. Swoboda, „Konteksty” 2011, 2–3, s. 143–147
• Didi-Huberman G., L’Album de l’art à l’époque du „Musée imaginaire”, Paris 2013
• Didi-Huberman G., The Album of Images According to André Malraux, tłum.
• E. Woodard, R. Harvey, „Journal of Visual Culture” 2015, 14, s. 3–20, dostępny w internecie: <http://treboryevrah.com/Didi-Huberman_Malraux_JVC.pdf> [dostęp: 1 kwietnia 2022] https://doi.org/10.1177/1470412914562023
• Feldman H., Fragmenty, albo przeznaczenia fotografii, tłum. M. Szewczyk, „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej” 2014, 7, dostępny w internecie: <https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2014/7-postkolonialne-archiwa-obrazow/fragmenty-albo-przeznaczenia-fotografii> [dostęp: 5 kwietnia 2022] https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1097
• Grossman W.A., Man Ray, African Art, and the Modernist Lens, Minneapolis 2009 https://doi.org/10.1162/afar.2009.42.3.72
• Heise C.G., Persönliche Erinnerungen an Aby Warburg (1947/1959), red. B. Biester, H.-M. Schäfer, Wiesbaden 2005
• Hensel T., The Mediality of Art History, w: Dear Aby Warburg What Can Be DoneWith Images?, red. E. Schmidt, I. Ruttinger, Siegen 2012, s. 55–73
• Hollier D., La valeur d’usage de l’impossible, w: idem, Les Dépossédes, Paris 1993, s. 153–178
• Kracauer S., Die Photographie, „Frankfurter Zeitung”, 28 października 1927
• Krauss R., Fotograficzne warunki surrealizmu, w: idem, Oryginalność awangardy, tłum. M. Szuba, Gdańsk 2012
• Malraux A., Le Musée Imaginaire de la sculpture mondiale, Paris 1952
• Mekouar M., De l’image à la page, w: Roger Parry-photographies-dessins-mises en pages, red. M. Mekouar, Paris 2007, s. 35–51
• Michaud P.-A., Przekraczanie granic: Mnemosyne – pomiędzy historią sztuki a kinem, tłum. Ł. Zaremba, „Konteksty” 2011, 2–3, s. 149–155
• Mignolo W., C. Walsh, On Decoloniality, Durham–Londyn 2018Nancy J.-L., Corpus, tłum. M. Kwietniewska, Gdańsk 2002
• Rampley M., Archiwa pamięci: Pasaże Waltera Benjamina i Atlas Mnemosyne Aby’ego Warburga, tłum. K. Pijarski, „Konteksty” 2011, 2–3, s. 174–183
• Rivet P., L’etude des civilisations materielles: ethnographie, archeologie, prehistoire, „Documents” 1929, 3, s. 133
• Szerszeń T., Podróżnicy bez mapy i paszportu, Gdańsk 2015
• Warburg A., Tagebuch der Kulturwissenschaftlichen Bibliothek Warburg, mit Eintragen von Gertrud Bing und Fritz Saxl, red. K. Michels, C. Schoell-Glass, w: idem, Gesammelte Schriften. Studienausgabe, red. U. Pfisterer, H. Bredekamp, M. Diers, U. Fleckner, M. Thimann, C. Wedepohl, Berlin 2001

Identifiers

DOI

10.14746/aq.2022.33.7

Biblioteka Nauki

32346648